راهکارهایی برای کاهش استرس
راهکارهایی برای کاهش استرس
مدیریت استرس نقشی حیاتی در حفظ سلامت جسم و روان و ارتقاء کیفیت زندگی ایفا می کند؛ راهکارهای متعددی از تکنیک های فوری گرفته تا تغییرات عمیق در سبک زندگی به افراد کمک می کنند تا بر فشارهای روزمره غلبه کرده و به آرامش پایدار دست یابند. کنترل استرس یک مهارت آموختنی است که به هر فرد قدرت مدیریت واکنش های خود را می دهد.
فشارهای زندگی مدرن استرس را به یک همراه ناخواسته تبدیل کرده است. این واکنش طبیعی بدن به تهدیدها و خواسته ها اگر به درستی مدیریت نشود می تواند تأثیرات مخربی بر ابعاد مختلف زندگی فرد داشته باشد. از کاهش عملکرد تحصیلی و شغلی گرفته تا بروز بیماری های جسمی و روانی استرس مزمن می تواند کیفیت زندگی را به شدت پایین بیاورد. شناخت ماهیت استرس درک علائم آن و به کارگیری استراتژی های مؤثر برای مقابله با آن گام های اساسی برای حفظ تعادل و سلامت هستند. این مقاله به بررسی جامع ترین راهکارهای کاهش استرس از روش های فوری که در لحظات بحرانی یاری رسانند تا استراتژی های بلندمدت که به مدیریت پایدار این پدیده کمک می کنند می پردازد تا خوانندگان با بینشی عمیق تر و ابزارهایی کارآمدتر با آن روبرو شوند.
درک استرس: علائم و تأثیرات آن
برای مقابله مؤثر با استرس ابتدا باید آن را شناخت. استرس پاسخی طبیعی و سازگارانه در بدن است که برای آماده سازی فرد در برابر تهدیدها یا چالش ها طراحی شده است. این پاسخ که به عنوان واکنش «جنگ یا گریز» شناخته می شود با تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی متعددی همراه است. اما در شرایطی که این واکنش به طور مداوم و بدون نیاز واقعی فعال شود می تواند به سلامت انسان آسیب برساند.
استرس چیست و چرا رخ می دهد؟
استرس به مجموعه ای از واکنش های جسمی و روانی بدن به هر عامل بیرونی یا درونی که تعادل فرد را برهم می زند اطلاق می شود. این عوامل که به آن ها «استرسور» گفته می شود می توانند شامل مسائل کاری مشکلات مالی روابط بیماری یا حتی افکار و انتظارات شخصی باشند. زمانی که بدن با یک استرسور مواجه می شود غدد فوق کلیوی هورمون هایی مانند کورتیزول (هورمون اصلی استرس) و آدرنالین را ترشح می کنند. این هورمون ها سبب افزایش ضربان قلب فشار خون سطح قند خون و تنفس سریع تر می شوند تا انرژی لازم برای مواجهه با تهدید را فراهم آورند. در حالی که این مکانیسم در مواجهه با خطرات واقعی حیاتی است فعال شدن مکرر آن در برابر استرسورهای غیرتهدیدآمیز (مانند ترافیک یا مهلت های کاری) می تواند منجر به فرسودگی سیستم بدن شود.
انواع علائم استرس
شناخت علائم استرس از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که تشخیص زودهنگام می تواند در مدیریت مؤثر آن کمک کننده باشد. این علائم در سه دسته اصلی قابل طبقه بندی هستند:
- علائم فیزیکی: این علائم شامل سردرد تنش عضلانی (به ویژه در گردن و شانه ها) خستگی مزمن مشکلات گوارشی مانند سوءهاضمه اسهال یا یبوست تپش قلب تعریق بیش از حد کاهش یا افزایش اشتها و اختلالات خواب (بی خوابی یا پرخوابی) می شوند.
- علائم عاطفی: تحریک پذیری بی قراری احساس غرق شدن در مشکلات غمگینی از دست دادن علاقه به فعالیت های لذت بخش احساس ناتوانی و ناامیدی اضطراب و نگرانی مداوم از جمله علائم عاطفی استرس هستند.
- علائم رفتاری: اهمال کاری انزواطلبی تغییر در عادات غذایی (پرخوری یا کم خوری عصبی) افزایش مصرف الکل یا دخانیات بی توجهی به ظاهر شخصی و ناتوانی در تمرکز بر کارهای روزمره می توانند نشانه های رفتاری استرس باشند.
