ترازنامه حسابداری

ترازنامه حسابداری: گزارشی که از سلامت مالی شرکت شما خبر می دهد

ترازنامه یکی از مهم ترین گزارش های مالی است که شرکت ها در پایان هر دوره مالی (معمولاً سالانه) تهیه می کنند. این گزارش مانند عکس لحظه ای از وضعیت مالی شرکت در یک زمان خاص عمل می کند و اطلاعات مهمی در مورد دارایی ها بدهی ها و حقوق صاحبان سهام ارائه می دهد. در واقع ترازنامه به شما می گوید که شرکت در حال حاضر چه چیزی دارد به چه کسی بدهکار است و سهم صاحبان سهام چقدر است.

اهمیت ترازنامه در دنیای تجارت

ترازنامه برای کسب وکارهای کوچک و بزرگ سرمایه گذاران تحلیلگران مالی بانک ها و حتی خود صاحبان کسب وکار اهمیت زیادی دارد. به کمک ترازنامه می توانید:

• وضعیت مالی شرکت را در یک نگاه مشاهده کنید و درک کنید که شرکت چقدر نقدینگی دارد چه دارایی های سرمایه ای دارد و بدهی هایش چقدر است.
• رشد و سوددهی شرکت را در طول زمان بررسی کنید و ببینید که آیا وضعیت مالی شرکت در حال بهبود یا بدتر شدن است.
• ریسک سرمایه گذاری در شرکت را ارزیابی کنید و ببینید که آیا شرکت از نظر مالی پایدار است یا نه.
• تسهیلات مالی از بانک ها دریافت کنید و به آن ها اطمینان دهید که شرکت شما توانایی پرداخت بدهی هایش را دارد.

اجزای اصلی ترازنامه

ترازنامه شامل سه بخش اصلی است که معادله اصلی حسابداری را تشکیل می دهند:

• دارایی ها (Assets): چیزهایی که شرکت در اختیار دارد و برای آن ارزش اقتصادی دارند.
• بدهی ها (Liabilities): مبلغی که شرکت به دیگران بدهکار است.
• حقوق صاحبان سهام (Equity): سهم مالکیت صاحبان سهام در شرکت.

معادله اصلی حسابداری:

دارایی ها = بدهی ها + حقوق صاحبان سهام

دارایی ها

دارایی ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

• دارایی های جاری (Current Assets): دارایی هایی که در طول یک دوره حسابداری (معمولاً یک سال) به پول نقد تبدیل می شوند مانند:
  • نقدینگی (Cash): پول نقدی که در دسترس شرکت است.
  • وجوه نقدی (Cash Equivalents): اوراق بهادار کوتاه مدت با ریسک کم مانند اوراق قرضه دولتی.
  • موجودی کالا (Inventory): کالاهایی که شرکت برای فروش تولید یا خریداری کرده است.
  • مطالبات (Accounts Receivable): مبلغی که مشتریان برای خرید کالا یا خدمات به شرکت بدهکار هستند.
• دارایی های غیر جاری (Non-Current Assets): دارایی هایی که در دوره حسابداری به پول نقد تبدیل نمی شوند مانند:
  • دارایی های ثابت (Fixed Assets): دارایی های ملموس و ناملموس با عمر طولانی که برای انجام فعالیت های شرکت مورد استفاده قرار می گیرند مانند:
    • زمین (Land): زمین و ملک متعلق به شرکت.
    • ساختمان (Building): ساختمان های اداری یا کارخانه های متعلق به شرکت.
    • ماشین آلات و تجهیزات (Machinery and Equipment): ماشین آلات تجهیزات و ابزارآلات مورد استفاده در شرکت.
  • دارایی های ناملموس (Intangible Assets): دارایی های غیر قابل لمس که ارزش اقتصادی دارند مانند:
    • حق اختراع (Patent): حق انحصاری اختراع یک محصول یا روش جدید.
    • نرم افزار (Software): نرم افزاری که توسط شرکت توسعه داده شده یا خریداری شده است.
    • حق امتیاز (Copyright): حق انحصاری استفاده از یک اثر هنری ادبی یا علمی.

