طلاق در نامزدی چگونه است؟

طلاق در دوران نامزدی که در عرف جامعه اغلب به دوران عقد گفته می شود از نظر قانونی مراحل و پیامدهای خاص خود را دارد و تفاوت های عمده ای با فسخ نامزدی عرفی پیش از عقد رسمی دارد. این جدایی در دوران پس از جاری شدن صیغه عقد با تمامی جوانب حقوقی و عاطفی یک طلاق کامل مواجه است.

دوران نامزدی و عقد دورانی حساس و سرنوشت ساز در زندگی هر فرد است. با این حال گاهی اوقات تفاوت های شخصیتی مشکلات خانوادگی یا مسائل مالی و فرهنگی باعث می شود که زوجین پیش از آغاز زندگی مشترک به این نتیجه برسند که ادامه راه مقدور نیست. در چنین شرایطی موضوع جدایی و پیامدهای آن مطرح می شود که ابعاد حقوقی مالی و روانی گسترده ای دارد. در این مقاله به صورت جامع و تخصصی به تمامی زوایای حقوقی مالی و روانی جدایی در دوران عقد خواهیم پرداخت تا ابهامات موجود در این زمینه را برطرف کنیم و به خوانندگان در اتخاذ تصمیمات آگاهانه یاری رسانیم.

درک مفهوم «نامزدی» از دیدگاه قانون و عرف

برای درک صحیح ابعاد حقوقی جدایی در دوران نامزدی ابتدا لازم است تفاوت میان «نامزدی عرفی» و «دوران عقد» را از منظر قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران و عرف جامعه تشریح کنیم. این تمایز بنیادین نقطه آغازین تعیین حقوق و تکالیف طرفین در صورت جدایی است.

نامزدی عرفی (وعده ازدواج)

نامزدی عرفی دوره ای است که طی آن دو نفر صرفاً برای ازدواج با یکدیگر قول و قرار می گذارند و هیچ عقد شرعی یا قانونی بین آن ها جاری نشده است. این دوره ماهیت یک قول و قرار ساده برای ازدواج را دارد و قانون به آن اعتبار عقد نکاح را نمی بخشد. به عبارت دیگر در این دوران طرفین هنوز زن و شوهر محسوب نمی شوند و تعهدات زوجیت بر آن ها بار نمی شود.

• **عدم امکان «طلاق»:** در نامزدی عرفی مفهوم طلاق به معنای حقوقی آن وجود ندارد. در واقع آنچه رخ می دهد صرفاً «برهم خوردن نامزدی» است.
• **حقوق و تعهدات در صورت برهم خوردن نامزدی عرفی:**

1. **پس گرفتن هدایا:** بر اساس ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی اگر یکی از نامزدها نامزدی را برهم زند طرف دیگر می تواند هدایایی که به او داده پس بگیرد. این حق بازپس گیری شامل هدایایی می شود که باقی و موجود باشند. اگر هدایا از بین رفته باشند یا مصرف شده باشند طرف هدیه دهنده حق مطالبه قیمت آن ها را ندارد. استثنای این قاعده در صورتی است که از بین رفتن هدایا عمدی باشد (ماده ۱۰۳۸ قانون مدنی).
2. **جبران خسارات احتمالی:** ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی به هر یک از زن و مرد این حق را می دهد که در صورت برهم زدن نامزدی صرفاً برای از بین رفتن جهات مشروعیت وصلت (مثلاً فریبکاری یا پنهان کردن عیوب) درخواست جبران خساراتی را داشته باشند که از برهم خوردن نامزدی متوجه آن ها شده است. اما این موضوع نیز به ندرت در محاکم پذیرفته می شود و اثبات آن دشوار است.
3. **عدم تعلق مهریه و نفقه:** در این دوره هیچ مهریه یا نفقه ای به زن تعلق نمی گیرد زیرا اساساً عقد نکاحی صورت نگرفته که این حقوق مالی بر آن مترتب شود.
4. **عدم نیاز به مراحل دادگاهی پیچیده:** برهم خوردن نامزدی عرفی نیازی به مراجعه به دادگاه خانواده و طی کردن تشریفات طلاق ندارد و طرفین می توانند به سادگی به رابطه خود خاتمه دهند.

