وصیت مازاد بر ثلث

وصیت مازاد بر ثلث یا وصیت زاید بر یک سوم به معنای آن است که شخص پیش از فوت خود بیش از یک سوم مجموع دارایی های خالصش را برای امور خاصی وصیت کند. بر اساس ماده 843 قانون مدنی این بخش از وصیت غیر نافذ است به این معنی که اجرای آن منوط به تنفیذ و اجازه ورثه خواهد بود و در صورت عدم اجازه تنها تا میزان ثلث دارایی متوفی نافذ و قابل اجرا است.

وصیت به عنوان یکی از مهم ترین اعمال حقوقی در شرع اسلام و قوانین مدنی ایران به افراد این امکان را می دهد که پس از فوت اراده خود را در مورد بخشی از اموال و امور خویش محقق سازند. این امر نه تنها می تواند آرامش خاطر موصی (وصیت کننده) را فراهم آورد بلکه در بسیاری موارد به تحقق اهداف خیرخواهانه یا توزیع عادلانه تر دارایی ها کمک می کند. با این حال دامنه این اختیار در قانون محدود شده و موضوع وصیت مازاد بر ثلث یکی از چالش های حقوقی رایج است که برای موصی ورثه و حتی متخصصین حقوقی ابهاماتی ایجاد می کند. آگاهی دقیق از مفهوم آثار و راهکارهای حقوقی مرتبط با وصیت مازاد بر یک سوم برای جلوگیری از بروز اختلافات احتمالی و تضمین اجرای صحیح وصیت نامه حیاتی است. این مقاله به تبیین ابعاد مختلف این وصیت با تکیه بر قانون مدنی فقه اسلامی و رویه قضایی می پردازد.

مفهوم و اقسام وصیت در حقوق ایران

وصیت در اصطلاح حقوقی ایجاب و التزامی است که شخص در زمان حیات خود برای دوران پس از فوت خویش وضع می کند. این عمل حقوقی از جمله عقود اذنی محسوب می شود که اراده موصی در آن نقش محوری دارد و بر اساس ماده 825 قانون مدنی ایران به دو قسم اصلی تقسیم می شود: وصیت تملیکی و وصیت عهدی. درک صحیح از این اقسام زیربنای فهم احکام مرتبط با وصیت مازاد بر ثلث است.

تعریف حقوقی وصیت

وصیت عملی است که به موجب آن شخص در مورد اموال یا حقوق خود برای بعد از فوتش تعیین تکلیف می کند یا دیگری را برای انجام امری پس از مرگ خود مامور می سازد. تمایز وصیت با عقود دیگری مانند هبه یا وقف در آن است که وصیت ماهیت یک طرفه (ایقاع) تا قبل از قبول موصی له یا وصی دارد و آثار حقوقی آن اساساً پس از فوت موصی محقق می شود در حالی که هبه و وقف عقودی هستند که در زمان حیات اهداکننده آثار حقوقی خود را به بار می آورند.

اقسام وصیت

وصیت تملیکی

وصیت تملیکی عبارت است از اینکه شخص (موصی) قسمتی از مال یا تمام آن را برای یک یا چند نفر (موصی له) پس از فوت خود وصیت کند. در این نوع وصیت حق مالکیت مالی از موصی به موصی له منتقل می شود مشروط بر اینکه موصی له وصیت را پس از فوت موصی قبول کند. ارکان اصلی وصیت تملیکی شامل موصی (وصیت کننده) موصی له (کسی که مال به نفع او وصیت شده) و موصی به (مال مورد وصیت) می شود. قبول موصی له پس از فوت موصی از شرایط نفوذ وصیت تملیکی است.

وصیت عهدی

وصیت عهدی ایجابی است که به موجب آن موصی یک یا چند نفر را برای انجام یک یا چند امر یا اداره بخشی از اموال خود پس از فوتش تعیین می کند. در این حالت مالکیتی منتقل نمی شود بلکه وظیفه یا مسئولیتی به عهده وصی (امانت دار) گذاشته می شود. مثال های رایج وصیت عهدی شامل تعیین وصی برای نگهداری از فرزندان صغیر پرداخت دیون انجام مناسک مذهبی (مانند حج یا روزه قضا) یا اداره یک موقوفه می شود. ارکان وصیت عهدی شامل موصی وصی (کسی که مامور انجام امور شده) و موصی به (امور یا اموالی که وصی باید اداره کند) است.

