نوردرمانی چیست؟
نوردرمانی چیست؟
نوردرمانی که با نام های فتوتراپی (Phototherapy) یا لایت تراپی (Light Therapy) نیز شناخته می شود یک رویکرد درمانی نوین و اثربخش است که با بهره گیری از طول موج های خاصی از نور به بهبود شرایط سلامت جسم و روان کمک می کند. این روش غیرتهاجمی و ایمن از تحریک فرآیندهای زیستی بدن توسط نور بهره می برد و کاربردهای گسترده ای از درمان بیماری های پوستی و اختلالات خلقی تا تسریع ترمیم بافت ها و جوانسازی پوست را در بر می گیرد.

در این مقاله جامع به بررسی دقیق نوردرمانی شامل تعریف علمی و کاربردی آن پیشینه تاریخی و مکانیزم های عملکرد در سطح سلولی می پردازیم. انواع مختلف نوردرمانی از جمله اشعه ماوراء بنفش (UV) نور آبی نور قرمز و مادون قرمز و همچنین کاربردهای متنوع آن ها در پزشکی و زیبایی به تفصیل شرح داده خواهند شد. علاوه بر این ممنوعیت ها عوارض جانبی احتمالی مراقبت های قبل و بعد از درمان امکان نوردرمانی در منزل و نکات مهم برای انتخاب متخصص مناسب نیز مورد بحث قرار می گیرد تا خوانندگان به درکی کامل و جامع از این روش درمانی دست یابند.
نوردرمانی (فتوتراپی/لایت تراپی) چیست؟
نوردرمانی یک شیوه درمانی پزشکی است که از قرار گرفتن در معرض طول موج های خاصی از نور طبیعی یا مصنوعی برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها و بهبود وضعیت سلامت کلی استفاده می کند. این روش بر اساس این اصل عمل می کند که سلول های بدن به نور پاسخ می دهند و با جذب انرژی نوری فرآیندهای بیوشیمیایی و سلولی خاصی را فعال یا تعدیل می کنند. منابع نوری مورد استفاده در نوردرمانی می توانند شامل لامپ های فلورسنت لامپ های هالوژن دیودهای ساطع کننده نور (LED) و حتی در برخی موارد نور خورشید کنترل شده باشند.
فتوتراپی به عنوان یک روش درمانی ایمن و غیرتهاجمی در بسیاری از حوزه های پزشکی از جمله پوست روانپزشکی و حتی نوزادان جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. برخلاف برخی روش های تهاجمی تر نوردرمانی معمولاً با حداقل عوارض جانبی همراه است و می تواند به عنوان یک درمان مکمل یا جایگزین برای بسیاری از شرایط مورد استفاده قرار گیرد.
پیشینه تاریخی نوردرمانی
مفهوم استفاده از نور برای اهداف درمانی قدمتی دیرینه دارد. تمدن های باستانی از جمله مصریان یونانیان و رومیان از هلیوتراپی یا نور خورشید برای درمان بیماری های مختلف به ویژه مشکلات پوستی بهره می بردند. شواهد تاریخی نشان می دهد که در حدود 3500 سال پیش مردم هند و مصر باستان از نور خورشید برای درمان بیماری پوستی پیسی (ویتیلیگو) استفاده می کردند. این رویکردهای ابتدایی پایه و اساس توسعه نوردرمانی مدرن را بنا نهادند.
با این حال پیشرفت های چشمگیر در نوردرمانی به قرن نوزدهم باز می گردد. نیلز فینسن (Niels Ryberg Finsen) پزشک و دانشمند دانمارکی به عنوان پدر فتوتراپی مدرن شناخته می شود. او در سال 1903 به دلیل ابداع نوردرمانی با استفاده از نور ماوراء بنفش برای درمان لوپوس ولگاریس (نوعی بیماری سل پوستی) موفق به دریافت جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی شد. تحقیقات فینسن نشان داد که می توان با کنترل دقیق طول موج و شدت نور اثرات درمانی مشخصی را به دست آورد.
از دهه 1980 به بعد با درک عمیق تر از اثرات بیولوژیکی نور بر بدن انسان و توسعه فناوری های نوری پیشرفته مانند دیودهای ساطع کننده نور (LED) نوردرمانی به عنوان یک روش درمانی معتبر و کارآمد در جامعه پزشکی به رسمیت شناخته شد. امروزه این روش به طور گسترده ای برای درمان اختلال افسردگی فصلی (SAD) و بسیاری دیگر از بیماری های پوستی و خلقی مورد استفاده قرار می گیرد.
نوردرمانی چگونه عمل می کند؟
مکانیسم عملکرد نوردرمانی در سطوح مختلف بیولوژیکی و سلولی پیچیده و در عین حال شگفت انگیز است. اساس کار فتوتراپی بر جذب فوتون های نوری توسط گیرنده های خاص در سلول های بدن استوار است. هنگامی که نور با طول موج مشخص به بافت های بدن تابانده می شود فوتون ها توسط میتوکندری ها (نیروگاه های انرژی سلول) و سایر کروموفورها (مولکول های جاذب نور) در سلول جذب می شوند.
این جذب انرژی نوری منجر به فعال سازی زنجیره ای از واکنش های بیوشیمیایی می شود. یکی از مهم ترین این واکنش ها افزایش تولید آدنوزین تری فسفات (ATP) است که سوخت اصلی سلول ها محسوب می شود. افزایش ATP به بهبود عملکرد سلولی ترمیم DNA تکثیر سلول ها و بازسازی بافت ها کمک می کند.
علاوه بر این نوردرمانی می تواند بر فرآیندهای التهابی و ایمنی بدن نیز تأثیر بگذارد. برخی طول موج های نور مانند نور قرمز و مادون قرمز نزدیک می توانند به کاهش التهاب افزایش جریان خون و تحریک سنتز کلاژن (پروتئین اصلی ساختار پوست) کمک کنند. این اثرات درمانی نوردرمانی را به گزینه ای مطلوب برای ترمیم زخم ها و جوانسازی پوست تبدیل کرده است.