دوران عقد (نامزدی حقوقی/ازدواج رسمی)

دوران عقد که در عرف عامه گاهی اوقات به اشتباه «نامزدی» خوانده می شود از نظر حقوقی کاملاً متفاوت است. این دوران پس از جاری شدن صیغه عقد نکاح (چه در دفترخانه به ثبت رسیده باشد و چه صرفاً به صورت شرعی منعقد شده باشد) آغاز می شود. در این مرحله زن و مرد از نظر قانون «زوجین» محسوب می شوند و تمامی حقوق و تکالیف ناشی از عقد نکاح بر آن ها بار می شود حتی اگر هنوز زندگی مشترک زیر یک سقف را آغاز نکرده باشند.

در این دوران چنانچه زوجین قصد جدایی داشته باشند آنچه رخ می دهد «طلاق» به معنای کامل و قانونی آن است. طلاق در دوران عقد تمامی تشریفات مراحل و پیامدهای حقوقی مالی و حتی روانی یک طلاق پس از شروع زندگی مشترک را داراست. لذا تمرکز اصلی این مقاله بر تشریح این نوع جدایی خواهد بود.

انواع طلاق در دوران عقد و شرایط هر یک

طلاق در دوران عقد همانند طلاق پس از شروع زندگی مشترک می تواند به سه صورت توافقی از سوی مرد یا از سوی زن انجام شود. هر یک از این انواع شرایط و مراحل قانونی خاص خود را دارند که در ادامه به تفصیل بررسی می شوند.

طلاق توافقی در دوران عقد

طلاق توافقی سریع ترین و کم دردسرترین روش برای جدایی در دوران عقد است مشروط بر آنکه زوجین بر تمامی مسائل اصلی به توافق کامل رسیده باشند. این توافق از پیچیدگی ها و طولانی شدن روند دادرسی می کاهد و به طرفین اجازه می دهد با حفظ احترام متقابل به رابطه زناشویی خود پایان دهند.

مواردی که در طلاق توافقی باید در مورد آن ها توافق حاصل شود شامل موارد زیر است:

• مهریه: زوجین می توانند در مورد میزان مهریه (تمام نصف یا بخشش کامل آن توسط زوجه) توافق کنند. در صورتی که نزدیکی (دخول) صورت نگرفته باشد و زن باکره باشد قانوناً نصف مهریه به او تعلق می گیرد اما با توافق می توانند تصمیم دیگری اتخاذ کنند.
• نفقه: توافق بر نفقه معوقه یا نفقه ایام عده (در صورت عدم دوشیزگی زن) از دیگر موارد توافق است. معمولاً در دوران عقد و قبل از تمکین پرداخت نفقه دشوارتر است و زن با اثبات عدم تمکین بدون دلیل مشروع ممکن است مستحق نفقه نباشد مگر اینکه حق حبس خود را اعمال کرده باشد.
• جهیزیه و هدایا: چگونگی استرداد جهیزیه (که مالکیت آن با زن است) و هدایای دوران عقد (که بسته به مصرف شدن یا نشدن و عرف قابل بازپس گیری هستند) باید مشخص شود.
• **نقش مشاوره خانواده:** طبق قانون حمایت از خانواده حضور در جلسات مشاوره خانواده پیش از ثبت دادخواست طلاق توافقی اجباری است. این جلسات با هدف ایجاد صلح و سازش برگزار می شوند و در صورت عدم حصول سازش گواهی عدم امکان سازش صادر می گردد که برای ثبت دادخواست طلاق ضروری است.

طلاق از طرف مرد در دوران عقد

بر اساس قانون مدنی حق طلاق اصولاً با مرد است و او می تواند در هر زمان با رعایت حقوق مالی زن همسر خود را طلاق دهد. این حق در دوران عقد نیز پابرجاست.

• الزام به پرداخت حقوق مالی زن: مرد موظف است تمامی حقوق مالی زن را که شامل مهریه و نفقه ایام عده (در صورت عدم دوشیزگی) است پرداخت کند.
• تأثیر باکره بودن زن: چنانچه زن باکره باشد و نزدیکی صورت نگرفته باشد مرد ملزم به پرداخت نصف مهریه است (ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی). اما در صورت وقوع نزدیکی زن مستحق دریافت تمام مهریه است.
• مراحل و مدت زمان: مراحل طلاق از سوی مرد در دوران عقد نیز همانند طلاق پس از شروع زندگی مشترک است که شامل ثبت دادخواست جلسات دادگاه و در نهایت صدور و اجرای حکم طلاق می شود. این روند معمولاً زمان برتر از طلاق توافقی است.