شرایط عمومی صحت و نفوذ وصیت نامه

برای اینکه یک وصیت نامه صحیح و نافذ باشد باید شرایط عمومی خاصی رعایت شود که برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از:

• اهلیت موصی: موصی باید در زمان تنظیم وصیت نامه دارای اهلیت قانونی (عقل بلوغ و اختیار) باشد.
• مشروعیت موصی به: مورد وصیت باید مشروع قانونی و قابل انتقال باشد.
• قابلیت تملک موصی له: موصی له (در وصیت تملیکی) باید قابلیت تملک مال مورد وصیت را داشته باشد.
• عدم وصیت بر مال غیر: موصی فقط می تواند در مورد اموال خود وصیت کند.
• عدم ایجاد محرومیت از ارث: هیچ کس نمی تواند به وسیله وصیت وارث قانونی خود را از ارث محروم کند.
• عدم وصیت بر اموال آینده نامعین: مالی که هنوز به وجود نیامده یا نامعین است نمی تواند مورد وصیت قرار گیرد.

وصیت مازاد بر ثلث چیست؟ (تفسیر ماده 843 قانون مدنی)

یکی از مهم ترین محدودیت های قانونی در باب وصیت تملیکی مربوط به میزان اموالی است که شخص می تواند وصیت کند. این محدودیت در حقوق ایران و فقه اسلامی به ثلث ترکه شناخته می شود و وصیت خارج از این محدوده دارای احکام خاصی است.

تعریف ثلث ترکه: مرز قانونی اختیار وصیت

ثلث ترکه به معنای یک سوم مجموع دارایی های خالص متوفی است که موصی اختیار کامل دارد آن را به هر شکل که بخواهد (در قالب وصیت تملیکی یا عهدی) مورد وصیت قرار دهد. این مرز قانونی به منظور حفظ حقوق ورثه و جلوگیری از تضییع سهم الارث آنان تعیین شده است. مفهوم ثلث به طور خاص در وصیت تملیکی اهمیت پیدا می کند زیرا در وصیت عهدی اگر وصی صرفاً مامور به انجام امور باشد و مالکیتی منتقل نشود محدوده ثلث ممکن است تفسیر متفاوتی داشته باشد یا اصلاً مطرح نشود مگر آنکه انجام آن امر مستلزم صرف مالی بیش از ثلث باشد.

مبنای قانونی: ماده 843 قانون مدنی

ماده 843 قانون مدنی ایران به وضوح حکم وصیت مازاد بر ثلث را بیان می کند: «وصیت به زیاده بر ثلث ترکه نافذ نیست مگر به اجازه وراث و اگر بعض از ورثه اجازه کند نسبت به سهم او نافذ است.» این ماده سنگ بنای درک مفهوم وصیت مازاد بر ثلث است و آثار حقوقی مهمی را به همراه دارد. از این ماده چنین استنباط می شود که وصیت بیش از یک سوم دارایی متوفی مطلقاً باطل نیست بلکه حالتی بین صحت و بطلان دارد.

معنای غیر نافذ بودن وصیت مازاد بر ثلث

عبارت غیر نافذ در ماده 843 قانون مدنی کلید فهم حقوقی این موضوع است و تفاوت بنیادینی با مفاهیم باطل و صحیح دارد.

• وصیت باطل: وصیتی است که از اساس فاقد اعتبار و اثر حقوقی است و هیچ گاه نمی تواند صحیح شود.
• وصیت صحیح (نافذ): وصیتی است که دارای تمام شرایط قانونی بوده و به طور کامل و بدون نیاز به هیچ اقدام دیگری پس از فوت موصی لازم الاجرا است. وصیت تا میزان ثلث ترکه از این نوع است.
• وصیت غیر نافذ: وصیتی است که به خودی خود کامل و لازم الاجرا نیست بلکه نفوذ و اجرای آن منوط به اجازه و تنفیذ شخص ثالث (در اینجا ورثه) است. در واقع یک حق معلق برای ورثه ایجاد می شود که می توانند آن را بپذیرند یا رد کنند.

این ویژگی غیر نافذ بودن به این معناست که بخش مازاد بر ثلث وصیت تا زمانی که ورثه آن را اجازه (تنفیذ) نکنند هیچ اثر حقوقی الزام آوری ندارد. اما به محض تنفیذ توسط ورثه این بخش از وصیت نیز همانند وصیت صحیح لازم الاجرا خواهد شد.

