چه عواملی در بروز آکنه بزرگسالی مؤثر هستند؟

آکنه بزرگسالی که پس از ۲۵ سالگی رخ می دهد تحت تأثیر عواملی چون تولید بیش از حد چربی پوست انسداد فولیکول های مو فعالیت باکتری ها و التهاب ایجاد می شود. تغییرات هورمونی استرس ژنتیک داروها رژیم غذایی و محصولات آرایشی نیز در بروز این عارضه پوستی نقش دارند.

آکنه که از شایع ترین بیماری های پوستی در سراسر جهان به شمار می رود تنها مختص دوران پر تغییر نوجوانی نیست و می تواند در سنین بزرگسالی نیز به یک چالش جدی برای افراد تبدیل شود. این بیماری مزمن و التهابی نه تنها بر ظاهر پوست تأثیر می گذارد بلکه می تواند پیامدهای روانی قابل توجهی نیز برای فرد به همراه داشته باشد. شناخت دقیق عوامل مؤثر در بروز آکنه بزرگسالی گام نخست برای پیشگیری و مدیریت مؤثر این وضعیت است. در این مقاله به بررسی جامع این عوامل و راهکارهای مقابله با آن ها خواهیم پرداخت.

حقایقی درباره آکنه

آکنه ولگاریس (Acne vulgaris) یک بیماری مزمن التهابی فولیکول های پیلوسباسه است که ساختارهای پوستی شامل فولیکول مو و غدد چربی متصل به آن را درگیر می کند. این عارضه با ضایعات غیرالتهابی مانند کومدون های باز (سر سیاه) و بسته (سر سفید) و ضایعات التهابی مانند پاپول پوسچول ندول و کیست مشخص می شود.

آکنه می تواند در نواحی مختلف بدن که غدد چربی فعال تری دارند از جمله صورت گردن سینه پشت و شانه‌ها ظاهر شود. فعالیت این غدد توسط هورمون ها به خصوص آندروژن ها تنظیم می شود. افزایش تولید چربی (سبوم) توسط این غدد همراه با اختلال در روند طبیعی ریزش سلول های مرده پوست در مجرای فولیکول منجر به انسداد منافذ پوستی می گردد.

درون این فولیکول های مسدود شده محیط مناسبی برای رشد باکتری کاتانی باکتریوم آکنه (Cutibacterium acnes) که قبلاً با نام پروپیونی باکتریوم آکنه (Propionibacterium acnes) شناخته می شد فراهم می شود. فعالیت این باکتری ها و تجزیه سبوم منجر به تولید مواد التهابی شده که پاسخ ایمنی بدن را تحریک و در نهایت به تشکیل ضایعات التهابی آکنه مانند پاپول ها و پوسچول ها و در موارد شدیدتر ندول ها و کیست های دردناک می انجامد.

با وجود اینکه آکنه به طور کلی خطرناک نیست اما می تواند باعث ایجاد لکه های پوستی (هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب) و اسکارهای دائمی به ویژه در انواع شدیدتر مانند ندول و کیست شود. شیوع آکنه به قدری گسترده است که تخمین زده می شود بخش قابل توجهی از جمعیت جهان در مقطعی از زندگی خود با این بیماری پوستی مواجه می شوند اگرچه شدت و مدت درگیری در افراد مختلف بسیار متفاوت است.

انواع آکنه

آکنه در اشکال مختلفی ظاهر می شود که شدت و نوع ضایعات آن متفاوت است. شناخت این انواع به درک بهتر بیماری و انتخاب روش درمانی مناسب کمک می کند. اولین مرحله در تشکیل آکنه انسداد فولیکول مو است که منجر به ایجاد کومدون ها می شود.

کومدون های بسته که به عنوان جوش های سر سفید شناخته می شوند منافذ مسدودی هستند که دهانه آن ها به سطح پوست باز نشده و چربی و سلول های مرده در زیر پوست تجمع یافته اند. این ضایعات معمولاً کوچک و غیرالتهابی هستند. در مقابل کومدون های باز یا جوش های سر سیاه منافذ مسدودی هستند که دهانه آن ها به سطح پوست باز شده است. رنگ سیاه آن ها ناشی از اکسیداسیون چربی و ملانین (رنگدانه پوست) در معرض هوا است نه آلودگی.

با پیشرفت بیماری و در پاسخ به رشد باکتری کاتانی باکتریوم آکنه و التهاب ضایعات التهابی ظاهر می شوند. پاپول ها برجستگی های کوچک قرمز و ملتهب هستند که معمولاً حساس یا دردناک می باشند. این ضایعات نشان دهنده التهاب در فولیکول مو هستند.

پوسچول ها شبیه پاپول ها هستند اما حاوی چرک در قسمت بالایی خود می باشند. چرک مجموعه ای از سلول های ایمنی باکتری ها و سلول های مرده است که نشان دهنده پاسخ التهابی بدن به عفونت باکتریایی در فولیکول مسدود شده است. این ضایعات نیز معمولاً قرمز و ملتهب هستند.