تفاوت استرس و اضطراب
گرچه اصطلاحات استرس و اضطراب اغلب به جای یکدیگر به کار می روند اما تفاوت های مهمی میان آن ها وجود دارد. استرس معمولاً پاسخی به یک عامل استرس زای مشخص و قابل شناسایی است. به عبارت دیگر استرسور یک محرک بیرونی یا درونی است که بدن به آن واکنش نشان می دهد (مثلاً امتحان مصاحبه شغلی یا یک رویداد ناگوار). با از بین رفتن استرسور علائم استرس نیز معمولاً کاهش می یابند. در مقابل اضطراب اغلب بدون یک عامل محرک مشخص و واضح رخ می دهد. اضطراب یک احساس نگرانی یا ترس عمومی و مداوم است که ممکن است منشأ آن به راحتی قابل شناسایی نباشد. اضطراب می تواند خود را به شکل حملات پانیک نگرانی های وسواسی یا فوبیای اجتماعی نشان دهد و معمولاً پایدارتر از استرس است. در حالی که استرس یک واکنش کوتاه مدت به یک موقعیت خاص است اضطراب می تواند حالتی مزمن و فراگیر باشد که عملکرد روزانه فرد را مختل می کند و اغلب نیازمند مداخلات تخصصی تری است.
راهکارهای فوری و اورژانسی برای کاهش استرس
در لحظاتی که استرس ناگهانی و شدید خود را نشان می دهد دسترسی به تکنیک های فوری می تواند بسیار یاری دهنده باشد. این راهکارها به سرعت سیستم عصبی را آرام کرده و به بازگشت تعادل کمک می کنند تا فرد بتواند از حالت «جنگ یا گریز» خارج شود.
تمرینات تنفسی عمیق
تنفس عمیق یکی از مؤثرترین و در دسترس ترین ابزارها برای کاهش فوری استرس است. این تمرینات به فعال سازی سیستم عصبی پاراسمپاتیک (که مسئول آرامش بدن است) کمک می کنند. یکی از تکنیک های پرکاربرد روش تنفس ۴-۷-۸ است:
- کاملاً راحت بنشینید یا دراز بکشید.
- نوک زبان خود را به پشت دندان های جلویی بالایی خود بچسبانید و در طول تمرین در همان حالت نگه دارید.
- بازدم را از دهان با صدای هوووش انجام دهید تا تمام هوای ریه ها خارج شود.
- به آرامی از طریق بینی نفس بکشید و تا ۴ بشمارید (دم).
- نفس خود را به مدت ۷ ثانیه نگه دارید.
- به آرامی و با صدای هوووش از طریق دهان بازدم کنید و تا ۸ بشمارید.
- این چرخه را حداقل ۳ تا ۴ بار تکرار کنید.
تمرین منظم این روش به مرور زمان توانایی شما را در کنترل پاسخ استرس افزایش می دهد.
ریلکسیشن عضلانی پیش رونده
این تکنیک شامل منقبض کردن و سپس رها کردن گروه های عضلانی مختلف در بدن است. هدف این است که تفاوت بین تنش و آرامش را احساس کنید تا بتوانید آگاهانه عضلات خود را شل کنید.
- در مکانی آرام دراز بکشید یا بنشینید.
- شروع کنید از نوک انگشتان پا. به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه عضلات این قسمت را به شدت منقبض کنید.
- سپس به یکباره عضلات را رها کنید و برای ۱۵ تا ۲۰ ثانیه بر احساس آرامش و رهایی تمرکز کنید.
- همین روند را برای گروه های عضلانی دیگر (مانند ساق پا ران شکم سینه بازوها شانه ها گردن و صورت) تکرار کنید.
- توجه داشته باشید که هنگام رها کردن عضلات نفس عمیق بکشید.
استفاده از حواس پنجگانه
فعال کردن حواس می تواند راهی سریع برای بازگشت به لحظه حال و پرت کردن حواس از افکار استرس زا باشد:
- آب سرد: پاشیدن آب سرد روی صورت مچ دست ها یا پشت گوش ها می تواند به سرعت سیستم عصبی را شوکه کرده و ضربان قلب را کاهش دهد.
- جویدن آدامس: جویدن آدامس می تواند فعالیت مغزی مشابه حالت آرامش ایجاد کرده و جریان خون به مغز را افزایش دهد.