بر اساس ماده 843 قانون مدنی وصیت به زیاده بر ثلث ترکه نافذ نیست مگر به اجازه وراث؛ این به معنای عدم بطلان مطلق وصیت بلکه تعلیق نفوذ آن به اراده ورثه است.

مثال عینی برای درک بهتر

تصور کنید فردی مجموعاً 300 میلیون تومان دارایی (ترکه خالص پس از کسر دیون و هزینه ها) دارد. ثلث این ترکه 100 میلیون تومان است. اگر این شخص در وصیت نامه خود 150 میلیون تومان از دارایی هایش را به نفع شخص خاصی وصیت کند:

• 100 میلیون تومان اول (تا سقف ثلث) نافذ و لازم الاجرا است.
• 50 میلیون تومان باقی مانده (مازاد بر ثلث) غیر نافذ است. اجرای این 50 میلیون تومان منوط به اجازه وراث است. اگر ورثه اجازه دهند (تنفیذ کنند) وصیت به طور کامل اجرا می شود. اگر اجازه ندهند (رد کنند) این 50 میلیون تومان به ورثه بازمی گردد و بر اساس قانون ارث بین آن ها تقسیم می شود.

نحوه محاسبه ثلث ترکه و زمان ملاک ارزیابی

برای تعیین اینکه وصیت مازاد بر ثلث است یا خیر ابتدا باید ارزش دقیق ثلث ترکه مشخص شود. این امر مستلزم درک صحیح از اقلام تشکیل دهنده ترکه و زمان ملاک برای ارزیابی آن هاست.

زمان ملاک برای محاسبه ثلث: زمان فوت متوفی

یکی از نکات کلیدی و حیاتی در محاسبه ثلث تعیین زمان ملاک برای ارزیابی دارایی ها است. قانونگذار به صراحت بیان داشته که ملاک محاسبه ثلث ارزش دارایی موصی در زمان فوت اوست نه در زمان تنظیم وصیت نامه. این اصل اهمیت فوق العاده ای دارد زیرا ارزش اموال ممکن است در طول زمان به دلیل تورم تغییرات بازار یا سایر عوامل دچار نوسان شود. تا زمانی که شخص زنده است اموال او ترکه محسوب نمی شود و ترکه پس از فوت محقق می گردد.

اقلام دخیل در محاسبه ترکه و ثلث

ترکه به معنای کلیه اموال و حقوق مالی است که پس از فوت از متوفی باقی می ماند. این اقلام می تواند شامل موارد متنوعی باشد:

• دارایی های منقول: وجه نقد سپرده های بانکی سهام خودرو اثاثیه منزل و سایر اموال قابل انتقال.
• دارایی های غیرمنقول: املاک اراضی ساختمان ها.
• دیه: دیه ای که بابت فوت متوفی به ورثه تعلق می گیرد جزو ترکه محسوب شده و در محاسبه ثلث مؤثر است.
• سایر مطالبات حقوقی: هرگونه طلب متوفی از اشخاص دیگر نیز جزء ترکه محسوب می شود.

اقلامی که از ترکه کسر می شوند پیش از محاسبه ثلث

پیش از محاسبه ثلث ترکه ابتدا باید برخی دیون و هزینه ها از مجموع دارایی های متوفی کسر شوند تا ترکه خالص به دست آید. این اقلام عبارتند از:

• هزینه های کفن و دفن: کلیه هزینه های متعارف مربوط به تجهیز کفن دفن و مراسم اولیه متوفی.
• بدهی ها و دیون متوفی: کلیه بدهی های شرعی و قانونی که متوفی تا لحظه فوت داشته است مانند مهریه نفقه معوقه وام های بانکی مالیات.
• حقوق واجب مالی: مانند خمس و زکات معوقه که بر عهده متوفی بوده است.

پس از کسر این موارد آنچه باقی می ماند ترکه خالص است که مبنای محاسبه ثلث قرار می گیرد.

تاثیر تغییر ارزش اموال

چنانچه موصی مالی معین را وصیت کند و ارزش آن مال در زمان تنظیم وصیت کمتر از ثلث ترکه باشد اما در زمان فوت موصی ارزش آن از ثلث ترکه تجاوز کند ملاک همان ارزش در زمان فوت است و مازاد بر ثلث نیازمند تنفیذ ورثه خواهد بود.