شدیدترین انواع آکنه شامل ندول ها و کیست ها هستند. ندول ها ضایعات بزرگ سفت و دردناکی هستند که در عمق پوست تشکیل می شوند. این ضایعات نشان دهنده التهاب شدید و گسترده در لایه های عمیق تر درم هستند. کیست ها نیز ضایعات بزرگ دردناک و پر از چرک هستند که حتی عمیق تر از ندول ها در زیر پوست قرار می گیرند.

ندول ها و کیست ها به دلیل التهاب گسترده و تخریب بافت در عمق پوست به احتمال زیاد منجر به ایجاد اسکار و لکه های دائمی می شوند. درمان این اشکال شدید آکنه معمولاً نیازمند مداخلات پزشکی جدی تر است. بنابراین طیف ضایعات آکنه از کومدون های خفیف تا کیست های شدید نشان دهنده شدت متغیر این بیماری پوستی است.

فاکتورهای هورمونی آکنه

تغییرات در سطح هورمون ها به ویژه هورمون های آندروژن نقش محوری در بروز آکنه چه در دوران نوجوانی و چه در بزرگسالی ایفا می کنند. آندروژن ها دسته‌ای از هورمون‌ها هستند که در هر دو جنس مرد و زن تولید می شوند اما سطح آن ها در مردان به طور طبیعی بالاتر است.

در دوران بلوغ افزایش سطح آندروژن ها باعث بزرگ شدن غدد چربی (سباسه) و افزایش تولید سبوم می شود. سبوم اضافی همراه با سلول های مرده پوست به راحتی می تواند فولیکول های مو را مسدود کرده و زمینه را برای رشد باکتری ها و التهاب فراهم کند که در نهایت به تشکیل آکنه می انجامد.

در بزرگسالی به خصوص در زنان نوسانات هورمونی می تواند عامل اصلی بروز آکنه باشد. سیکل قاعدگی یکی از شایع ترین دلایل آکنه هورمونی در زنان بزرگسال است؛ بسیاری از زنان در هفته قبل از شروع قاعدگی که سطح هورمون ها تغییر می کند دچار تشدید آکنه می شوند. بارداری نیز دوره ای است که تغییرات هورمونی قابل توجهی رخ می دهد و می تواند منجر به بروز یا تشدید آکنه شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک اختلال غدد درون ریز شایع در زنان است که با عدم تعادل هورمونی به ویژه افزایش سطح آندروژن ها مشخص می شود. آکنه همراه با علائم دیگری مانند پریودهای نامنظم یا غایب رشد بیش از حد موهای زائد (هیرسوتیسم) نازک شدن موی سر و افزایش وزن می تواند یکی از تظاهرات اصلی PCOS باشد.

یائسگی نیز دوره ای است که سطح هورمون ها به خصوص استروژن کاهش می یابد و این تغییر می تواند بر پوست و تولید چربی تأثیر گذاشته و در برخی زنان منجر به بروز آکنه شود. همچنین مصرف برخی داروهای هورمونی مانند داروهای ضد بارداری خاص یا داروهای استروئیدی می تواند سطح هورمون ها را تحت تأثیر قرار داده و در بروز آکنه نقش داشته باشد.

در مردان بزرگسال اگرچه آکنه هورمونی کمتر شایع است اما تغییرات در سطح آندروژن ها یا استفاده از مکمل های حاوی هورمون های آنابولیک می تواند منجر به بروز آکنه شدید به خصوص در پشت و سینه شود. تشخیص آکنه هورمونی معمولاً بر اساس الگوی بروز آکنه سابقه پزشکی و در برخی موارد آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون ها انجام می شود.

سایر محرک های احتمالی آکنه

استرس

استرس یکی از عواملی است که می تواند به طور غیرمستقیم بر بروز و شدت آکنه تأثیر بگذارد. زمانی که بدن تحت استرس قرار می گیرد محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) فعال شده و منجر به ترشح هورمون هایی مانند کورتیزول می شود. کورتیزول که به عنوان هورمون استرس شناخته می شود می تواند پاسخ های التهابی در بدن را افزایش دهد.

تحقیقات نشان داده اند که افزایش سطح کورتیزول می تواند منجر به افزایش تولید سبوم توسط غدد چربی پوست شود. سبوم اضافی همانطور که قبلاً اشاره شد یکی از عوامل اصلی انسداد فولیکول های مو و ایجاد آکنه است. علاوه بر این استرس می تواند سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار داده و پاسخ التهابی به باکتری کاتانی باکتریوم آکنه را تشدید کند.