بدهی ها

بدهی ها به تعهدات مالی شرکت نسبت به اشخاص ثالث می گویند. بدهی ها نیز به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

• بدهی های جاری (Current Liabilities): بدهی هایی که در طول یک دوره حسابداری (معمولاً یک سال) باید تسویه شوند مانند:
  • بدهی های تجاری (Accounts Payable): مبلغی که شرکت به تامین کنندگان کالا و خدمات بدهکار است.
  • بدهی های حقوق و دستمزد (Salaries Payable): مبلغی که شرکت به کارکنان خود بابت حقوق و دستمزد بدهکار است.
  • بدهی های مالیاتی (Tax Payable): مبلغی که شرکت به سازمان مالیاتی بدهکار است.
• بدهی های غیر جاری (Non-Current Liabilities): بدهی هایی که در طول دوره حسابداری تسویه نمی شوند و دوره بازپرداخت آن ها بیشتر از یک سال است مانند:
  • بدهی های بلند مدت (Long-Term Debt): بدهی هایی که به صورت قرض از بانک ها یا موسسات مالی دریافت شده است.
  • بدهی های اجاره (Lease Liabilities): بدهی هایی که به دلیل اجاره کردن دارایی های ثابت به وجود می آید.
  • بدهی های بازنشستگی (Retirement Liabilities): بدهی هایی که به دلیل تعهدات بازنشستگی کارکنان ایجاد می شود.

حقوق صاحبان سهام

حقوق صاحبان سهام نشان می دهد که صاحبان سهام در شرکت چه مقدار مالکیت دارند. این بخش از ترازنامه عبارت است از:

• سرمایه (Capital): سرمایه اولیه ای که صاحبان سهام در شرکت قرار داده اند.
• سود انباشته (Retained Earnings): سودی که در طول زمان در شرکت انباشته شده است.
• سود و زیان (Profit or Loss): سود یا زیان شرکت در دوره حسابداری.

مثال ترازنامه

جدول 1. ترازنامه شرکت “مثال” در تاریخ 31 دی 1401

بخش	مبلغ (ریال)
دارایی ها
دارایی های جاری
نقدینگی	100.000.000
وجوه نقدی	50.000.000
مطالبات	20.000.000
موجودی کالا	30.000.000
جمع دارایی های جاری	200.000.000
دارایی های غیر جاری
دارایی های ثابت
زمین	150.000.000
ساختمان	100.000.000
ماشین آلات و تجهیزات	50.000.000
جمع دارایی های غیر جاری	300.000.000
جمع دارایی ها	500.000.000
بدهی ها
بدهی های جاری
بدهی های تجاری	40.000.000
بدهی های حقوق و دستمزد	10.000.000
جمع بدهی های جاری	50.000.000
بدهی های غیر جاری
بدهی های بلند مدت	100.000.000
جمع بدهی های غیر جاری	100.000.000
جمع بدهی ها	150.000.000
حقوق صاحبان سهام
سرمایه	200.000.000
سود انباشته	150.000.000
جمع حقوق صاحبان سهام	350.000.000
جمع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام	500.000.000

نحوه تهیه ترازنامه

برای تهیه ترازنامه ابتدا باید اطلاعات مربوط به دارایی ها بدهی ها و حقوق صاحبان سهام را جمع آوری کنید. سپس این اطلاعات را در قالب یک جدول مانند جدول بالا مرتب کنید. توجه داشته باشید که جمع ستون دارایی ها باید برابر با جمع ستون بدهی ها و حقوق صاحبان سهام باشد.

نکاتی در مورد ترازنامه

• ترازنامه باید در یک زمان خاص تهیه شود.
• اطلاعات ترازنامه باید دقیق و به روز باشند.
• ترازنامه باید شفاف و قابل فهم باشد.
• ترازنامه جزء اسناد مالی شرکت است و برای استفاده در تصمیم گیری های مختلف مورد نیاز است.

نتیجه گیری

ترازنامه یک سند مالی اساسی برای ارزیابی وضعیت مالی شرکت است. با استفاده از ترازنامه می توانید وضعیت مالی شرکت را در یک نگاه مشاهده کنید ریسک سرمایه گذاری را ارزیابی کنید و از آن در تصمیم گیری های تجاری مهم استفاده کنید.

پرسش و پاسخ

1. ترازنامه چه تفاوتی با صورت سود و زیان دارد؟

ترازنامه وضعیت مالی شرکت را در یک زمان خاص نشان می دهد در حالی که صورت سود و زیان عملکرد شرکت را در یک دوره زمانی نشان می دهد.

2. آیا شرکت ها موظف به تهیه ترازنامه هستند؟

بله در ایران شرکت ها ملزم به تهیه صورت های مالی شامل ترازنامه صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد در پایان هر دوره مالی (معمولاً سالانه) هستند.

3. ترازنامه چگونه به سرمایه گذاران کمک می کند؟

ترازنامه به سرمایه گذاران کمک می کند تا وضعیت مالی شرکت و ریسک سرمایه گذاری را ارزیابی کنند. به کمک ترازنامه سرمایه گذاران می توانند ببینند که شرکت چقدر نقدینگی دارد بدهی هایش چقدر است و صاحبان سهام چه سهمی در شرکت دارند.