طلاق از طرف زن در دوران عقد

برخلاف مرد زن برای درخواست طلاق به دلایل قانونی موجه نیاز دارد. این شرایط در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده پیش بینی شده اند:

• عسر و حرج (مشقت غیرقابل تحمل)

  عسر و حرج به شرایطی اطلاق می شود که ادامه زندگی مشترک برای زن با مشقت فراوان و غیرقابل تحمل همراه باشد. در دوران عقد اثبات عسر و حرج به دلیل عدم شروع زندگی مشترک زیر یک سقف ممکن است پیچیدگی هایی داشته باشد اما غیرممکن نیست. مصادیق عسر و حرج شامل موارد زیر است:

  • ترک زندگی مشترک از سوی زوج برای مدت حداقل شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در یک سال بدون عذر موجه.
  • اعتیاد زوج به مشروبات الکلی یا مواد مخدر که به اساس زندگی خانواده خلل وارد آورد و زوج از ترک آن امتناع کند.
  • سوءرفتار یا سوءمعاشرت زوج که زندگی را برای زوجه غیرقابل تحمل سازد (مانند ضرب و جرح توهین و…).
  • بیماری های صعب العلاج زوج که به تشخیص پزشک ادامه زندگی مشترک را برای زوجه دشوار و یا با خطر همراه سازد.
  • حبس زوج برای مدت پنج سال یا بیشتر.
  • عدم پرداخت نفقه برای مدت مشخص و عدم امکان الزام زوج به پرداخت آن.
  • نحوه اثبات عسر و حرج در دوران عقد: با توجه به عدم شروع زندگی مشترک اثبات عسر و حرج ممکن است به شواهد دیگری مانند پیامک ها شهادت شهود در مورد بدرفتاری ها گزارش های مشاوره خانواده یا مدارک مربوط به وضعیت شغلی و مالی زوج بستگی داشته باشد.

• شروط ضمن عقد

  در عقدنامه رسمی شروط دوازده گانه ای وجود دارند که در صورت تحقق هر یک زن می تواند با اثبات آن از دادگاه درخواست طلاق کند. برخی از این شروط عبارتند از: استنکاف شوهر از دادن نفقه سوءمعاشرت بیماری صعب العلاج زوج جنون زوج اشتغال زوج به شغلی که حیثیت زن را خدشه دار کند محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر اعتیاد عقیم بودن زوج و ازدواج مجدد مرد بدون رضایت همسر اول.

• وکالت در طلاق (حق طلاق)

  اگر زن از سوی مرد وکالت در طلاق داشته باشد (چه به صورت محضری و جداگانه و چه در متن عقدنامه به عنوان شرط ضمن عقد) می تواند بدون نیاز به اثبات دلیل خاصی خود را مطلقه کند. این وکالت می تواند از نوع بلاعزل باشد تا مرد نتواند آن را فسخ کند.

• حق حبس

  زن می تواند در دوران عقد تا زمانی که مهریه خود را به طور کامل دریافت نکرده باشد از تمکین خاص (نزدیکی) خودداری کند و این امتناع نشوز (نافرمانی) محسوب نمی شود. به این حق «حق حبس» گفته می شود. در صورت اعمال حق حبس زن کماکان مستحق نفقه است و مرد مکلف به پرداخت آن خواهد بود. اعمال حق حبس می تواند ابزاری برای زن در جهت مطالبه حقوق مالی و در نهایت تسهیل روند طلاق باشد.

مهریه و وضعیت باکرگی: مهم ترین گره گشای طلاق در دوران عقد

موضوع مهریه و وضعیت باکرگی زن از مهم ترین و حساس ترین مسائل در پرونده های طلاق در دوران عقد است. تعیین تکلیف این دو عامل تأثیر مستقیمی بر حقوق مالی زن و همچنین امکان حذف نام همسر از شناسنامه دارد.

مهریه در صورت باکره بودن زن (عدم نزدیکی/دخول)

قانون مدنی در ماده ۱۰۹۲ صراحتاً بیان می دارد: «هرگاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد زن مستحق نصف مهریه خواهد بود و اگر مهریه در حین عقد معین نشده باشد زن مستحق مهرالمتعه است.» بنابراین در صورتی که زن در دوران عقد باکره باشد و نزدیکی کامل (دخول) بین زوجین صورت نگرفته باشد تنها نصف مهریه تعیین شده به او تعلق می گیرد. تشخیص باکرگی معمولاً از طریق گواهی پزشکی قانونی صورت می پذیرد.