- آروماتراپی: استفاده از رایحه های آرام بخش مانند اسطوخودوس بابونه نعناع یا لیمو از طریق شمع های معطر روغن های اسانسی یا دستگاه بخور می تواند تأثیر مثبتی بر خلق و خو و کاهش تنش داشته باشد.
- موسیقی و صدا: گوش دادن به موسیقی آرام بخش یا صداهای طبیعت (مانند صدای باران امواج دریا یا پرندگان) می تواند ذهن را آرام کند و به رهایی از افکار منفی کمک کند.
تغییر کانون توجه
وقتی ذهن درگیر افکار استرس زا می شود تغییر آگاهانه کانون توجه می تواند مفید باشد:
- شمردن معکوس: به آرامی از ۱۰۰ به عقب بشمارید یا از ۱۰ به ۱ بشمارید و روی هر عدد تمرکز کنید.
- تکنیک ۵-۴-۳-۲-۱: به پنج چیزی که می بینید چهار چیزی که می شنوید سه چیزی که می توانید لمس کنید دو بویی که حس می کنید و یک مزه ای که می چشید توجه کنید. این تمرین شما را به شدت به لحظه حال متصل می کند.
خنده درمانی
خنده یک مسکن طبیعی استرس است. خندیدن باعث آزاد شدن اندورفین (هورمون های شادی آور) شده و به کاهش هورمون های استرس مانند کورتیزول کمک می کند. تماشای یک کلیپ خنده دار مرور خاطرات طنزآمیز یا معاشرت با افرادی که شوخ طبعی دارند می تواند به سرعت خلق و خو را بهبود بخشد و تنش را کاهش دهد.
تحرک فیزیکی کوتاه
حتی چند دقیقه تحرک فیزیکی می تواند مفید باشد. بلند شدن از پشت میز چند حرکت کششی ساده یا یک قدم زدن کوتاه در اطراف می تواند جریان خون را بهبود بخشیده و تنش های عضلانی را کاهش دهد.
نوشیدن مایعات
یک لیوان آب سرد یا دمنوش آرام بخش (مانند بابونه یا سنبل الطیب) می تواند به سرعت به آرامش سیستم عصبی کمک کند و تأثیر تسکین دهنده ای داشته باشد. کم آبی بدن می تواند علائم استرس را تشدید کند بنابراین هیدراته ماندن مهم است.
کنترل استرس در لحظات بحرانی نیازمند آگاهی از بدن و ذهن و بکارگیری تکنیک های ساده ای است که می توانند به سرعت تعادل را بازگردانند و از تشدید واکنش های منفی جلوگیری کنند.
استراتژی های بلندمدت و تغییر سبک زندگی برای مدیریت پایدار استرس
در حالی که راهکارهای فوری برای لحظات حاد استرس ضروری هستند مدیریت پایدار استرس نیازمند تغییرات عمیق تر و پایبندی به استراتژی های بلندمدت در سبک زندگی است. این تغییرات نه تنها به کاهش سطح استرس کمک می کنند بلکه کیفیت کلی زندگی و تاب آوری فرد را در برابر چالش ها افزایش می دهند.
ورزش و فعالیت بدنی منظم
ورزش منظم یکی از قدرتمندترین ابزارها برای مدیریت استرس است. فعالیت بدنی باعث آزاد شدن اندورفین می شود که به عنوان مسکن های طبیعی خلق و خو عمل می کنند و به کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس) کمک می کنند. علاوه بر این ورزش به بهبود کیفیت خواب و افزایش اعتماد به نفس کمک می کند.
- انواع ورزش های توصیه شده:
- ورزش های هوازی: پیاده روی سریع دویدن شنا دوچرخه سواری (حداقل ۳۰ دقیقه در بیشتر روزهای هفته).
- ورزش های قدرتی: استفاده از وزنه یا وزن بدن برای تقویت عضلات.
- ورزش های ذهن و بدن: یوگا و تای چی که ترکیبی از حرکت تنفس عمیق و تمرکز ذهنی هستند.
- نکات عملی: نیازی نیست ورزشکار حرفه ای باشید. حتی ۱۰-۱۵ دقیقه فعالیت بدنی سبک در طول روز می تواند مفید باشد. انتخاب ورزشی که از آن لذت می برید به پایبندی شما کمک می کند.
تغذیه سالم و ضد استرس
رژیم غذایی نقش مهمی در تنظیم خلق و خو و سطح استرس دارد. مصرف مواد غذایی مناسب می تواند به ثبات قند خون کاهش التهاب و حمایت از عملکرد مغز کمک کند.