ارتباط میان استرس و آکنه اغلب یک چرخه معیوب است؛ وجود آکنه خود می تواند منبع قابل توجهی از استرس و اضطراب باشد به خصوص در بزرگسالان که ممکن است انتظار نداشته باشند در این سن با چنین مشکلی مواجه شوند. این استرس ناشی از آکنه می تواند به نوبه خود باعث تشدید آکنه شود. بنابراین مدیریت استرس به عنوان بخشی از رویکرد جامع برای کنترل آکنه بزرگسالی اهمیت پیدا می کند. تکنیک های مدیریت استرس مانند مدیتیشن یوگا ورزش منظم و خواب کافی می توانند در کاهش سطح استرس و بهبود وضعیت پوست مؤثر باشند. در موارد شدید مشاوره روان شناختی نیز می تواند کمک کننده باشد.

ژنتیک

سابقه خانوادگی آکنه یک فاکتور خطر مهم در بروز این بیماری به خصوص در اشکال شدیدتر و پایدارتر آن محسوب می شود. مطالعات نشان داده اند که اگر والدین یا خواهر و برادران شما در دوران نوجوانی یا بزرگسالی دچار آکنه شدید بوده اند احتمال اینکه شما نیز به این عارضه مبتلا شوید بیشتر است.

ژنتیک می تواند از طریق مکانیسم های مختلفی بر استعداد فرد به آکنه تأثیر بگذارد. به عنوان مثال عوامل ژنتیکی ممکن است بر اندازه و فعالیت غدد چربی میزان تولید سبوم سرعت ریزش سلول های مرده در مجرای فولیکول مو پاسخ التهابی بدن به باکتری کاتانی باکتریوم آکنه و حتی حساسیت گیرنده های هورمونی در پوست تأثیر بگذارند. این تفاوت های ژنتیکی می توانند توضیح دهند که چرا برخی افراد حتی با رعایت کامل نکات بهداشتی و رژیم غذایی همچنان مستعد ابتلا به آکنه هستند در حالی که برخی دیگر با وجود عدم رعایت پوست صافی دارند.

اگرچه نمی توان ژنتیک را تغییر داد اما آگاهی از سابقه خانوادگی می تواند به فرد کمک کند تا اقدامات پیشگیرانه را جدی تر بگیرد و در صورت بروز آکنه زودتر برای درمان به متخصص پوست مراجعه کند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می تواند به کنترل بهتر آکنه و کاهش خطر ایجاد اسکار کمک کند حتی در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعدتر هستند. بنابراین در نظر گرفتن فاکتور ژنتیک در ارزیابی خطر و برنامه ریزی درمانی آکنه بزرگسالی حائز اهمیت است.

داروها

برخی داروها می توانند به عنوان عامل محرک یا تشدیدکننده آکنه عمل کنند. این نوع آکنه که به آن آکنه ناشی از دارو (drug-induced acne) گفته می شود معمولاً با الگوی خاصی از ضایعات و محل بروز متفاوت از آکنه معمولی مشخص می شود اگرچه گاهی تمایز آن ها دشوار است.

یکی از شناخته شده ترین دسته های دارویی که می توانند باعث آکنه شوند کورتیکواستروئیدها هستند. این داروها که به صورت خوراکی تزریقی یا حتی موضعی مصرف می شوند می توانند با تأثیر بر فعالیت غدد چربی و پاسخ التهابی منجر به بروز ناگهانی آکنه به خصوص در سینه و پشت شوند. استروئیدهای آنابولیک که گاهی توسط ورزشکاران مورد سوءمصرف قرار می گیرند نیز به شدت آکنه‌زا هستند و می توانند باعث بروز آکنه‌های شدید و مقاوم به درمان شوند.

داروی لیتیوم که در درمان اختلالات خلقی مانند اختلال دوقطبی استفاده می شود نیز می تواند در برخی افراد باعث بروز یا تشدید آکنه شود. برخی داروهای ضد افسردگی داروهای ضد صرع و حتی برخی ویتامین ها (مانند دوزهای بالای ویتامین B12) نیز در گزارش های موردی با بروز آکنه مرتبط دانسته شده اند.

مکانیسم دقیق ایجاد آکنه توسط این داروها متفاوت است؛ برخی مستقیماً بر غدد چربی یا فولیکول مو تأثیر می گذارند در حالی که برخی دیگر سیستم هورمونی یا پاسخ التهابی بدن را تغییر می دهند. اگر پس از شروع مصرف داروی جدیدی متوجه بروز یا تشدید آکنه شدید مهم است که این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک ممکن است بتواند داروی جایگزینی تجویز کند یا راهکارهایی برای مدیریت آکنه ناشی از دارو ارائه دهد.

رژیم غذایی

ارتباط میان رژیم غذایی و آکنه موضوعی پیچیده و مورد بحث است که تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد. با این حال شواهد فزاینده ای نشان می دهند که برخی الگوهای غذایی ممکن است در بروز یا تشدید آکنه در برخی افراد نقش داشته باشند.