در مورد اختلالات خلقی به ویژه افسردگی فصلی نوردرمانی با تأثیر بر سیستم های هورمونی بدن عمل می کند. قرار گرفتن در معرض نور روشن به ویژه در ساعات خاصی از روز می تواند به تنظیم ترشح هورمون هایی مانند ملاتونین (هورمون تنظیم کننده خواب) و سروتونین (هورمون مرتبط با خلق و خو) کمک کند. این تنظیم هورمونی ریتم شبانه روزی بدن را به حالت طبیعی بازگردانده و علائم افسردگی و اختلالات خواب را کاهش می دهد.
مکانیسم اصلی نوردرمانی بر پایه جذب فوتون ها توسط سلول ها و فعال سازی فرآیندهای بیوشیمیایی کلیدی از جمله تولید ATP کاهش التهاب و تنظیم هورمون ها است.
تفاوت اصلی بین انواع نوردرمانی در طول موج نور مورد استفاده و عمق نفوذ آن در بافت های بدن نهفته است. نور با طول موج های کوتاه تر (مانند نور آبی) تمایل به نفوذ کمتری در پوست دارد و بیشتر بر لایه های سطحی تأثیر می گذارد در حالی که نور با طول موج های بلندتر (مانند نور قرمز و مادون قرمز نزدیک) می تواند به عمق بیشتری نفوذ کرده و بر بافت های زیرین مانند ماهیچه ها و استخوان ها اثر بگذارد. این ویژگی های منحصربه فرد هر نوع نور کاربردهای درمانی خاصی را برای آن مشخص می کند.
انواع نوردرمانی
نوردرمانی شامل طیف وسیعی از روش هاست که هر یک از طول موج های نوری متفاوتی برای دستیابی به اهداف درمانی خاص استفاده می کنند. انتخاب نوع نوردرمانی به وضعیت بالینی نوع بیماری و عمق نفوذ مورد نیاز بستگی دارد. در ادامه به معرفی رایج ترین انواع فتوتراپی می پردازیم:
نوردرمانی با اشعه ماوراء بنفش (UV Therapy)
نوردرمانی با اشعه ماوراء بنفش (UV) یکی از قدیمی ترین و شناخته شده ترین اشکال فتوتراپی است که به طور گسترده در درمان بیماری های پوستی به کار می رود. اشعه UV بر اساس طول موج به سه دسته اصلی UVA UVB و UVC تقسیم می شود. در نوردرمانی عمدتاً از UVA و UVB استفاده می شود:
-
UVB (باند باریک و باند وسیع):
UVB با طول موج 280 تا 315 نانومتر به دو نوع باند وسیع (broadband) و باند باریک (narrowband) تقسیم می شود. UVB باند باریک (معمولاً 311-312 نانومتر) به دلیل اثربخشی بالاتر و عوارض جانبی کمتر نسبت به باند وسیع ترجیح داده می شود. این نوع نور با سرکوب سیستم ایمنی پوست و کاهش تکثیر غیرطبیعی سلول های پوستی در درمان بیماری هایی مانند پسوریازیس اگزما و ویتیلیگو (لک و پیس) بسیار مؤثر است. UVB به عمق کمتری از پوست نفوذ می کند و عمدتاً بر لایه اپیدرم اثر می گذارد.
-
UVA (با داروی پسورالن – PUVA):
UVA با طول موج 315 تا 400 نانومتر دارای نفوذ عمیق تری نسبت به UVB است. در روش PUVA بیمار قبل از قرار گرفتن در معرض اشعه UVA داروی پسورالن را به صورت خوراکی یا موضعی مصرف می کند. پسورالن حساسیت پوست به نور را افزایش داده و اثربخشی درمان را به طور قابل توجهی بالا می برد. PUVA در درمان پسوریازیس شدید ویتیلیگو و برخی لنفوم های پوستی کاربرد دارد اما به دلیل افزایش خطر آفتاب سوختگی و پتانسیل افزایش خطر سرطان پوست در طولانی مدت نیاز به نظارت دقیق پزشکی دارد.
مطلب مرتبط: سندروم پای بیقرار چیست؟
نوردرمانی با نور آبی (Blue Light Therapy)
نور آبی با طول موج تقریباً 400 تا 500 نانومتر دارای نفوذ کمتری در پوست است و عمدتاً بر لایه های سطحی اثر می گذارد. این نوع نوردرمانی به دلیل خواص ضد باکتریایی و توانایی تنظیم ریتم شبانه روزی در پزشکی و زیبایی کاربردهای متنوعی پیدا کرده است:
- درمان آکنه: نور آبی می تواند باکتری پروپیونی باکتریوم آکنه (P. acnes) که عامل اصلی آکنه ولگاریس است را از بین ببرد. این باکتری ها پورفیرین تولید می کنند که در معرض نور آبی رادیکال های آزاد اکسیژن تولید کرده و به باکتری ها آسیب می رساند.
- زردی نوزادان: نور آبی به ویژه با طول موج 460-490 نانومتر مؤثرترین طول موج برای درمان زردی نوزادان است. این نور بیلی روبین (ماده ای که باعث زردی می شود) را به فرم های محلول در آب تبدیل می کند که به راحتی توسط کبد دفع می شوند.
- تنظیم ریتم شبانه روزی: نور آبی بر سلول های گانگلیونی حساس به نور در شبکیه چشم تأثیر می گذارد و می تواند ترشح ملاتونین را سرکوب کند. این ویژگی برای تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن در مواردی مانند اختلالات خواب جت لگ و افسردگی فصلی کاربرد دارد.