آثار حقوقی وصیت مازاد بر ثلث: حقوق و اختیارات ورثه

همانطور که ماده 843 قانون مدنی تصریح می کند وصیت مازاد بر ثلث غیر نافذ است. این عدم نفوذ اختیارات و حقوق ویژه ای را برای ورثه ایجاد می کند که در ادامه به تفصیل بررسی می شوند.

اختیار ورثه در تنفیذ (اجازه یا قبول) وصیت مازاد بر ثلث

تعریف و مفهوم تنفیذ

تنفیذ به معنای اجازه دادن یا قبول کردن عملی حقوقی است که در ابتدا به دلیل نقص یا عدم رعایت شرایطی غیر نافذ بوده است. در مورد وصیت مازاد بر ثلث تنفیذ به این معنی است که ورثه با اراده خود بخش مازاد بر یک سوم وصیت متوفی را می پذیرند و به آن اعتبار قانونی می بخشند.

نحوه و شرایط تنفیذ

تنفیذ می تواند به شکل های مختلفی صورت گیرد:

• صریح: ورثه به صورت شفاهی یا کتبی واضح و آشکارا رضایت خود را اعلام کنند.
• ضمنی: اعمالی از سوی ورثه که به وضوح نشان دهنده رضایت آن ها به اجرای وصیت مازاد بر ثلث باشد. مانند تحویل مال مورد وصیت به موصی له.
• پس از فوت موصی: تنفیذ معمولاً پس از فوت موصی صورت می گیرد. با این حال ورثه می توانند در زمان حیات موصی نیز وصیت مازاد بر ثلث را تنفیذ کنند هرچند این تنفیذ یک حق معلق محسوب شده و قابلیت رجوع دارد.

آثار حقوقی تنفیذ

با تنفیذ وصیت مازاد بر ثلث توسط ورثه کل وصیت نامه شامل بخش مازاد بر ثلث از لحظه انشای وصیت توسط موصی به طور کامل نافذ و لازم الاجرا می شود.

اختیار ورثه در رد (عدم اجازه یا نپذیرفتن) وصیت مازاد بر ثلث

تعریف و مفهوم رد

رد به معنای عدم قبول یا عدم اجازه اجرای بخش مازاد بر ثلث وصیت است. ورثه حق دارند بخش از وصیت را که از یک سوم دارایی متوفی فراتر رفته است نپذیرند.

نحوه و شرایط رد

رد وصیت مازاد بر ثلث نیز می تواند به صورت صریح یا ضمنی باشد:

• صریح: اعلام کتبی یا شفاهی عدم رضایت به اجرای وصیت مازاد بر ثلث.
• ضمنی: هر عملی که به وضوح نشان دهنده عدم تمایل ورثه به اجرای بخش مازاد باشد.

آثار حقوقی رد

در صورتی که ورثه (یا بخشی از آن ها) وصیت مازاد بر ثلث را رد کنند بخش رد شده از وصیت باطل تلقی می شود. در این حالت مال مورد وصیت که مازاد بر ثلث بوده است به ورثه بازمی گردد و بر اساس قواعد ارث بین آن ها تقسیم خواهد شد. رد وصیت مازاد بر ثلث توسط ورثه هیچ گونه اشکال شرعی یا قانونی ندارد و حق مسلم آنان است.

وضعیت وصیت در صورت اختلاف ورثه

یکی از پیچیده ترین سناریوها زمانی رخ می دهد که ورثه در مورد تنفیذ یا رد وصیت مازاد بر ثلث با یکدیگر اختلاف نظر داشته باشند.

قاعده نافذ بودن نسبت به سهم هر وارث

ماده 843 قانون مدنی به صراحت این حالت را پیش بینی کرده است: «… و اگر بعض از ورثه اجازه کند نسبت به سهم او نافذ است.» این قاعده به این معناست که اگر برخی از ورثه وصیت مازاد بر ثلث را تنفیذ کنند و برخی دیگر آن را رد کنند وصیت تنها به میزان سهم الارث آن دسته از ورثه که تنفیذ کرده اند نافذ و قابل اجرا خواهد بود.

برای درک بهتر مثالی را بررسی می کنیم:

فرض کنید متوفی 300 میلیون تومان ترکه خالص دارد و دو فرزند پسر و یک فرزند دختر از او باقی مانده است.

• ثلث ترکه: 100 میلیون تومان.
• وصیت متوفی: 150 میلیون تومان به نفع یک مؤسسه خیریه.
• مازاد بر ثلث: 50 میلیون تومان.