یکی از عوامل مورد مطالعه غذاهایی با شاخص گلیسمی بالا (High Glycemic Index – HGI) است. این غذاها مانند نان سفید برنج سفید شیرینی جات نوشیدنی های قندی و غلات شیرین باعث افزایش سریع سطح قند خون می شوند. این افزایش ناگهانی قند خون به نوبه خود منجر به ترشح بیشتر انسولین و فاکتور رشد شبه انسولین ۱ (IGF-1) می شود. این هورمون ها می توانند فعالیت هورمون های آندروژن را افزایش داده و منجر به تولید بیشتر سبوم و التهاب در پوست شوند که هر دو عامل در ایجاد آکنه نقش دارند.

لبنیات به ویژه شیر نیز یکی دیگر از عوامل مورد بحث است. برخی مطالعات ارتباطی میان مصرف لبنیات و افزایش خطر آکنه به خصوص در نوجوانان و جوانان نشان داده اند. تئوری های مختلفی برای توضیح این ارتباط وجود دارد از جمله وجود هورمون ها در شیر یا تأثیر لبنیات بر سطح انسولین و IGF-1.

با این حال باید توجه داشت که این ارتباطات هنوز به طور قطعی اثبات نشده اند و تأثیر رژیم غذایی بر آکنه ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. رژیم غذایی سالم و متعادل سرشار از میوه ها سبزیجات غلات کامل و پروتئین های بدون چربی نه تنها برای سلامت عمومی مفید است بلکه می تواند به طور غیرمستقیم از سلامت پوست نیز حمایت کند. در حالی که نیازی به حذف کامل گروه های غذایی خاص بدون مشورت متخصص نیست برخی افراد ممکن است با اصلاح رژیم غذایی خود و کاهش مصرف غذاهای HGI و لبنیات بهبودهایی در وضعیت آکنه خود مشاهده کنند.

استفاده از کرم

محصولات مراقبت از پوست و لوازم آرایشی که استفاده می کنیم می توانند تأثیر مستقیمی بر سلامت پوست و بروز آکنه داشته باشند. استفاده از محصولات نامناسب به ویژه آن هایی که منافذ پوست را مسدود می کنند (اصطلاحاً کومدوژنیک هستند) یکی از عوامل شایع در ایجاد یا تشدید آکنه به خصوص در بزرگسالان است.

محصولات کومدوژنیک معمولاً حاوی مقادیر زیادی روغن های سنگین وازلین لانولین و برخی سیلیکون ها هستند که می توانند در ترکیب با سبوم و سلول های مرده باعث انسداد دهانه فولیکول های مو شوند. این انسداد همانطور که می دانیم گام اول در تشکیل کومدون ها و سپس ضایعات التهابی آکنه است.

نه تنها کرم های مرطوب کننده و ضدآفتاب بلکه کرم پودرها رژگونه ها و حتی محصولات مو مانند ژل ها و اسپری ها که ممکن است با پوست صورت یا پشت تماس پیدا کنند می توانند کومدوژنیک باشند. به همین دلیل انتخاب محصولات با برچسب غیر کومدوژنیک (non-comedogenic) فاقد چربی (oil-free) یا منافذ را مسدود نمی کند (won’t clog pores) برای افرادی که مستعد آکنه هستند بسیار مهم است.

همچنین استفاده بیش از حد از محصولات به خصوص لایه بردارهای قوی یا محصولات حاوی الکل می تواند باعث تحریک پوست آسیب به سد دفاعی آن و در نتیجه تشدید التهاب و آکنه شود. بنابراین یک روتین مراقبت از پوست ملایم و مناسب برای نوع پوست با استفاده از محصولات غیر کومدوژنیک و غیر محرک بخش مهمی از مدیریت و پیشگیری از آکنه بزرگسالی است.

عوامل خارجی

محیط اطراف ما و نحوه تعامل پوست با آن نیز می تواند در بروز یا تشدید آکنه نقش داشته باشد. عوامل خارجی متعددی می توانند باعث تحریک پوست افزایش تولید چربی یا تسهیل رشد باکتری ها شوند.

آلودگی هوا به ویژه در مناطق شهری حاوی ذرات معلق و مواد شیمیایی است که می توانند بر روی پوست نشسته منافذ را مسدود کرده و باعث افزایش استرس اکسیداتیو و التهاب شوند. این عوامل می توانند به تخریب سد دفاعی پوست کمک کرده و آن را مستعد ابتلا به آکنه و سایر مشکلات پوستی کنند.

آب و هوای گرم و مرطوب می تواند منجر به افزایش تعریق و تولید سبوم شود. ترکیب عرق و چربی می تواند محیط مناسبی برای رشد باکتری کاتانی باکتریوم آکنه فراهم کرده و منجر به انسداد منافذ و بروز جوش شود. به همین دلیل آکنه ممکن است در فصول گرم سال یا در مناطق با آب و هوای مرطوب تشدید شود.