نوردرمانی با نور قرمز و مادون قرمز نزدیک (Red Light & Near-Infrared Therapy)
نور قرمز (طول موج 600-700 نانومتر) و مادون قرمز نزدیک (طول موج 700-1100 نانومتر) دارای طول موج های بلندتری هستند که به آن ها اجازه می دهد عمیق تر در بافت های بدن نفوذ کنند. این ویژگی آن ها را برای کاربردهای ترمیم کننده و بازسازی کننده ایده آل ساخته است:
- جوانسازی پوست: نور قرمز و مادون قرمز نزدیک با تحریک میتوکندری ها و افزایش تولید ATP به تحریک فیبروبلاست ها (سلول های تولیدکننده کلاژن) کمک می کنند. این امر منجر به افزایش تولید کلاژن و الاستین کاهش چین و چروک بهبود بافت پوست و افزایش خاصیت ارتجاعی می شود.
- کاهش التهاب و درد: این طول موج ها دارای خواص ضد التهابی قوی هستند و می توانند به کاهش درد در شرایطی مانند دردهای مفصلی و عضلانی آرتریت و آسیب های ورزشی کمک کنند.
- ترمیم زخم: نور قرمز و مادون قرمز نزدیک می توانند فرآیند بهبود زخم را با افزایش جریان خون تحریک تکثیر سلول ها و کاهش التهاب تسریع کنند.
- رشد مو: تحقیقات نشان داده اند که این نوع نور می تواند فولیکول های مو را تحریک کرده و به درمان ریزش مو کمک کند.
نوردرمانی با LED (LED Light Therapy)
نوردرمانی LED از دیودهای ساطع کننده نور برای ارسال طول موج های مختلف نور به پوست استفاده می کند. مزیت اصلی LEDها در این است که آن ها می توانند نور را با دقت بالا و بدون تولید حرارت زیاد ساطع کنند که این امر آن ها را برای استفاده خانگی و حرفه ای ایمن و راحت می سازد. دستگاه های LED اغلب ترکیبی از نورهای قرمز آبی سبز و مادون قرمز را ارائه می دهند که هر یک کاربردهای خاص خود را دارند. این روش غیرتهاجمی و بدون درد است و در درمان مشکلات پوستی مانند آکنه روزاسه چین و چروک و بهبود بافت کلی پوست مؤثر است.
مطلب مرتبط: کاربرد ژل صورت چیست؟
نوردرمانی با لیزر (Laser Therapy)
لیزر درمانی از نورهای متمرکز و تک رنگ (تک طول موج) استفاده می کند که دارای انرژی بسیار بالایی هستند. لیزرها می توانند به طور دقیق بر روی نقاط خاصی از بافت تمرکز کنند و انرژی را به صورت کنترل شده منتقل نمایند. این ویژگی لیزر را برای کاربردهای پزشکی و زیبایی که نیاز به دقت بالا دارند مناسب ساخته است:
- لیزرهای Ablative: برای برداشتن لایه های سطحی پوست درمان چین و چروک های عمیق جای زخم و ضایعات پوستی.
- لیزرهای Non-Ablative: برای تحریک کلاژن سازی بدون آسیب به سطح پوست بهبود بافت و رنگ پوست.
- لیزر کم توان (Low-Level Laser Therapy – LLLT): این نوع لیزر از انرژی پایین تری استفاده می کند و برای کاهش درد التهاب بهبود زخم و تحریک رشد مو کاربرد دارد.
جعبه های نور (Light Boxes) برای اختلالات خلقی
جعبه های نور دستگاه هایی هستند که نور بسیار روشن با شدت بالا (معمولاً 10,000 لوکس) ساطع می کنند و به طور خاص برای درمان اختلالات خلقی به ویژه اختلال افسردگی فصلی (SAD) طراحی شده اند. این جعبه ها نور تمام طیف یا طیف گسترده ای را ارائه می دهند که برای تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن (ریتم شبانه روزی) و تأثیر بر سطح سروتونین و ملاتونین مؤثر است. استفاده روزانه از این جعبه ها به ویژه در ساعات صبح می تواند علائم افسردگی را کاهش داده و سطح انرژی و هوشیاری را بهبود بخشد.
کاربردهای جامع نوردرمانی
نوردرمانی به دلیل توانایی تأثیرگذاری بر فرآیندهای سلولی و بیوشیمیایی مختلف در طیف گسترده ای از شرایط پزشکی و زیبایی کاربرد پیدا کرده است. از مشکلات مزمن پوستی گرفته تا اختلالات روانی و ترمیم بافت ها فتوتراپی راهکارهای درمانی مؤثر و اغلب غیرتهاجمی را ارائه می دهد.
نوردرمانی برای بیماری های پوستی
پوست به عنوان بزرگترین عضو بدن بیشترین سطح تماس را با نور دارد و از این رو بسیاری از بیماری های آن به نوردرمانی پاسخ مناسبی می دهند.
پسوریازیس
پسوریازیس یک بیماری خودایمنی مزمن پوستی است که با تکثیر سریع سلول های پوستی و تشکیل پلاک های قرمز ضخیم و فلس دار مشخص می شود. نوردرمانی با اشعه UVB (به ویژه باند باریک) یکی از مؤثرترین روش های درمانی برای پسوریازیس است. این نور با نفوذ به لایه های سطحی پوست رشد بیش از حد سلول های پوستی (کراتینوسیت ها) را کاهش داده و پاسخ های التهابی سیستم ایمنی را سرکوب می کند. PUVA نیز برای موارد شدیدتر پسوریازیس مورد استفاده قرار می گیرد. نوردرمانی می تواند به کاهش خارش قرمزی و ضخامت پلاک ها کمک کرده و موجب بهبود وضعیت ظاهری پوست شود.
اگزما و درماتیت آتوپیک
اگزما (درماتیت آتوپیک) یک بیماری التهابی پوستی است که با خارش قرمزی خشکی و التهاب پوست همراه است. نوردرمانی با اشعه UVB باند باریک می تواند به کنترل علائم اگزما و کاهش التهاب کمک کند. این روش با تعدیل پاسخ ایمنی پوست و ترمیم سد دفاعی آن شدت خارش و التهاب را کاهش داده و از عود بیماری جلوگیری می کند.