- غذاهای دوستدار آرامش:
- منابع امگا-۳: ماهی های چرب (سالمون ساردین) دانه کتان گردو تخم چیا (به کاهش التهاب و بهبود عملکرد مغز کمک می کنند).
- آنتی اکسیدان ها: میوه ها و سبزیجات رنگارنگ (توت ها سبزیجات برگ سبز تیره) که با استرس اکسیداتیو مبارزه می کنند.
- ویتامین های گروه B: غلات کامل حبوبات آجیل سبزیجات (برای عملکرد سالم سیستم عصبی ضروری هستند).
- منیزیم: سبزیجات برگ سبز آجیل دانه ها شکلات تلخ (نقشی کلیدی در آرامش عضلات و اعصاب دارد).
- پروبیوتیک ها: ماست کفیر کلم ترش (برای سلامت روده که با سلامت روان مرتبط است).
- غذاها و نوشیدنی های تشدیدکننده استرس:
- کافئین: مصرف زیاد می تواند اضطراب و بی قراری را افزایش دهد.
- قندهای ساده و کربوهیدرات های فرآوری شده: نوسانات قند خون ایجاد کرده و بر خلق و خو تأثیر منفی می گذارند.
- الکل: در ابتدا آرام بخش به نظر می رسد اما در بلندمدت خواب را مختل و اضطراب را تشدید می کند.
- غذاهای فرآوری شده و چرب: می توانند التهاب را در بدن افزایش دهند.
- دمنوش های گیاهی مؤثر: بابونه سنبل الطیب گل گاوزبان بادرنجبویه که خواص آرام بخش دارند.
ذهن آگاهی (Mindfulness) و مدیتیشن
ذهن آگاهی به معنای توجه کامل و آگاهانه به لحظه حال بدون قضاوت است. تمرینات ذهن آگاهی و مدیتیشن به افراد کمک می کند تا از نشخوار فکری و نگرانی های مربوط به گذشته یا آینده رها شوند و به آرامش درونی دست یابند.
- مفهوم ذهن آگاهی: زندگی در لحظه مشاهده افکار و احساسات بدون درگیر شدن با آن ها.
- نحوه شروع مدیتیشن: با تمرینات ساده مدیتیشن هدایت شده (از طریق اپلیکیشن ها یا ویدئوهای آموزشی) شروع کنید. فقط ۵ تا ۱۰ دقیقه در روز می تواند تأثیر چشمگیری داشته باشد.
- یوگا: یوگا نیز به دلیل ترکیب حرکت های بدنی با تمرکز بر تنفس و ذهن آگاهی ابزاری عالی برای کاهش استرس است.
خواب کافی و باکیفیت
خواب کافی برای سلامت جسم و روان ضروری است. کمبود خواب می تواند سطح کورتیزول را افزایش داده و توانایی فرد برای مقابله با استرس را کاهش دهد. بزرگسالان به ۷ تا ۹ ساعت خواب باکیفیت در شبانه روز نیاز دارند.
- روال خواب منظم: تلاش کنید هر شب در ساعت مشخصی به رختخواب بروید و صبح ها در ساعت مشخصی بیدار شوید حتی در آخر هفته ها.
- نکات بهبود کیفیت خواب:
- ایجاد محیط خواب آرام و تاریک.
- اجتناب از نمایشگرها (تلفن تبلت تلویزیون) حداقل یک ساعت قبل از خواب.
- پرهیز از کافئین و وعده های غذایی سنگین در ساعات پایانی شب.
ارتباطات اجتماعی و حمایت عاطفی
انسان موجودی اجتماعی است و ارتباط با دیگران نقشی حیاتی در سلامت روان دارد. حمایت عاطفی از دوستان و خانواده می تواند به کاهش احساس انزوا و افزایش تاب آوری در برابر استرس کمک کند.
- گذراندن وقت با عزیزان: صحبت کردن درباره مشکلات و اشتراک گذاری احساسات با افراد مورد اعتماد می تواند بار استرس را کاهش دهد.
- نقش حیوانات خانگی: تعامل با حیوانات خانگی می تواند به ترشح اکسی توسین (هورمون آرامش) کمک کرده و حس تعلق و آرامش را افزایش دهد.
- مشارکت اجتماعی: شرکت در فعالیت های داوطلبانه یا گروه های حمایتی می تواند حس هدفمندی و ارتباط با جامعه را تقویت کند.