اصطکاک یا فشار مکرر بر روی پوست نیز می تواند باعث نوعی آکنه به نام آکنه مکانیکا (Acne mechanica) شود. این نوع آکنه معمولاً در مناطقی ظاهر می شود که لباس های تنگ کلاه سربند کوله پشتی یقه پیراهن یا وسایل ورزشی مانند کلاه ایمنی یا پدهای شانه با پوست تماس و اصطکاک دارند. فشار و اصطکاک می تواند منجر به انسداد منافذ و التهاب شود. برای پیشگیری از این نوع آکنه توصیه می شود از لباس های گشاد و تنفس پذیر استفاده کرده و وسایلی که با پوست در تماس هستند را به طور منظم تمیز نگه دارید.

عوامل خارجی نظیر آلودگی هوا گرما رطوبت و اصطکاک می توانند با تحریک پوست و انسداد منافذ در بروز آکنه نقش داشته باشند.

راهکارهای پیشگیری از بیماری آکنه بزرگسالان

پیشگیری از آکنه بزرگسالی شامل مجموعه ای از اقدامات مراقبت از پوست و تغییرات در سبک زندگی است که با هدف کاهش عوامل مؤثر در بروز این عارضه انجام می شوند. اگرچه نمی توان تمام عوامل مانند ژنتیک یا تغییرات هورمونی داخلی را کنترل کرد اما با رعایت برخی نکات می توان خطر بروز آکنه را به حداقل رساند و شدت آن را کاهش داد.

یکی از مهم ترین اقدامات رعایت بهداشت پوست است. شستشوی ملایم صورت دو بار در روز (صبح و شب) با یک پاک کننده مناسب برای نوع پوست (ترجیحاً غیر صابونی و ملایم) به حذف سبوم اضافی سلول های مرده و آلودگی ها کمک می کند. شستشوی بیش از حد یا استفاده از پاک کننده های قوی و خشن می تواند سد دفاعی پوست را تخریب کرده باعث خشکی و تحریک شود و در نتیجه وضعیت آکنه را بدتر کند.

انتخاب محصولات مراقبت از پوست و آرایشی مناسب حیاتی است. همیشه به دنبال محصولاتی باشید که برچسب غیر کومدوژنیک یا فاقد چربی دارند. این محصولات کمتر احتمال دارند که منافذ پوست را مسدود کنند. از استفاده از روغن های سنگین یا محصولات حاوی الکل بالا که می توانند پوست را تحریک کنند پرهیز کنید.

مقاومت در برابر وسوسه دستکاری یا ترکاندن جوش ها بسیار مهم است. این کار می تواند باعث گسترش باکتری ها و التهاب به نواحی اطراف افزایش خطر عفونت و در نهایت منجر به ایجاد لکه های تیره (هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب) و اسکارهای دائمی شود.

محافظت از پوست در برابر نور خورشید نیز اهمیت دارد. قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون ضدآفتاب نه تنها خطر آسیب های ناشی از آفتاب و سرطان پوست را افزایش می دهد بلکه می تواند لکه های تیره ناشی از آکنه را نیز پررنگ تر کند. از ضدآفتاب های فاقد چربی و غیر کومدوژنیک با SPF مناسب استفاده کنید.

مدیریت استرس از طریق تکنیک های آرام سازی ورزش و خواب کافی می تواند به کاهش تأثیرات منفی استرس بر پوست و هورمون ها کمک کند. اگرچه ارتباط رژیم غذایی و آکنه کاملاً روشن نیست اما داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل غنی از آنتی اکسیدان ها می تواند به سلامت عمومی پوست کمک کند.

درمان آکنه بزرگسال

درمان آکنه بزرگسالی رویکردی چندوجهی دارد که بر اساس شدت نوع ضایعات محل بروز و عوامل زمینه ای در هر فرد متفاوت است. هدف از درمان کنترل ضایعات موجود پیشگیری از ایجاد ضایعات جدید کاهش التهاب و جلوگیری از ایجاد اسکار و لک است. گزینه های درمانی از مراقبت های خانگی و محصولات بدون نسخه گرفته تا داروهای تجویزی و روش های کلینیکی را شامل می شود.

درمان آکنه با مراقبت خانگی

برای موارد خفیف تا متوسط آکنه مراقبت های خانگی و استفاده از محصولات بدون نسخه (OTC) می تواند مؤثر باشد. این محصولات معمولاً حاوی مواد مؤثره ای هستند که به کاهش باکتری ها باز کردن منافذ و کاهش التهاب کمک می کنند.

بنزوئیل پراکسید یکی از رایج ترین و مؤثرترین ترکیبات بدون نسخه برای درمان آکنه است. این ماده باکتری کاتانی باکتریوم آکنه را از بین می برد و همچنین به لایه برداری و جلوگیری از انسداد منافذ کمک می کند. در غلظت های مختلف موجود است و می تواند باعث خشکی و تحریک پوست شود بنابراین توصیه می شود با غلظت کم شروع شود.