لک و پیس (ویتیلیگو)
ویتیلیگو یک اختلال پوستی است که در آن سلول های تولیدکننده رنگدانه (ملانوسیت ها) از بین می روند و منجر به ایجاد لکه های سفید روی پوست می شود. نوردرمانی به ویژه با اشعه UVB باند باریک یا PUVA می تواند ملانوسیت های باقیمانده را تحریک کرده و فرآیند رنگدانه سازی مجدد را آغاز کند. اثربخشی این روش به اندازه و محل لکه ها و همچنین پاسخ فردی بیمار بستگی دارد. نور قرمز نیز در برخی مطالعات برای تحریک رنگدانه سازی در ویتیلیگو مؤثر شناخته شده است.
آکنه ولگاریس
آکنه یک بیماری شایع پوستی است که به دلیل التهاب غدد چربی و فولیکول های مو ایجاد می شود. نوردرمانی با نور آبی و قرمز در درمان آکنه مؤثر است. نور آبی با از بین بردن باکتری پروپیونی باکتریوم آکنه (P. acnes) که در ایجاد آکنه نقش دارد عمل می کند. نور قرمز نیز با کاهش التهاب و تنظیم تولید سبوم (چربی پوست) به بهبود آکنه و جلوگیری از تشکیل اسکار کمک می کند.
روزاسه
روزاسه یک بیماری پوستی مزمن است که با قرمزی عروق خونی قابل مشاهده و گاهی برجستگی های کوچک قرمز رنگ روی صورت مشخص می شود. نوردرمانی با نور قرمز و مادون قرمز نزدیک می تواند با کاهش التهاب و قرمزی پوست به بهبود علائم روزاسه کمک کند. این نورها همچنین می توانند به تقویت دیواره عروق خونی و کاهش بروز آن ها کمک کنند.
نوردرمانی برای سلامت روان و خواب
تأثیر نور بر مغز و سیستم عصبی نوردرمانی را به یک ابزار مهم در حوزه سلامت روان و تنظیم خواب تبدیل کرده است.
اختلال افسردگی فصلی (SAD)
اختلال افسردگی فصلی (SAD) نوعی افسردگی است که معمولاً در فصول با نور کمتر (پاییز و زمستان) عود می کند. نوردرمانی با استفاده از جعبه های نور روشن (با شدت 10,000 لوکس) روش اصلی درمان SAD است. قرار گرفتن روزانه در معرض این نور به ویژه در ساعات صبح می تواند به تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن افزایش سطح سروتونین (هورمون شادی) و کاهش ترشح ملاتونین (هورمون خواب) کمک کند و در نتیجه علائم افسردگی را بهبود بخشد.
افسردگی غیرفصلی و سایر اختلالات خلقی
اگرچه نوردرمانی بیشتر برای SAD شناخته شده است اما تحقیقات نشان داده اند که این روش می تواند به عنوان یک درمان مکمل در افسردگی غیرفصلی و برخی دیگر از اختلالات خلقی نیز مؤثر باشد. نوردرمانی می تواند به بهبود انرژی خلق و خو و کاهش علائم افسردگی در این بیماران کمک کند به ویژه زمانی که با سایر روش های درمانی ترکیب شود.
اختلالات ریتم شبانه روزی (Jet Lag, Shift Work)
ریتم شبانه روزی یا ساعت بیولوژیکی بدن الگوهای خواب و بیداری ترشح هورمون ها و سایر فرآیندهای فیزیولوژیکی را در یک دوره 24 ساعته تنظیم می کند. اختلال در این ریتم که در مواردی مانند جت لگ (بی خوابی ناشی از پرواز طولانی) یا شیفت کاری شبانه رخ می دهد می تواند با نوردرمانی بهبود یابد. با قرار گرفتن در معرض نور در زمان های مناسب می توان ساعت بیولوژیکی بدن را تنظیم کرده و به سازگاری با تغییرات زمانی کمک کرد.
نوردرمانی در زیبایی و جوانسازی پوست صورت
در حوزه زیبایی نوردرمانی به عنوان یک روش غیرتهاجمی و مؤثر برای بهبود ظاهر پوست و مقابله با علائم پیری مورد توجه قرار گرفته است.
- کاهش چین و چروک و خطوط ریز: نور قرمز و مادون قرمز نزدیک با تحریک تولید کلاژن و الاستین به بهبود خاصیت ارتجاعی پوست و کاهش عمق چین و چروک ها کمک می کنند.
- بهبود بافت پوست و روشنایی: فتوتراپی می تواند به صاف شدن بافت پوست بستن منافذ باز و افزایش درخشندگی و شفافیت کلی پوست کمک کند.
- درمان اسکار آکنه: نوردرمانی با کاهش التهاب و تحریک بازسازی سلول ها می تواند به بهبود ظاهر اسکارهای ناشی از آکنه کمک کند.
- افزایش گردش خون: افزایش جریان خون در پوست به تغذیه بهتر سلول ها و دفع سموم کمک کرده و ظاهری سالم تر به پوست می بخشد.
سایر کاربردهای پزشکی نوردرمانی
علاوه بر موارد ذکر شده نوردرمانی در حوزه های دیگری از پزشکی نیز کاربرد دارد:
زردی نوزادان
زردی نوزادی (هایپربیلی روبینمی) یک وضعیت شایع است که در آن سطح بیلی روبین در خون نوزاد بالا می رود. فتوتراپی با نور آبی (با طول موج خاص 460-490 نانومتر) مؤثرترین و رایج ترین روش درمان زردی نوزادان است. این نور با تغییر ساختار بیلی روبین آن را به شکلی تبدیل می کند که به راحتی در آب محلول شده و از طریق ادرار و مدفوع دفع شود در نتیجه از عوارض جدی افزایش بیلی روبین (مانند کرن ایکتروس) جلوگیری می کند.
بهبود زخم
نور قرمز و مادون قرمز نزدیک می توانند به طور قابل توجهی فرآیند بهبود زخم ها را تسریع بخشند. این نورها با افزایش تولید ATP در سلول ها تحریک تکثیر فیبروبلاست ها و سلول های اندوتلیال (تشکیل دهنده عروق خونی) افزایش سنتز کلاژن و کاهش التهاب به بازسازی سریع تر بافت های آسیب دیده کمک می کنند. این کاربرد به ویژه در زخم های دیابتی سوختگی ها و زخم های مزمن مؤثر است.