• **مفهوم دقیق «عدم نزدیکی»:** از دیدگاه پزشکی قانونی و حقوقی «عدم نزدیکی» به معنای عدم دخول کامل است. وجود هرگونه رابطه جنسی دیگر (مانند از پشت) که منجر به از بین رفتن پرده بکارت نشده باشد لزوماً به معنای از بین رفتن باکرگی از نظر حقوقی برای تعیین مهریه نیست.
• **وضعیت شناسنامه:** یکی از مهم ترین امتیازات طلاق در دوران عقد برای زن باکره امکان حذف نام همسر سابق از شناسنامه و دریافت شناسنامه جدید است. این امکان بر اساس ماده ۳۳ قانون ثبت احوال و تبصره ۳۳ آن فراهم شده است. برای این امر ارائه گواهی پزشکی قانونی مبنی بر باکره بودن زن الزامی است.
• **اهمیت گواهی پزشکی قانونی:** حتی در صورت توافق زوجین بر سر باکره بودن زن دادگاه غالباً زن را برای معاینه به پزشکی قانونی ارجاع می دهد تا با صدور گواهی رسمی از صحت ادعا اطمینان حاصل شود و حقوق طرفین به درستی تعیین گردد.

مهریه در صورت عدم باکرگی زن (در دوران عقد/نزدیکی کامل)

در صورتی که نزدیکی کامل (دخول) بین زوجین در دوران عقد صورت گرفته باشد و زن باکره نباشد قانوناً تمامی مهریه تعیین شده به زن تعلق می گیرد.

• **دلایل عدم باکرگی:** عدم باکرگی می تواند ناشی از نزدیکی با همسر در دوران عقد حوادث غیرمترقبه (که اثبات آن دشوار است) یا حتی رابطه پیش از ازدواج (که در صورت تدلیس پیامدهای حقوقی متفاوتی دارد) باشد.
• **وضعیت شناسنامه:** در صورت عدم باکرگی زن امکان حذف نام همسر از شناسنامه به سادگی میسر نیست. این امر تنها با ازدواج مجدد و ارائه اجازه همسر جدید به ثبت احوال امکان پذیر خواهد بود.
• **اهمیت گواهی پزشکی قانونی و گواهی عدم بارداری:** در این حالت نیز گواهی پزشکی قانونی برای تأیید عدم باکرگی (و نیز گواهی عدم بارداری) برای اجرای صیغه طلاق ضروری است.

تدلیس در نکاح (فریب در ازدواج)

تدلیس در نکاح به معنای پنهان کردن عیوب اساسی یا ارائه اطلاعات نادرست و فریبنده درباره ویژگی های فردی (مانند باکره نبودن قبل از عقد در صورتی که شرط باکرگی وجود داشته باشد) است. در صورت اثبات تدلیس طرف فریب خورده حق فسخ نکاح را خواهد داشت.

• **تأثیر بر مهریه:** در صورت فسخ نکاح به دلیل تدلیس (به عنوان مثال فریب در باکرگی) مهریه به زن تعلق نمی گیرد.
• **نحوه اثبات:** اثبات تدلیس نیاز به شواهد و مدارک محکمه پسند دارد از جمله گواهی پزشکی قانونی و شهادت شهود.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

نوع تعیین مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) نیز در دوران عقد اهمیت دارد:

• **مهریه عندالمطالبه:** به محض جاری شدن عقد زن می تواند تمام مهریه را مطالبه کند. مرد موظف به پرداخت آن است و در صورت عدم توانایی می تواند تقاضای اعسار (ناتوانی مالی) و تقسیط مهریه را به دادگاه ارائه دهد.
• **مهریه عندالاستطاعه:** مطالبه این نوع مهریه مشروط به اثبات توانایی مالی مرد از سوی زن است. در دوران عقد نحوه مطالبه این نوع مهریه دشوارتر است زیرا اغلب مرد هنوز زندگی مشترک را آغاز نکرده و دارایی های چندانی ندارد. زن باید اموال و دارایی های مرد را شناسایی و به دادگاه معرفی کند.
• **تقسیط مهریه:** در هر دو حالت در صورت عدم توانایی مرد برای پرداخت یکجای مهریه دادگاه با بررسی وضعیت مالی او حکم به تقسیط مهریه صادر می کند.

مراحل گام به گام قانونی طلاق در دوران عقد

طی کردن مراحل قانونی طلاق در دوران عقد مستلزم آشنایی با فرآیندهای اداری و قضایی است. این مراحل برای هر یک از انواع طلاق (توافقی از سوی مرد از سوی زن) چارچوب مشابهی دارند اما جزئیات و مدت زمان آن ها ممکن است متفاوت باشد.