اسید سالیسیلیک یک بتا هیدروکسی اسید است که به لایه برداری پوست و باز کردن منافذ مسدود شده کمک می کند. این ماده به خصوص برای درمان کومدون ها (سر سیاه و سر سفید) مؤثر است. در پاک کننده ها تونرها و کرم ها یافت می شود و معمولاً تحمل آن نسبت به بنزوئیل پراکسید بهتر است.

برخی دیگر از ترکیبات بدون نسخه مانند گوگرد و رزورسینول نیز ممکن است در محصولات درمان آکنه یافت شوند اگرچه اثربخشی آن ها معمولاً کمتر از بنزوئیل پراکسید و اسید سالیسیلیک است. استفاده منظم و صحیح از این محصولات به همراه رعایت روتین مراقبت از پوست ملایم (شستشوی مناسب استفاده از مرطوب کننده غیر کومدوژنیک) اساس درمان خانگی آکنه را تشکیل می دهد. مهم است که صبور باشید زیرا ممکن است چندین هفته طول بکشد تا نتایج قابل توجهی مشاهده شود.

درمان غیر دارویی

درمان های غیر دارویی شامل روش ها و مداخلاتی هستند که توسط متخصصین پوست در مطب یا کلینیک انجام می شوند و می توانند به بهبود آکنه و عوارض آن کمک کنند. این روش ها اغلب در ترکیب با درمان های دارویی برای نتایج بهتر مورد استفاده قرار می گیرند.

لایه برداری شیمیایی شامل استفاده از محلول های شیمیایی (مانند اسید گلیکولیک اسید سالیسیلیک یا اسید تری کلرواستیک) بر روی پوست است که باعث ریزش لایه های سطحی پوست باز شدن منافذ و کاهش التهاب می شوند. این روش می تواند به بهبود آکنه التهابی و غیرالتهابی و همچنین کاهش لکه های تیره پس از التهاب کمک کند.

میکرودرم ابریژن یک روش لایه برداری فیزیکی است که با استفاده از دستگاهی خاص لایه سطحی پوست را سایش داده و برمی دارد. این روش می تواند به بهبود ظاهر کومدون ها و بافت پوست کمک کند اما معمولاً برای آکنه التهابی شدید مناسب نیست.

نور درمانی و لیزر درمانی گزینه های دیگری هستند. نور آبی می تواند باکتری کاتانی باکتریوم آکنه را هدف قرار داده و از بین ببرد در حالی که نور قرمز به کاهش التهاب کمک می کند. انواع خاصی از لیزرها نیز می توانند غدد چربی را هدف قرار داده یا به بهبود اسکارهای آکنه کمک کنند. درمان فتودینامیکی که ترکیبی از یک ماده حساس کننده به نور و نور خاص است نیز برای درمان آکنه متوسط تا شدید مورد استفاده قرار می گیرد.

تخلیه کومدون ها و ضایعات کیستیک توسط متخصص پوست با استفاده از ابزار استریل شده می تواند به تسریع بهبود و کاهش خطر اسکار کمک کند اما این کار نباید در منزل و توسط خود فرد انجام شود. انتخاب روش درمانی غیر دارویی مناسب بستگی به نوع و شدت آکنه شرایط فردی و نظر پزشک متخصص پوست دارد.

درمان آکنه با دارو

برای موارد متوسط تا شدید آکنه بزرگسالی داروهای تجویزی اغلب ضروری هستند. این داروها به روش های مختلفی عمل می کنند و می توانند به صورت موضعی (بر روی پوست) یا خوراکی مصرف شوند.

رتینوئیدهای موضعی مانند ترتینوئین آداپالن و تازاروتن از داروهای اصلی درمانی برای آکنه هستند. این داروها مشتقات ویتامین A هستند و با تنظیم روند ریزش سلول های پوستی در مجرای فولیکول از انسداد منافذ جلوگیری می کنند. آن ها همچنین اثرات ضدالتهابی دارند و می توانند به بهبود لکه های پوستی کمک کنند. استفاده از رتینوئیدهای موضعی معمولاً نیاز به زمان دارد و ممکن است در ابتدا باعث خشکی قرمزی و پوسته ریزی شوند.

آنتی بیوتیک های موضعی مانند کلیندامایسین و اریترومایسین برای کاهش باکتری کاتانی باکتریوم آکنه و کاهش التهاب استفاده می شوند. این داروها معمولاً در ترکیب با بنزوئیل پراکسید یا رتینوئیدهای موضعی برای جلوگیری از مقاومت باکتریایی تجویز می شوند.

آنتی بیوتیک های خوراکی به خصوص تتراسایکلین ها مانند داکسی سایکلین و مینوسایکلین برای درمان آکنه التهابی متوسط تا شدید استفاده می شوند. این داروها با کاهش باکتری ها و التهاب عمل می کنند و معمولاً برای دوره های زمانی محدود تجویز می شوند تا خطر مقاومت آنتی بیوتیکی کاهش یابد.