کاهش درد و التهاب
نوردرمانی با نور قرمز و مادون قرمز نزدیک به دلیل خواص ضد التهابی و توانایی کاهش درد در مدیریت دردهای مزمن و حاد مورد استفاده قرار می گیرد. این نورها می توانند با کاهش واسطه های التهابی بهبود جریان خون و شل کردن عضلات به تسکین دردهای مفصلی (مانند آرتریت) دردهای عضلانی و نوروپاتیک کمک کنند.
رشد مو
برای افرادی که از ریزش مو یا آلوپسی رنج می برند نوردرمانی با لیزر کم توان (LLLT) یا نور قرمز می تواند یک گزینه درمانی باشد. این نورها با تحریک فولیکول های مو افزایش جریان خون به پوست سر و بهبود متابولیسم سلولی در فولیکول ها به تقویت رشد مو افزایش ضخامت تار مو و کاهش ریزش مو کمک می کنند.
نوردرمانی دینامیک (PDT) در سرطان
نوردرمانی دینامیک (Photodynamic Therapy – PDT) یک روش درمانی هدفمند برای برخی از انواع سرطان ها و ضایعات پیش سرطانی است. در این روش یک داروی حساس به نور (فوتوسنتایزر) به بیمار داده می شود که به طور انتخابی در سلول های سرطانی تجمع می یابد. سپس ناحیه تومور در معرض نور با طول موج خاصی قرار می گیرد که دارو را فعال می کند. فعال شدن دارو منجر به تولید اکسیژن فعال و رادیکال های آزاد می شود که به طور انتخابی سلول های سرطانی را از بین می برند در حالی که به بافت های سالم اطراف آسیب کمتری وارد می شود. PDT در درمان سرطان های پوست غیر ملانومی ضایعات پیش سرطانی پوست و برخی سرطان های داخلی مانند مری بارت کاربرد دارد.
بیماری پارکینسون
تحقیقات اولیه و در حال انجام نشان می دهد که نوردرمانی با مادون قرمز نزدیک (NIR) ممکن است پتانسیل درمانی برای بیماری پارکینسون داشته باشد. برخی مطالعات حیوانی و کارآزمایی های بالینی اولیه حاکی از آن است که NIR می تواند به بهبود عملکرد میتوکندری ها در سلول های عصبی آسیب دیده و کاهش التهاب کمک کند. این تحقیقات هنوز در مراحل ابتدایی هستند اما نتایج امیدوارکننده ای را برای آینده درمان پارکینسون ارائه می دهند.
چه کسانی نباید از نوردرمانی استفاده کنند؟ (Contraindications & Precautions)
در حالی که نوردرمانی به طور کلی یک روش ایمن و مؤثر تلقی می شود اما برای همه افراد مناسب نیست. برخی شرایط پزشکی و مصرف داروها می توانند خطر عوارض جانبی را افزایش دهند یا اثربخشی درمان را کاهش دهند. مشاوره با پزشک متخصص قبل از شروع هرگونه نوردرمانی از اهمیت بالایی برخوردار است.
افراد زیر باید از نوردرمانی خودداری کنند یا با احتیاط و تحت نظارت پزشک از آن بهره ببرند:
- زنان باردار و شیرده: اگرچه مطالعات کافی در مورد ایمنی نوردرمانی بر روی جنین و نوزاد شیرخوار انجام نشده است اما به دلیل تغییرات هورمونی در بارداری که پوست را حساس تر می کند و احتمال تأثیر منفی نور مصنوعی بر جنین معمولاً توصیه می شود زنان باردار از این روش درمانی اجتناب کنند.
- افراد دارای اختلالات چشمی یا حساسیت به نور: بیمارانی که سابقه آب مروارید گلوکوم دژنراسیون ماکولا یا سایر بیماری های چشمی را دارند یا به طور کلی حساسیت غیرطبیعی به نور (فتوفتوبیا) دارند باید با احتیاط نوردرمانی را انجام دهند و حتماً از عینک های محافظ مخصوص استفاده کنند.
- بیماران مبتلا به بیماری های حساس به نور: برخی بیماری ها مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک پورفیریا درماتومیوزیت یا برخی اختلالات ژنتیکی که باعث افزایش حساسیت به نور می شوند از موارد منع مصرف مطلق یا نسبی نوردرمانی هستند.
-
مصرف کنندگان داروهای حساس کننده به نور (Photosensitizing Drugs): بسیاری از داروها می توانند حساسیت پوست به نور را افزایش دهند و خطر آفتاب سوختگی یا سایر عوارض پوستی را در طول نوردرمانی بالا ببرند. این داروها شامل موارد زیر می شوند:
- برخی آنتی بیوتیک ها (مانند تتراسایکلین ها و فلوروکینولون ها)
- برخی داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
- داروهای روانپزشکی خاص (مانند فنوتیازین ها و برخی ضد افسردگی ها)
- داروهای ضد مالاریا (مانند کلروکین)
- داروهای خاص آکنه (مانند ایزوترتینوئین – راکوتان)
- برخی دیورتیک ها
- گیاه دارویی سنت جان (St. John’s Wort)
قطع این داروها (با مشورت پزشک) یا تنظیم دوز نوردرمانی ضروری است.
- افراد دارای زخم های باز یا عفونت های پوستی فعال: قرار گرفتن زخم های باز یا نواحی عفونی در معرض نور ممکن است منجر به تحریک بیشتر یا گسترش عفونت شود.
- بیماران مبتلا به صرع: در برخی موارد نورهای چشمک زن یا با فرکانس خاص می توانند محرک حملات صرع باشند بنابراین بیماران صرعی باید با احتیاط فراوان و تحت نظارت متخصص نوردرمانی را انجام دهند.