در این حالت 100 میلیون تومان از وصیت به طور کامل نافذ است. اما 50 میلیون تومان مازاد بر ثلث منوط به رضایت ورثه است. اگر پسر اول وصیت مازاد بر ثلث را تنفیذ کند وصیت فقط به میزان سهم الارث او از آن 50 میلیون تومان اجرا خواهد شد. مثلاً اگر سهم او 1/4 از ترکه باقی مانده باشد او 1/4 از 50 میلیون تومان مازاد را از سهم الارث خود می بخشد تا به خیریه برسد اما سایر ورثه که رد کرده اند چیزی از سهمشان کسر نمی شود.

سناریوهای خاص و نکات مهم پیرامون وصیت مازاد بر ثلث

موضوع وصیت مازاد بر ثلث در عمل می تواند با پیچیدگی های مختلفی همراه باشد که نیازمند دقت و آگاهی حقوقی است.

تعدد وصایا و عدم کفایت ثلث

اگر موصی در وصایای متعدد اموالی را وصیت کند که مجموع ارزش آن ها از ثلث ترکه تجاوز کند و ترتیب خاصی برای اجرای وصایا تعیین نکرده باشد در صورت عدم رضایت ورثه برای مازاد بر ثلث قانونگذار راه حل هایی مانند کسر از تمامی وصایا به نسبت مساوی یا در برخی موارد توسل به قرعه را مطرح می کند.

وصیت بر منافع

وصیت ممکن است بر منافع یک مال باشد نه بر عین آن (مانند حق سکونت). ماده 846 قانون مدنی به نحوه محاسبه این گونه وصایا از ثلث ترکه می پردازد. به طور خلاصه برای تعیین ارزش وصیت بر منافع ارزش ملک با منافع و بدون منافع سنجیده می شود و تفاوت آن به عنوان ارزش وصیت بر منافع در نظر گرفته شده و با ثلث ترکه مقایسه می گردد.

تنفیذ یا رد وصیت مازاد بر ثلث در زمان حیات موصی

ورثه می توانند حتی در زمان حیات موصی نیز وصیت مازاد بر ثلث او را تنفیذ یا رد کنند. نکته مهم این است که اگر ورثه در زمان حیات موصی این وصیت را رد کنند می توانند پس از فوت موصی از رد خود رجوع کرده و وصیت را تنفیذ کنند. همچنین تنفیذ در زمان حیات نیز قابل رجوع است.

وصیت به عین معین

اگر مال مورد وصیت یک عین معین باشد ارزش گذاری آن در زمان فوت متوفی ملاک قرار می گیرد. اگر ارزش این عین بیش از ثلث ترکه باشد مازاد آن متعلق به ورثه است مگر اینکه آن را تنفیذ کنند. در صورت رد مازاد موصی له و ورثه در آن مال به نسبت سهم خود شریک می شوند.

نقش و وظایف وصی در اجرای وصیت مازاد بر ثلث

وصی که توسط موصی برای اجرای امور وصیت عهدی تعیین می شود نمی تواند به طور مستقل وصیت مازاد بر ثلث را اجرا کند. اجرای بخش مازاد بر ثلث همیشه منوط به تنفیذ ورثه است. وظیفه وصی در این شرایط اطلاع رسانی به ورثه و کمک به آن ها در فرآیند تصمیم گیری و سپس اجرای وصیت بر اساس تصمیم نهایی ورثه و حدود قانونی است.

وضعیت ورثه صغیر یا محجور

در صورتی که برخی از ورثه صغیر یا محجور باشند تصمیم گیری در مورد تنفیذ یا رد وصیت مازاد بر ثلث برای آن ها به عهده ولی قهری (پدر و جد پدری) یا قیم قانونی آن ها است. این افراد باید با رعایت غبطه و مصلحت صغیر یا محجور بهترین تصمیم را اتخاذ کنند.

در صورتی که متوفی وارثی نداشته باشد

اگر متوفی هیچ وارثی نداشته باشد ترکه او متعلق به حاکم (دولت) است. در این حالت وصیت مازاد بر ثلث نیز نیازی به تنفیذ ورثه نخواهد داشت و به طور کامل نافذ و لازم الاجرا تلقی می شود.

راهکارهای حقوقی و توصیه ها (برای موصی و ورثه)

آگاهی از احکام وصیت مازاد بر ثلث هم برای افرادی که قصد وصیت دارند و هم برای ورثه ای که با چنین وصیتی مواجه می شوند اهمیت حیاتی دارد.