ثبت نام در سامانه تصمیم و مرکز مشاوره خانواده

پیش از هرگونه اقدام قضایی برای طلاق (به جز موارد خاص مانند غیبت طولانی یا عسر و حرج شدید) زوجین ملزم هستند در سامانه «تصمیم» ثبت نام کرده و در جلسات مشاوره خانواده شرکت کنند. این الزام قانونی با هدف کاهش آمار طلاق و تلاش برای سازش زوجین در نظر گرفته شده است.

• **ضرورت قانونی:** حضور در این جلسات برای تمامی انواع طلاق به جز طلاق از طرف مرد در صورت اثبات پرداخت تمامی حقوق مالی زن و بدون نیاز به توافق لازم است.
• **مدت زمان:** مدت زمان جلسات مشاوره معمولاً بین ۴۵ روز تا سه ماه متغیر است. در صورت عدم حصول سازش مرکز مشاوره گواهی «عدم امکان سازش» را صادر می کند که از مدارک لازم برای ارائه به دادگاه است.

ارائه دادخواست طلاق به دادگاه خانواده

پس از طی مرحله مشاوره و در صورت عدم سازش زوجین یا وکلای آن ها می توانند دادخواست طلاق را به دادگاه خانواده تقدیم کنند. نوع دادخواست (طلاق توافقی طلاق از سوی مرد یا طلاق از سوی زن) بر اساس شرایط پرونده انتخاب می شود.

• **تهیه و تنظیم دادخواست:** دادخواست باید شامل مشخصات کامل زوجین نوع طلاق درخواستی و دلایل و مستندات مربوطه باشد. در طلاق توافقی متن توافق نامه نیز باید ضمیمه دادخواست شود.

• مدارک لازم برای طلاق در دوران عقد

  جمع آوری دقیق مدارک مورد نیاز نقش حیاتی در تسریع روند پرونده دارد. مدارک اصلی عبارتند از:

  1. **اصل عقدنامه یا رونوشت آن:** مهم ترین مدرک برای اثبات رابطه زوجیت.
  2. **اصل شناسنامه و کارت ملی زوجین:** برای احراز هویت.
  3. **گواهی عدم امکان سازش از مرکز مشاوره:** (در صورت لزوم و پس از طی جلسات مشاوره).
  4. **گواهی بکارت از پزشکی قانونی:** در صورتی که زن مدعی دوشیزگی باشد یا مرد این ادعا را مطرح کند (برای تعیین میزان مهریه و وضعیت شناسنامه).
  5. **گواهی عدم بارداری:** برای زنانی که باکره نیستند (ضروری برای ثبت صیغه طلاق).
  6. **وکالت نامه طلاق:** در صورتی که یکی از طرفین وکیل داشته باشد یا زن دارای حق طلاق باشد.
  7. **توافق نامه کتبی:** در طلاق توافقی که شامل جزئیات مربوط به مهریه نفقه و سایر حقوق مالی است.

رسیدگی در دادگاه و صدور حکم

پس از ثبت دادخواست پرونده به شعبه مربوطه در دادگاه خانواده ارجاع داده می شود و جلسات دادرسی برگزار می گردد. در این جلسات طرفین یا وکلای آن ها به دفاع از حقوق خود می پردازند و دلایل و مدارک لازم را ارائه می دهند.

• **جلسات دادرسی:** دادگاه به اظهارات طرفین گوش فرا می دهد و ممکن است برای روشن شدن برخی ابهامات دستور به تحقیق یا ارجاع به کارشناسی (مثلاً پزشکی قانونی در خصوص باکرگی) صادر کند.
• **صدور گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق:** بسته به نوع دادخواست و شرایط پرونده دادگاه ممکن است گواهی عدم امکان سازش (برای طلاق توافقی یا طلاق از سوی زن) یا حکم طلاق (برای طلاق از سوی مرد) صادر کند. این گواهی یا حکم مجوز قانونی برای مراجعه به دفترخانه و ثبت طلاق است.

اجرای صیغه طلاق و ثبت در دفترخانه

مرحله نهایی اجرای صیغه طلاق در یکی از دفاتر رسمی طلاق و ثبت آن است. این مرحله پس از قطعی شدن حکم دادگاه و با ارائه مدارک لازم صورت می گیرد.

• **مراجعه به دفترخانه:** زوجین باید ظرف مهلت مقرر قانونی (معمولاً سه ماه از تاریخ قطعی شدن حکم) به دفترخانه مراجعه کنند.
• **لزوم گواهی عدم بارداری:** برای زنانی که دوشیزه نیستند ارائه گواهی عدم بارداری از مراجع معتبر پیش از جاری شدن صیغه طلاق در دفترخانه الزامی است. این گواهی برای اطمینان از عدم بارداری زن در زمان طلاق صادر می شود.
• **پیگیری برای تغییر مشخصات در ثبت احوال:** پس از ثبت طلاق طرفین می توانند با مراجعه به اداره ثبت احوال برای تغییر مشخصات در شناسنامه خود اقدام کنند. این اقدام برای زنان باکره امکان حذف نام همسر را فراهم می کند.