- افراد دارای سابقه سرطان پوست: بیمارانی که سابقه ملانوما یا سرطان های پوستی غیر ملانومی (به جز مواردی که PDT برای آن ها تجویز می شود) دارند باید با احتیاط فراوان و پس از ارزیابی دقیق توسط متخصص پوست نوردرمانی را در نظر بگیرند.
ضرورت دارد که قبل از شروع نوردرمانی تمامی سوابق پزشکی بیماری ها و داروهای مصرفی خود را به طور کامل با پزشک معالج در میان بگذارید تا از ایمنی و مناسب بودن این روش درمانی برای شما اطمینان حاصل شود.
مراقبت های قبل و بعد از نوردرمانی
برای دستیابی به بهترین نتایج و به حداقل رساندن عوارض جانبی نوردرمانی رعایت نکات و مراقبت های خاصی قبل و بعد از جلسات درمانی ضروری است. این مراقبت ها به آمادگی پوست و بدن برای دریافت نور و همچنین حفظ سلامت پوست پس از درمان کمک می کنند.
قبل از درمان
- مشاوره با پزشک متخصص: اولین و مهم ترین گام مشورت جامع با یک متخصص پوست یا پزشک متخصص در زمینه نوردرمانی است. پزشک با بررسی سوابق پزشکی نوع بیماری وضعیت پوست و داروهای مصرفی شما بهترین نوع نور و پروتکل درمانی را تعیین می کند و مطمئن می شود که شما کاندید مناسبی برای فتوتراپی هستید.
- اطلاع رسانی در مورد داروها و مکمل ها: فهرستی کامل از تمام داروهای تجویزی داروهای بدون نسخه مکمل های گیاهی و ویتامین هایی که مصرف می کنید را به پزشک خود ارائه دهید. همانطور که پیشتر اشاره شد برخی داروها می توانند حساسیت به نور را افزایش دهند و نیاز به توقف مصرف (با نظر پزشک) یا تنظیم دوز نوردرمانی داشته باشند.
- پاکسازی پوست: قبل از هر جلسه درمانی پوست ناحیه مورد نظر باید کاملاً تمیز و عاری از آرایش لوسیون کرم عطر و هرگونه ماده شیمیایی باشد. این مواد ممکن است باعث واکنش های ناخواسته با نور شوند.
- پرهیز از برنزه کردن و آفتاب سوختگی: قبل از شروع جلسات و در طول دوره درمان از برنزه کردن پوست (چه با آفتاب و چه با سولاریوم) خودداری کنید. آفتاب سوختگی یا برنزه بودن پوست می تواند حساسیت به نوردرمانی را افزایش داده و خطر سوختگی یا آسیب پوستی را بالا ببرد.
- محافظت از چشم ها: در طول درمان چشمان شما باید با عینک های محافظ مخصوص پوشانده شوند تا از آسیب احتمالی به شبکیه جلوگیری شود.
بعد از درمان
- محافظت از پوست در برابر نور خورشید: پوست پس از نوردرمانی به ویژه انواع UVB و UVA ممکن است نسبت به نور خورشید حساس تر شود. استفاده روزانه و مکرر از کرم ضد آفتاب با SPF بالا (حداقل 30) و طیف وسیع (محافظت در برابر UVA و UVB) در تمام نواحی درمانی و حتی نواحی بدون درمان ضروری است. همچنین استفاده از لباس های محافظ و کلاه لبه دار و پرهیز از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید به ویژه در ساعات اوج تابش (10 صبح تا 4 عصر) توصیه می شود.
- هیدراتاسیون و مرطوب کنندگی پوست: نوردرمانی ممکن است باعث خشکی پوست شود. استفاده از مرطوب کننده های ملایم و بدون عطر می تواند به حفظ رطوبت پوست و کاهش خشکی و خارش کمک کند.
- پرهیز از محصولات تحریک کننده: تا چند روز پس از درمان از استفاده از محصولات پوستی حاوی مواد تحریک کننده مانند رتینوئیدها اسیدهای آلفا هیدروکسی (AHAs) یا بتا هیدروکسی (BHAs) و اسکراب های فیزیکی خودداری کنید مگر اینکه پزشک شما تجویز دیگری داشته باشد.
- نظارت بر عوارض جانبی: در صورت بروز هرگونه قرمزی شدید سوختگی تاول خارش غیرعادی یا سایر علائم نگران کننده بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
- رعایت فواصل درمانی: به دستورالعمل های پزشک در مورد فواصل بین جلسات درمانی پایبند باشید. رعایت این فواصل برای اثربخشی درمان و جلوگیری از عوارض جانبی اهمیت دارد.
عوارض جانبی احتمالی نوردرمانی
نوردرمانی به عنوان یک روش درمانی ایمن و با کمترین تهاجم شناخته می شود. با این حال مانند هر روش درمانی دیگری ممکن است با برخی عوارض جانبی عمدتاً موقت و خفیف همراه باشد. آگاهی از این عوارض به بیماران کمک می کند تا با آمادگی بیشتری به درمان بپردازند و در صورت بروز هرگونه مشکل با پزشک خود مشورت کنند.
عوارض شایع و موقت:
- قرمزی (اریتم): شایع ترین عارضه قرمزی خفیف تا متوسط در ناحیه درمان است که معمولاً چند ساعت پس از جلسه آغاز شده و طی 24 تا 48 ساعت برطرف می شود. این قرمزی شبیه به آفتاب سوختگی خفیف است.
- خشکی و خارش پوست: برخی افراد ممکن است پس از نوردرمانی به ویژه با اشعه UV خشکی و خارش پوست را تجربه کنند. استفاده از مرطوب کننده ها می تواند به تسکین این علائم کمک کند.
- سردرد: به خصوص در نوردرمانی برای اختلالات خلقی با جعبه های نور روشن سردرد حالت تهوع یا خستگی خفیف ممکن است رخ دهد که معمولاً موقتی هستند.
- تهوع: در روش PUVA به دلیل مصرف داروی پسورالن ممکن است حالت تهوع یا ناراحتی گوارشی رخ دهد.