ایزوترتینوئین خوراکی (مانند روآکوتان) قوی ترین داروی موجود برای درمان آکنه شدید مقاوم به درمان یا آکنه ای است که باعث ایجاد اسکار می شود. این دارو با کاهش قابل توجه اندازه و فعالیت غدد چربی تولید سبوم را به شدت کم می کند. ایزوترتینوئین می تواند عوارض جانبی جدی داشته باشد و برای زنان در سن باروری به دلیل خطر بالای نقص مادرزادی جنین با احتیاطات بسیار سختگیرانه ای تجویز می شود.

برای زنان مبتلا به آکنه هورمونی داروهای ضد آندروژن مانند اسپیرونولاکتون یا قرص های ضد بارداری خوراکی می توانند مؤثر باشند. این داروها با تأثیر بر سطح هورمون ها تولید سبوم را کاهش می دهند.

درمان آکنه در طب سنتی

در کنار روش های درمانی رایج پزشکی برخی افراد به دنبال راهکارهایی در طب سنتی برای مدیریت آکنه هستند. در طب سنتی آکنه اغلب ناشی از عدم تعادل در بدن یا تجمع سموم در نظر گرفته می شود و درمان ها با هدف پاکسازی بدن و بازگرداندن تعادل صورت می گیرند.

برخی گیاهان دارویی به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی خود مورد توجه قرار گرفته اند. به عنوان مثال آلوئه ورا به دلیل خاصیت تسکین دهنده و ضدالتهابی ممکن است به کاهش قرمزی و التهاب جوش ها کمک کند. روغن درخت چای به دلیل خواص ضدباکتریایی خود به صورت موضعی و با غلظت مناسب ممکن است برای درمان آکنه خفیف تا متوسط مفید باشد اما می تواند باعث تحریک پوست نیز شود.

عسل به ویژه عسل مانوکا به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی خود گاهی به عنوان ماسک صورت برای آکنه استفاده می شود. زردچوبه نیز به دلیل ترکیب فعال کورکومین که یک ضدالتهاب قوی است در برخی درمان های سنتی برای مشکلات پوستی از جمله آکنه به کار می رود.

روش هایی مانند حجامت یا زالو درمانی نیز در برخی مکاتب طب سنتی برای پاکسازی خون و کاهش التهاب مرتبط با آکنه توصیه می شوند. با این حال شواهد علمی قوی برای تأیید اثربخشی و ایمنی این روش ها برای درمان آکنه محدود است.

مهم است که قبل از استفاده از هر گونه درمان سنتی یا گیاهی برای آکنه به خصوص در موارد متوسط تا شدید با پزشک متخصص پوست مشورت شود. برخی گیاهان ممکن است با داروهای مصرفی تداخل داشته باشند یا باعث واکنش های آلرژیک شوند. طب سنتی می تواند به عنوان یک درمان مکمل و تحت نظارت متخصص مورد توجه قرار گیرد اما نباید جایگزین درمان های پزشکی اثبات شده شود.

درمان آکنه در بارداری

درمان آکنه در دوران بارداری به دلیل نگرانی در مورد ایمنی داروها برای جنین چالش برانگیز است. بسیاری از داروهای مؤثر برای درمان آکنه به خصوص داروهای خوراکی در دوران بارداری منع مصرف دارند. بنابراین رویکرد درمانی در این دوره باید با احتیاط فراوان و تحت نظارت دقیق پزشک متخصص پوست و زنان صورت گیرد.

ایزوترتینوئین خوراکی (روآکوتان) به طور مطلق در دوران بارداری منع مصرف دارد و می تواند باعث نقایص مادرزادی شدید در جنین شود. به همین دلیل زنانی که قصد بارداری دارند یا باردار هستند هرگز نباید از این دارو استفاده کنند.

برخی آنتی بیوتیک های خوراکی مانند تتراسایکلین ها نیز در دوران بارداری به خصوص در نیمه دوم منع مصرف دارند زیرا می توانند بر رشد استخوان و دندان جنین تأثیر بگذارند. آنتی بیوتیک های دیگر مانند اریترومایسین یا سفالکسین ممکن است در موارد خاص و با نظر پزشک قابل استفاده باشند.

درمان های موضعی معمولاً گزینه های ایمن تری در دوران بارداری محسوب می شوند اما حتی در مورد آن ها نیز باید احتیاط کرد. اسید آزالائیک به طور کلی برای استفاده در بارداری بی خطر تلقی می شود و می تواند برای درمان آکنه مفید باشد. بنزوئیل پراکسید موضعی و اسید سالیسیلیک موضعی (در غلظت های پایین و محدود) نیز اغلب توسط پزشکان ایمن تشخیص داده می شوند اما بهتر است قبل از استفاده با پزشک مشورت شود.