سایر حقوق و تعهدات مالی در دوران عقد

علاوه بر مهریه در دوران عقد حقوق و تعهدات مالی دیگری نیز بین زوجین وجود دارد که در صورت جدایی تعیین تکلیف آن ها اهمیت پیدا می کند.

نفقه در دوران عقد

نفقه حق قانونی زن است که از تاریخ عقد به او تعلق می گیرد. مرد مکلف است نفقه زن را شامل مسکن لباس غذا اثاث منزل و هزینه های درمانی تأمین کند. با این حال تعلق نفقه در دوران عقد بسته به تمکین زن شرایط خاص خود را دارد:

• **استحقاق از تاریخ عقد:** به محض جاری شدن صیغه عقد زن مستحق نفقه است مگر اینکه بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند.
• **شرایط عدم تعلق نفقه (نشوز):** اگر زن بدون دلیل مشروع از تمکین خاص و عام همسر خودداری کند (نشوز) حق دریافت نفقه را از دست می دهد. البته همانطور که قبلاً ذکر شد اعمال «حق حبس» (امتناع از تمکین خاص تا دریافت مهریه) به عنوان نشوز محسوب نمی شود و زن در این حالت همچنان مستحق نفقه است.

جهیزیه و هدایای دوران عقد

بحث جهیزیه و هدایا نیز از جمله مواردی است که در زمان طلاق در دوران عقد مورد توجه قرار می گیرد:

• **جهیزیه:** مالکیت جهیزیه با زن است و در صورت جدایی می تواند آن را از منزل مشترک (در صورت شروع زندگی) یا منزل همسر (در صورت عدم شروع زندگی) با ارائه سیاهه جهیزیه یا شهادت شهود استرداد کند.
• **هدایای دوران عقد (مصرف شده و نشده):** قوانین مربوط به هدایای دوران عقد (پس از عقد رسمی) با هدایای دوران نامزدی عرفی تا حدودی متفاوت است.
  

  بر اساس قانون مدنی هدایای غیرقابل مصرف و گران بها که در دوران عقد مبادله شده اند (مانند طلا جواهر خودرو و غیره) در صورت موجود بودن قابل بازپس گیری هستند اما هدایای مصرف شدنی (مانند لباس عطر و غیره) یا از بین رفته قابل مطالبه نیستند مگر اینکه اثبات شود از بین رفتن آن ها عمدی بوده است.

  در طلاق توافقی معمولاً تکلیف هدایا نیز مشخص می شود.

اجرت المثل و نحله

اجرت المثل ایام زوجیت و نحله دو مورد از حقوق مالی زن پس از طلاق هستند که معمولاً در دوران عقد و پیش از شروع زندگی مشترک به او تعلق نمی گیرد:

• **اجرت المثل:** این حق به زنانی تعلق می گیرد که در طول زندگی مشترک و با دستور زوج کارهایی را انجام داده اند که عرفاً وظیفه آن ها نبوده و برای آن مزد دریافت نکرده اند. از آنجایی که در دوران عقد معمولاً زندگی مشترک شروع نشده زن کاری را انجام نداده که مستحق اجرت المثل باشد.
• **نحله:** نحله نیز مبلغی است که دادگاه به عنوان بخشش و عطیه به زنانی که اجرت المثل به آن ها تعلق نمی گیرد تعیین می کند. این مورد نیز به دلیل عدم شروع زندگی مشترک و عدم ارائه خدمات متقابل معمولاً در دوران عقد مصداق پیدا نمی کند.

پیامدهای روانی و اجتماعی جدایی در دوران عقد

جدایی در دوران عقد هرچند ممکن است از نظر پیچیدگی های مرتبط با فرزندان کمتر باشد اما می تواند پیامدهای روانی و اجتماعی عمیقی برای زوجین و خانواده های آن ها داشته باشد. این دوره که انتظار می رود سرشار از امید و آغاز زندگی مشترک باشد با شکست و ناامیدی به پایان می رسد که می تواند عوارض خاص خود را در پی داشته باشد.