- تیره شدن موقت پوست (برنزه شدن): به خصوص با انواع UV پوست ممکن است به طور موقت تیره شود که با گذشت زمان به حالت طبیعی باز می گردد.
عوارض نادر و جدی تر:
- سوختگی یا تاول: در صورت عدم رعایت دقیق پروتکل های درمانی استفاده از دوزهای بالای نور یا حساسیت شدید پوست احتمال سوختگی یا تاول های پوستی وجود دارد.
- آسیب چشمی: عدم استفاده از عینک های محافظ مخصوص در طول جلسات نوردرمانی می تواند منجر به آسیب جدی به شبکیه و سایر ساختارهای چشم شود.
- افزایش خطر سرطان پوست: این عارضه بیشتر با نوردرمانی طولانی مدت با اشعه UV به ویژه PUVA مرتبط است. اگرچه خطر نسبتاً پایین است اما پایش منظم پوست توسط متخصص پوست در بیمارانی که تحت درمان طولانی مدت UV هستند ضروری است.
- فعال شدن برخی بیماری ها: در افراد مستعد نوردرمانی ممکن است باعث فعال شدن بیماری هایی مانند تبخال (هرپس) یا تشدید برخی بیماری های خودایمنی شود.
- حالت مانیک (در بیماران دوقطبی): در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی به ویژه در نوردرمانی برای اختلالات خلقی احتمال تحریک فاز مانیک یا هیپومانیک وجود دارد. به همین دلیل بیماران دوقطبی باید تحت نظارت دقیق روانپزشک خود نوردرمانی را آغاز کنند.
بسیار مهم است که تمامی جلسات نوردرمانی تحت نظارت یک متخصص واجد شرایط و با استفاده از تجهیزات استاندارد انجام شود. رعایت دقیق توصیه های پزشک و استفاده از وسایل محافظتی مناسب به شدت از بروز عوارض جانبی پیشگیری می کند و ایمنی درمان را تضمین می نماید. در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی نگران کننده یا ماندگار باید بلافاصله با پزشک معالج تماس گرفت.
آیا نوردرمانی در منزل امکان پذیر است؟
با پیشرفت تکنولوژی و تولید دستگاه های قابل حمل نوردرمانی در منزل برای برخی از کاربردها امکان پذیر شده است. این دستگاه ها معمولاً شامل جعبه های نور برای درمان افسردگی فصلی ماسک ها یا دستگاه های LED برای مراقبت از پوست و حتی دستگاه های کوچک تر برای درمان موضعی بیماری های پوستی خاص مانند پسوریازیس هستند.
مزایای نوردرمانی در منزل:
- راحتی و دسترسی: امکان انجام درمان در محیط راحت و آشنای خانه بدون نیاز به مراجعه مکرر به کلینیک.
- انعطاف پذیری: برنامه ریزی جلسات درمانی بر اساس برنامه روزانه فرد.
- صرفه جویی در زمان و هزینه: کاهش هزینه های حمل ونقل و ویزیت های مکرر.
معایب و ملاحظات مهم:
- شدت و دوز کنترل نشده: دستگاه های خانگی معمولاً شدت نور کمتری نسبت به دستگاه های کلینیکی دارند. این ممکن است اثربخشی را کاهش دهد یا نیاز به زمان درمان طولانی تری داشته باشد. علاوه بر این کنترل دقیق دوز و طول موج نور در دستگاه های خانگی ممکن است به اندازه دستگاه های حرفه ای نباشد.
- تشخیص نادرست و عدم نظارت پزشکی: اصلی ترین خطر استفاده از نوردرمانی در منزل خوددرمانی بدون تشخیص و نظارت پزشک است. نوع بیماری شدت آن و وجود هرگونه ممنوعیت یا تداخل دارویی باید توسط متخصص تعیین شود.
- عوارض جانبی: حتی با دستگاه های خانگی خطر بروز عوارض جانبی مانند قرمزی خشکی یا حتی سوختگی در صورت عدم رعایت دستورالعمل ها وجود دارد. محافظت از چشم ها نیز در منزل از اهمیت بالایی برخوردار است.
- کیفیت و استاندارد دستگاه: بازار مملو از دستگاه های نوردرمانی خانگی با کیفیت های متفاوت است. انتخاب دستگاهی که دارای تأییدیه های معتبر پزشکی و استانداردهای ایمنی باشد حیاتی است. دستگاه های نامعتبر ممکن است نور را با طول موج یا شدت نادرست ساطع کرده و نه تنها بی اثر باشند بلکه مضر نیز واقع شوند.
- اثربخشی محدود: برای برخی بیماری های شدیدتر یا پیچیده تر دستگاه های خانگی ممکن است قدرت کافی برای ارائه درمان مؤثر را نداشته باشند و درمان های کلینیکی با دستگاه های قوی تر و پروتکل های دقیق تر مورد نیاز باشد.
به طور کلی استفاده از نوردرمانی در منزل باید با مشورت و راهنمایی پزشک صورت گیرد. پزشک می تواند نوع دستگاه مناسب را توصیه کند دستورالعمل های دقیق استفاده را ارائه دهد و نظارت لازم را برای اطمینان از ایمنی و اثربخشی درمان انجام دهد. هرگز بدون مشاوره پزشکی اقدام به خوددرمانی نکنید.
هزینه نوردرمانی
هزینه نوردرمانی می تواند به طور قابل توجهی بر اساس عوامل مختلفی متغیر باشد. درک این عوامل به بیماران کمک می کند تا تخمین مناسبی از هزینه های احتمالی خود داشته باشند و برای درمان برنامه ریزی کنند.
عوامل مؤثر بر هزینه:
- نوع نوردرمانی: انواع مختلف نوردرمانی (مثلاً UV LED لیزر) از نظر تجهیزات پیچیدگی و تخصص مورد نیاز متفاوت هستند و این تفاوت به طور مستقیم بر هزینه تأثیر می گذارد. به عنوان مثال لیزردرمانی معمولاً گران تر از فتوتراپی با دستگاه های LED یا جعبه های نور است.