برای موصیان (پیشگیری از عدم نفوذ)

افرادی که قصد تنظیم وصیت نامه دارند و مایلند اراده شان پس از فوت به طور کامل اجرا شود می توانند با رعایت نکاتی از عدم نفوذ وصیت مازاد بر ثلث جلوگیری کنند:

1. تنظیم دقیق وصیت نامه با مشورت حقوقی: مشورت با وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در امور ارث و وصیت بهترین راهکار است تا وصیت نامه به گونه ای تنظیم شود که از حدود قانونی تجاوز نکند یا راهکارهای جایگزین پیشنهاد شود.
2. استفاده از هبه یا صلح عمری در زمان حیات: موصی می تواند به جای وصیت مازاد بر ثلث در زمان حیات خود بخشی از اموالش را از طریق عقد هبه (هدیه) یا صلح عمری به اشخاص مورد نظر منتقل کند. این عقود چون در زمان حیات موصی واقع می شوند مشمول محدودیت ثلث نیستند.
3. کسب رضایت ضمنی یا صریح ورثه در زمان حیات: اگر موصی قصد دارد بیش از ثلث دارایی خود را وصیت کند می تواند در زمان حیات خود رضایت صریح یا ضمنی ورثه را برای اجرای بخش مازاد بر ثلث جلب کند.
4. وصیت در قالب واجبات مالی: در برخی موارد اگر وصیت در قالب پرداخت دیون یا انجام واجبات مالی باشد این موارد حتی اگر بیش از ثلث ترکه باشند مقدم بر وصیت های تملیکی و عهدی غیرواجب قرار می گیرند.

برای ورثه (پس از فوت موصی)

ورثه ای که با وصیت نامه ای مواجه شده اند که بخش هایی از آن مازاد بر ثلث ترکه است باید اقدامات حقوقی مقتضی را انجام دهند:

1. آگاهی از حقوق و تکالیف: ورثه باید از حقوق خود در خصوص تنفیذ یا رد وصیت مازاد بر ثلث آگاهی کامل داشته باشند.
2. لزوم مشاوره با وکیل متخصص ارث و وصیت: به دلیل پیچیدگی های حقوقی این موضوع مشاوره با وکیل متخصص ارث و وصیت اکیداً توصیه می شود.
3. نحوه طرح دعوا در صورت اختلاف: در صورت بروز اختلاف هر یک از ورثه می توانند به دادگاه صالح مراجعه کرده و دعوای حقوقی مربوطه را مطرح کنند.
4. فرآیند قانونی تنفیذ یا رد وصیت: تنفیذ یا رد وصیت می تواند از طریق اعلام رسمی به مراجع قضایی یا از طریق سند عادی صورت گیرد.

سکوت ورثه پس از آگاهی از وصیت مازاد بر ثلث لزوماً به معنای تنفیذ ضمنی نیست؛ برای روشن شدن تکلیف وصیت اعلام صریح اراده ورثه (تنفیذ یا رد) ضروری است.

نتیجه گیری

وصیت مازاد بر ثلث یکی از ظرافت های حقوقی و چالش های رایج در حوزه ارث و وصیت است که در ماده 843 قانون مدنی ایران به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است. درک این مفهوم که وصیت به زیاده بر یک سوم دارایی متوفی غیر نافذ است نه باطل نقش محوری در تعیین سرنوشت اموال پس از فوت موصی دارد. این وضعیت به ورثه اختیار می دهد تا در مورد اجرای بخش مازاد بر ثلث تصمیم گیری کنند؛ تصمیمی که می تواند به تنفیذ کامل وصیت یا رد بخش مازاد و بازگشت آن به ترکه منجر شود.

ملاک قرار گرفتن زمان فوت برای محاسبه ثلث لزوم کسر دیون و هزینه ها از ترکه و پیچیدگی های مرتبط با تعدد وصایا و نحوه برخورد با منافع یا عین معین مورد وصیت همگی بر اهمیت آگاهی دقیق از این احکام می افزاید. چه به عنوان موصی که قصد تنظیم وصیت نامه دارد و چه به عنوان وارثی که با چنین وصیتی مواجه شده است مشورت با وکلای متخصص و اقدام بر اساس اصول حقوقی بهترین راهکار برای تضمین اجرای صحیح وصیت نامه و پیشگیری از بروز اختلافات آتی است. این رویکرد نه تنها به حفظ حقوق تمامی ذینفعان کمک می کند بلکه به تحقق اراده حقیقی متوفی نیز یاری می رساند.