مدیریت زمان و اولویت بندی
یکی از دلایل اصلی استرس احساس غرق شدن در حجم کارها و عدم کنترل بر زمان است. یادگیری مدیریت زمان و اولویت بندی می تواند این احساس را کاهش دهد.
- برنامه ریزی واقع بینانه: تعیین اهداف قابل دستیابی و تقسیم وظایف بزرگ به بخش های کوچک تر.
- یادگیری نه گفتن: توانایی رد کردن درخواست هایی که فراتر از توانایی یا زمان شما هستند برای جلوگیری از فشار مضاعف.
- دوری از اهمال کاری: به تعویق انداختن کارها می تواند منجر به استرس شدید در لحظات آخر شود.
فعالیت های خلاقانه و سرگرمی ها
اختصاص زمان به علایق و سرگرمی ها راهی عالی برای تخلیه هیجانی کاهش استرس و افزایش حس رضایت است.
- نویسندگی: نوشتن خاطرات یا افکار می تواند به سازماندهی ذهن و رهایی از افکار منفی کمک کند.
- هنر: نقاشی طراحی سفالگری یا هر فعالیت هنری دیگر می تواند ابزاری برای بیان احساسات و کاهش تنش باشد.
- موسیقی: نواختن یک ساز یا گوش دادن به موسیقی مورد علاقه می تواند تأثیر عمیقی بر آرامش ذهن داشته باشد.
ارتباط با طبیعت
گذراندن وقت در طبیعت فواید زیادی برای کاهش استرس دارد. قرار گرفتن در معرض فضای سبز نور خورشید و هوای تازه می تواند سطح کورتیزول را کاهش داده و خلق و خو را بهبود بخشد.
- پیاده روی در فضای سبز: حتی یک پارک کوچک در نزدیکی خانه می تواند مکانی عالی برای آرامش باشد.
- باغبانی: فعالیت در باغچه می تواند ذهن را مشغول و آرام کند.
- نور خورشید: قرار گرفتن در معرض نور طبیعی خورشید به تنظیم ریتم شبانه روزی و تولید ویتامین D کمک می کند که هر دو برای سلامت روان مهم هستند.
قدردانی و شکرگزاری
تمرین قدردانی می تواند دیدگاه فرد را نسبت به زندگی تغییر داده و او را به سمت تمرکز بر نکات مثبت سوق دهد. این کار به کاهش افکار منفی و افزایش حس رضایت کمک می کند.
- دفتر شکرگزاری: هر روز چند دقیقه وقت بگذارید و سه تا پنج چیزی که بابت آن ها شکرگزار هستید را یادداشت کنید.
سم زدایی دیجیتال و کاهش مواجهه با اخبار منفی
اطلاعات بیش از حد و مواجهه مداوم با اخبار منفی به ویژه از طریق شبکه های اجتماعی می تواند منبع بزرگی از استرس باشد.
- محدود کردن زمان نمایشگر: تعیین زمان های مشخص برای استفاده از تلفن همراه و کامپیوتر.
- انتخاب آگاهانه اخبار: دوری از منابع خبری که به طور مداوم محتوای نگران کننده تولید می کنند.
ایجاد فضای آرامش بخش در خانه
محیط اطراف ما تأثیر مستقیمی بر حالات روحی ما دارد. ایجاد فضایی آرام و منظم در خانه می تواند به کاهش استرس کمک کند.
- تعیین منطقه امن: گوشه ای از خانه را به فضایی آرام و شخصی تبدیل کنید که در آن می توانید مدیتیشن کنید مطالعه کنید یا فقط آرام بگیرید.
- مرتب کردن محیط اطراف: یک محیط منظم و تمیز می تواند به ایجاد آرامش ذهنی کمک کند و از احساس آشفتگی جلوگیری کند.
چه زمانی به کمک حرفه ای نیاز داریم؟ (درمان استرس شدید و اضطراب بالینی)
در حالی که راهکارهای خودیاری و تغییر سبک زندگی برای بسیاری از افراد در مدیریت استرس روزمره مؤثر هستند گاهی اوقات استرس به حدی شدید یا مزمن می شود که عملکرد عادی زندگی فرد را مختل می کند. در چنین شرایطی مراجعه به متخصصان سلامت روان ضروری است.
علائم هشداردهنده که نشان دهنده نیاز به کمک حرفه ای هستند:
- اختلال جدی در عملکرد روزمره: اگر استرس به حدی رسیده که توانایی شما برای کار تحصیل حفظ روابط اجتماعی یا انجام وظایف روزمره به شدت کاهش یافته است.