رتینوئیدهای موضعی (مانند ترتینوئین آداپالن تازاروتن) به طور معمول در دوران بارداری توصیه نمی شوند هرچند جذب سیستمیک آن ها کم است اما به دلیل احتیاط و شباهت ساختاری با ایزوترتینوئین خوراکی بهتر است از آن ها پرهیز شود. مراقبت های عمومی پوست مانند شستشوی ملایم و استفاده از مرطوب کننده غیر کومدوژنیک نیز در این دوره اهمیت دارند. در نهایت تصمیم گیری در مورد درمان آکنه در بارداری باید به صورت فردی و با سنجیدن مزایا و معایب هر درمان توسط پزشک انجام شود.

۴ باور غلط در مورد آکنه

درباره آکنه به خصوص آکنه بزرگسالی باورهای غلط رایجی وجود دارد که می تواند منجر به رویکردهای درمانی نادرست و حتی تشدید بیماری شود. شناخت این باورهای غلط به درک صحیح تر این عارضه و انتخاب مسیر درمانی صحیح کمک می کند.

یکی از رایج ترین باورها این است که آکنه فقط مختص سنین نوجوانی است. در حالی که آکنه در دوران بلوغ به دلیل تغییرات هورمونی بسیار شایع است اما این عارضه می تواند در هر سنی حتی در دهه های ۳۰ ۴۰ و بالاتر نیز رخ دهد. آکنه بزرگسالی می تواند ناشی از فاکتورهای هورمونی استرس ژنتیک و سایر عواملی باشد که در سنین بالاتر نیز فعال هستند. بنابراین مشاهده آکنه در بزرگسالی امری غیرعادی نیست و نیاز به توجه و درمان دارد.

باور غلط دیگر این است که شستشوی زیاد و محکم پوست می تواند آکنه را از بین ببرد. برعکس شستشوی بیش از حد استفاده از آب داغ یا صابون های قوی می تواند چربی طبیعی پوست را از بین برده و سد دفاعی آن را مختل کند. این کار نه تنها باعث خشکی و تحریک پوست می شود بلکه می تواند غدد چربی را تحریک به تولید بیشتر سبوم کند و در نتیجه آکنه را بدتر نماید. شستشوی ملایم دو بار در روز با پاک کننده مناسب کفایت می کند.

بسیاری از مردم بر این باورند که خوردن شیرینی شکلات یا غذاهای چرب علت اصلی آکنه است. در حالی که تحقیقات اخیر نشان داده اند که غذاهای با شاخص گلیسمی بالا و لبنیات ممکن است در برخی افراد بر آکنه تأثیر بگذارند اما این مواد غذایی علت اصلی و قطعی آکنه برای همه نیستند. عوامل هورمونی ژنتیک و باکتری ها نقش بسیار مهم تری دارند. تمرکز صرف بر رژیم غذایی بدون توجه به سایر عوامل ممکن است در درمان آکنه مؤثر نباشد.

آخرین باور غلط رایج این است که ترکاندن جوش به بهبود سریع تر آن کمک می کند. این اقدام یکی از بدترین کارهایی است که می توان با پوست دچار آکنه انجام داد. ترکاندن جوش می تواند باعث ورود باکتری ها به لایه های عمیق تر پوست گسترش عفونت و التهاب به نواحی اطراف افزایش درد و قرمزی و در نهایت منجر به ایجاد لکه های تیره و اسکارهای دائمی شود. بهترین راه این است که اجازه دهید جوش ها به طور طبیعی بهبود یابند یا در صورت لزوم توسط متخصص پوست تخلیه شوند.

ترکاندن جوش نه تنها به بهبود آن کمکی نمی کند بلکه می تواند باعث گسترش عفونت افزایش التهاب و ایجاد اسکارهای دائمی شود.

لیست سوالات متداول

آکنه چیست؟

آکنه یک بیماری التهابی مزمن پوستی است که در اثر انسداد فولیکول های مو با چربی و سلول های مرده پوست ایجاد می شود. این عارضه می تواند به شکل جوش های سرسیاه سرسفید پاپول ها پوسچول ها ندول ها و کیست ها ظاهر شود.

علت اکنه صورت چیست؟

علت اصلی آکنه صورت افزایش تولید چربی (سبوم) انسداد فولیکول های مو رشد باکتری کاتانی باکتریوم آکنه و التهاب است. عوامل مختلفی مانند تغییرات هورمونی ژنتیک استرس رژیم غذایی و محصولات آرایشی نامناسب نیز در بروز آن نقش دارند.

فرق آکنه و جوش چیست؟

آکنه نام یک بیماری پوستی است در حالی که جوش یک علامت یا تظاهر از بیماری آکنه است. به عبارت دیگر جوش ها (مانند سر سیاه سر سفید پاپول پوسچول و غیره) انواع مختلف ضایعاتی هستند که در بیماری آکنه دیده می شوند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر آکنه شما شدید است به درمان های خانگی پاسخ نمی دهد باعث ایجاد اسکار می شود یا با علائم دیگری مانند پریودهای نامنظم و رشد موهای زائد همراه است باید به متخصص پوست مراجعه کنید.