• تأثیرات روانی بر زوجین:
• **احساس شکست و ناکامی:** تجربه جدایی حتی در دوران عقد می تواند منجر به احساس عمیق شکست و ناکامی در روابط عاطفی و زندگی شود.
• **افسردگی و اضطراب:** این دوران می تواند با افزایش سطح اضطراب نگرانی درباره آینده و حتی بروز افسردگی همراه باشد.
• **بدبینی به ازدواج مجدد:** تجربه ناموفق می تواند باعث بدبینی و تردید در مورد روابط آینده و ازدواج مجدد شود.
• **کاهش اعتماد به نفس:** فرد ممکن است از انتخاب خود احساس گناه یا پشیمانی کند که منجر به کاهش اعتماد به نفس او گردد.
• تأثیر بر خانواده ها و روابط اجتماعی:
• جدایی در این دوره می تواند بر روابط خانوادگی وجهه اجتماعی و حتی شبکه های دوستی طرفین تأثیر منفی بگذارد.
• فشارها و قضاوت های اجتماعی می تواند بر شدت این پیامدهای روانی بیافزاید.
• اهمیت حمایت روانی و مشاوره:
• دریافت حمایت های روانی از مشاوران و متخصصان سلامت روان در این دوره بسیار حیاتی است. مشاور می تواند به زوجین در پردازش احساسات مدیریت استرس و بازسازی اعتماد به نفس کمک کند.
• آگاهی از این پیامدها و تلاش برای مدیریت آن ها می تواند به فرد در گذار از این مرحله دشوار یاری رساند.
• **چالش های ازدواج مجدد پس از طلاق در دوران عقد:**
• اگرچه حذف نام همسر از شناسنامه برای زنان باکره می تواند به کاهش چالش ها در ازدواج مجدد کمک کند اما بار روانی و اجتماعی تجربه طلاق می تواند بر تصمیمات آتی افراد تأثیر بگذارد.

نقش وکیل متخصص در پرونده های طلاق دوران عقد

با توجه به پیچیدگی های حقوقی مالی و حتی عاطفی جدایی در دوران عقد حضور وکیل متخصص در امور خانواده می تواند نقش بسیار مهمی در تسهیل و بهینه سازی روند پرونده ایفا کند. یک وکیل مجرب نه تنها به مسائل قانونی اشراف کامل دارد بلکه می تواند با ارائه راهنمایی های حقوقی دقیق از تضییع حقوق موکل خود جلوگیری کند.

کمک وکیل در پرونده های طلاق دوران عقد شامل موارد زیر است:

• **درک حقوق و تعهدات:** وکیل به موکل کمک می کند تا تمامی حقوق و تکالیف قانونی خود را درک کند و از آن ها آگاه باشد. این امر به ویژه در مورد مهریه نفقه و بازپس گیری هدایا اهمیت دارد.
• **تسریع روند پرونده:** وکیل با آشنایی کامل با رویه های قضایی و اداری می تواند به شکل قابل توجهی در تسریع روند پرونده طلاق مؤثر باشد و از اتلاف وقت و انرژی موکل جلوگیری کند.
• **تنظیم دقیق دادخواست و توافق نامه ها:** تنظیم صحیح و دقیق دادخواست طلاق و همچنین توافق نامه های مربوط به طلاق توافقی از اهمیت بالایی برخوردار است. یک اشتباه کوچک در نگارش این اسناد می تواند پیامدهای حقوقی جدی در پی داشته باشد. وکیل متخصص در این زمینه ضمانت دقت و صحت این اسناد را بر عهده دارد.
• **حفظ منافع موکل:** وکیل با تخصص خود قادر است بهترین راهکارها را برای حفظ منافع مالی و حقوقی موکل خود در دادگاه ارائه دهد. او می تواند در مذاکرات با طرف مقابل یا وکیل او نقش مهمی ایفا کند.
• **حضور در جلسات دادگاه و مشاوره:** در صورت وکالت بلاعزل وکیل می تواند به جای موکل در جلسات دادگاه و حتی جلسات مشاوره خانواده حضور یابد که این امر به ویژه برای افرادی که از نظر روانی در شرایط دشواری قرار دارند بسیار کمک کننده است.

انتخاب یک وکیل با تجربه و متخصص در امور خانواده سرمایه گذاری برای آینده ای آرام تر و حفظ حقوق شما در یکی از حساس ترین مراحل زندگی است.

سوالات متداول

آیا برای طلاق در نامزدی (دوران عقد) حتماً به وکیل نیاز دارم؟

داشتن وکیل اجباری نیست اما با توجه به پیچیدگی های حقوقی و پیامدهای مالی و روانی استفاده از وکیل متخصص در طلاق توصیه می شود تا از حقوق شما به بهترین نحو دفاع شود و روند پرونده تسهیل گردد.