- افکار وسواسی یا نشخوار فکری مداوم: اگر ذهن شما به طور مداوم درگیر افکار منفی نگرانی های شدید و تکراری است که نمی توانید آن ها را کنترل کنید.
- حملات پانیک: تجربه دوره های ناگهانی ترس شدید همراه با علائم فیزیکی مانند تپش قلب تنگی نفس سرگیجه و احساس از دست دادن کنترل.
- بی خوابی مزمن: اگر برای مدت طولانی (بیش از چند هفته) در به خواب رفتن یا حفظ کیفیت خواب مشکل دارید.
- علائم جسمی بدون علت پزشکی: بروز علائم فیزیکی مزمن مانند سردردهای شدید دردهای عضلانی مداوم مشکلات گوارشی که پزشک نتوانسته علت جسمی برای آن ها پیدا کند و ممکن است ریشه در استرس داشته باشند.
- افزایش مصرف مواد: اگر برای مقابله با استرس به مصرف الکل مواد مخدر یا داروهای بدون نسخه روی آورده اید.
- افکار آسیب به خود یا دیگران: در صورت بروز هرگونه فکر درباره آسیب رساندن به خود یا دیگران مراجعه فوری به پزشک یا روانشناس ضروری است.
در چنین مواردی نقش روانشناس و روانپزشک حیاتی است. روانشناسان با استفاده از روش های درمانی مانند مشاوره فردی زوج درمانی و به خصوص درمان شناختی رفتاری (CBT) به افراد کمک می کنند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسالم خود را شناسایی و تغییر دهند و مهارت های مقابله با استرس را بیاموزند. CBT یکی از مؤثرترین روش ها برای درمان اضطراب و استرس است که بر رابطه بین افکار احساسات و رفتارها تمرکز دارد.
روانپزشکان نیز در صورت لزوم می توانند دارو درمانی را در کنار روان درمانی تجویز کنند. داروهایی مانند ضدافسردگی ها یا ضداضطراب ها ممکن است برای کنترل علائم شدید استرس و اضطراب بالینی مورد استفاده قرار گیرند. تأکید اکید می شود که هرگونه مصرف دارو باید تحت نظر و تجویز پزشک متخصص باشد و از خوددرمانی دارویی به شدت پرهیز شود زیرا می تواند عوارض جانبی جدی داشته باشد یا با سایر داروها تداخل پیدا کند. همکاری نزدیک بین روانشناس و روانپزشک می تواند بهترین نتایج درمانی را برای فرد به ارمغان آورد.
نتیجه گیری
استرس پدیده ای اجتناب ناپذیر در زندگی مدرن است اما مدیریت آن یک مهارت قابل یادگیری و حیاتی برای حفظ سلامت و بهبود کیفیت زندگی است. همان طور که در این مقاله بررسی شد طیف وسیعی از راهکارها از تکنیک های فوری و مؤثر برای لحظات بحرانی تا استراتژی های بلندمدت و تغییرات عمیق در سبک زندگی در دسترس هستند تا به افراد در مواجهه با این چالش کمک کنند.
از تمرینات تنفسی عمیق و ریلکسیشن عضلانی پیش رونده برای آرامش فوری تا ورزش منظم تغذیه سالم خواب کافی و تمرینات ذهن آگاهی برای مدیریت پایدار هر یک از این روش ها نقش مهمی در کاهش سطح استرس و افزایش تاب آوری ایفا می کنند. ارتباطات اجتماعی قوی پرداختن به علایق شخصی و ارتباط با طبیعت نیز ابزارهای قدرتمندی برای حمایت از سلامت روان هستند.
یافتن بهترین راهکار برای هر فرد نیازمند آزمون و خطا است چرا که واکنش هر شخص به استرس و اثربخشی روش های مختلف منحصر به فرد است. با این حال تعهد به این تغییرات و پیگیری مداوم آن ها می تواند به طور چشمگیری کیفیت زندگی را بهبود بخشد و احساس آرامش و کنترل بیشتری را به ارمغان آورد.
در نهایت مهم است که بدانیم اگر استرس به حدی شدید یا مزمن شد که زندگی روزمره را مختل کرد مراجعه به کمک حرفه ای از روانشناسان و روانپزشکان نه تنها نشانه ضعف نیست بلکه گامی هوشمندانه در مسیر بازیابی سلامت و آرامش است. زندگی با آرامش و کنترل استرس مهارت و انتخابی است که هر فرد می تواند آن را در خود پرورش دهد.