مدت زمان طلاق توافقی در دوران عقد چقدر است؟

مدت زمان طلاق توافقی در دوران عقد به عوامل مختلفی از جمله زمان بندی جلسات مشاوره شلوغی دادگاه ها و دقت در تهیه مدارک بستگی دارد اما معمولاً بین یک تا سه ماه زمان می برد.

هزینه طلاق در دوران عقد شامل چه مواردی است؟

هزینه های طلاق شامل هزینه دادرسی هزینه جلسات مشاوره هزینه پزشکی قانونی (در صورت لزوم) حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده از وکیل) و هزینه های ثبت طلاق در دفترخانه می شود. این هزینه ها ثابت نیستند و بسته به شرایط پرونده متغیر خواهند بود.

اگر مرد معتاد باشد یا سوءرفتار داشته باشد زن می تواند در دوران عقد طلاق بگیرد؟

بله اعتیاد مرد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی و همچنین سوءرفتار و سوءمعاشرت او می تواند از مصادیق «عسر و حرج» محسوب شود و زن با اثبات این موارد می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. این شرایط جزء شروط ضمن عقد نیز هستند.

آیا می توان از ثبت احوال استعلام گرفت که همسر قبلاً ازدواج کرده و طلاق گرفته است؟

بله با مراجعه به اداره ثبت احوال و در برخی موارد با دستور قضایی امکان استعلام سوابق ازدواج و طلاق افراد وجود دارد. این موضوع به ویژه در مواردی که ادعای تدلیس در ازدواج مطرح است اهمیت پیدا می کند.

آیا اگر نام همسر از شناسنامه حذف شود در گواهی تجرد عنوان مطلقه ذکر می شود؟

خیر در صورتی که نام همسر از شناسنامه زن باکره حذف شود و شناسنامه جدید صادر گردد در گواهی تجرد او عنوان «مطلقه» ذکر نخواهد شد و به نظر می رسد که او سابقه ازدواج نداشته است. این امکان برای حمایت از زنان باکره در ازدواج مجدد فراهم شده است.

اگر پرده بکارت ترمیم شده باشد وضعیت مهریه چگونه است؟

در صورتی که ترمیم پرده بکارت از سوی پزشک قانونی قابل تشخیص باشد و پیش از عقد رخ داده باشد می تواند مبنای ادعای تدلیس در نکاح از سوی مرد قرار گیرد. اما اگر این ترمیم پس از نزدیکی با همسر در دوران عقد باشد تأثیری در تعلق کامل مهریه نخواهد داشت.

در صورت عدم توافق بر سر مهریه در طلاق توافقی چه اتفاقی می افتد؟

اگر زوجین بر سر مهریه به توافق نرسند طلاق دیگر توافقی نخواهد بود و یکی از طرفین باید با ثبت دادخواست طلاق از سوی خود مراحل قانونی را طی کند. در این صورت دادگاه بر اساس قانون (نصف مهریه برای زن باکره و تمام مهریه برای زن غیر باکره) در مورد مهریه تصمیم گیری خواهد کرد.

نتیجه گیری

جدایی در دوران عقد فرآیندی پیچیده است که تفاوت های اساسی با برهم خوردن نامزدی عرفی دارد. این دوران از لحظه جاری شدن صیغه عقد زن و مرد را به عنوان زوجین قانونی می شناسد و تمامی حقوق و تکالیف ناشی از عقد نکاح بر آن ها بار می شود. مهم ترین جنبه این جدایی تعیین تکلیف مهریه است که بسته به وضعیت باکرگی زن می تواند تمام یا نصف آن به او تعلق گیرد. همچنین مسائل مربوط به نفقه جهیزیه و هدایا نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

مسیر طلاق در دوران عقد چه به صورت توافقی و چه به صورت یک طرفه از سوی زن یا مرد مستلزم طی کردن مراحل قانونی از جمله مراجعه به مراکز مشاوره خانواده ارائه دادخواست به دادگاه و در نهایت ثبت صیغه طلاق در دفترخانه است. پیامدهای روانی و اجتماعی این جدایی نیز نباید نادیده گرفته شود و حمایت های روانی در این دوران حساس نقش حیاتی ایفا می کند. توصیه می شود پیش از هرگونه اقدام با وکلای متخصص در امور خانواده و مشاوران روانشناسی مشورت شود تا با آگاهی کامل از حقوق و تکالیف خود بهترین تصمیم را برای آینده اتخاذ کرده و از تضییع حقوق و بروز آسیب های بیشتر جلوگیری شود.