- نوع و شدت بیماری: بیماری های پوستی مزمن و گسترده مانند پسوریازیس شدید یا ویتیلیگو ممکن است به تعداد جلسات بیشتری نیاز داشته باشند که به طبع هزینه کلی را افزایش می دهد. درمان های زیبایی نیز بسته به نوع مشکل و تعداد نواحی تحت درمان متفاوت هستند.
- تعداد جلسات درمانی: اکثر پروتکل های نوردرمانی شامل چندین جلسه هستند که معمولاً به صورت هفتگی یا چند بار در هفته انجام می شوند. مجموع تعداد جلسات مورد نیاز برای دستیابی به نتایج مطلوب مستقیماً بر هزینه نهایی تأثیرگذار است.
- محل جغرافیایی کلینیک: هزینه ها ممکن است بسته به شهر و منطقه جغرافیایی متفاوت باشند. کلینیک های واقع در شهرهای بزرگ یا مناطق گران تر معمولاً هزینه های بالاتری دارند.
- تخصص و اعتبار مرکز درمانی: کلینیک هایی با تجهیزات پیشرفته تر پزشکان متخصص تر و سابقه درخشان تر ممکن است هزینه های بیشتری دریافت کنند.
- پوشش بیمه درمانی: برخی از بیمه های درمانی ممکن است بخشی از هزینه های نوردرمانی را پوشش دهند به ویژه اگر برای درمان بیماری های تأیید شده پزشکی (مانند پسوریازیس یا افسردگی فصلی) تجویز شده باشد. اما برای کاربردهای زیبایی پوشش بیمه معمولاً وجود ندارد. توصیه می شود قبل از شروع درمان با شرکت بیمه خود تماس گرفته و از جزئیات پوشش مطلع شوید.
- هزینه های جانبی: این شامل هزینه های مشاوره اولیه داروهای مکمل (مانند پسورالن در PUVA) کرم ها و لوسیون های مراقبت از پوست پس از درمان و عینک های محافظ می شود.
با توجه به این عوامل متغیر ارائه یک عدد دقیق برای هزینه نوردرمانی دشوار است. بهترین راه برای اطلاع از هزینه ها مشاوره مستقیم با کلینیک ها و مراکز درمانی مورد نظر و دریافت یک برآورد دقیق بر اساس شرایط خاص شماست.
انتخاب کلینیک و متخصص مناسب
انتخاب کلینیک و متخصص مناسب برای نوردرمانی یکی از مهمترین تصمیمات برای تضمین ایمنی و اثربخشی درمان است. یک انتخاب صحیح می تواند تفاوت قابل توجهی در نتایج درمانی و تجربه کلی بیمار ایجاد کند.
معیارهای انتخاب:
-
تخصص و تجربه پزشک:
- تخصص پزشکی: اطمینان حاصل کنید که پزشک معالج متخصص در زمینه بیماری شما (مثلاً متخصص پوست برای بیماری های پوستی روانپزشک برای اختلالات خلقی) و دارای تجربه کافی در نوردرمانی است.
- گواهینامه ها و مدارک: از داشتن مدارک و گواهینامه های معتبر در زمینه فتوتراپی توسط پزشک و کادر درمانی اطمینان حاصل کنید.
- تجربه با شرایط مشابه: سوال کنید که پزشک چه مقدار تجربه در درمان شرایط مشابه با بیماری شما با نوردرمانی دارد و آیا نمونه کارهایی برای ارائه وجود دارد.
-
تجهیزات مدرن و استاندارد:
- دستگاه های به روز: کلینیک باید از دستگاه های نوردرمانی مدرن کالیبره شده و با استانداردهای بین المللی استفاده کند. دستگاه های قدیمی یا نامناسب می توانند اثربخشی کمتری داشته باشند یا خطر عوارض جانبی را افزایش دهند.
- تنوع دستگاه ها: کلینیکی که انواع مختلف نوردرمانی (مانند UVB باند باریک UVA LED و غیره) را ارائه می دهد نشان دهنده گستردگی دانش و توانایی آن ها در انتخاب بهترین روش برای هر بیمار است.
-
رعایت پروتکل های ایمنی و بهداشتی:
- پروتکل های ایمنی: اطمینان حاصل کنید که کلینیک پروتکل های ایمنی سختگیرانه ای را رعایت می کند از جمله استفاده از عینک های محافظ برای بیماران تنظیم دقیق دوز نور و نظارت مداوم بر وضعیت بیمار در طول جلسه.
- بهداشت محیط: نظافت و بهداشت محیط کلینیک و تجهیزات درمانی از اهمیت بالایی برخوردار است.
-
مشاوره اولیه جامع:
- یک کلینیک معتبر قبل از شروع درمان یک جلسه مشاوره اولیه کامل را ارائه می دهد. در این جلسه پزشک به دقت وضعیت شما را ارزیابی کرده تمام گزینه های درمانی را توضیح می دهد به سوالات شما پاسخ می دهد و انتظارات واقع بینانه از نتایج درمان را مشخص می کند.
-
نظرات و بازخوردهای بیماران:
- بررسی نظرات و تجربیات سایر بیماران در وب سایت ها انجمن های آنلاین و شبکه های اجتماعی می تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد کیفیت خدمات و رضایت بیماران از کلینیک و پزشک ارائه دهد.
-
شفافیت در هزینه ها:
- کلینیک باید در مورد هزینه های نوردرمانی تعداد جلسات تقریبی و هرگونه هزینه جانبی شفاف و صریح باشد.
با در نظر گرفتن این معیارها و انجام تحقیق کافی می توانید بهترین کلینیک و متخصص را برای نوردرمانی انتخاب کنید و با اطمینان خاطر مسیر درمان خود را آغاز نمایید.
نتیجه گیری
نوردرمانی با نام های فتوتراپی یا لایت تراپی یک روش درمانی نوین و چندمنظوره است که بر پایه استفاده کنترل شده از طول موج های خاص نور برای تحریک فرآیندهای زیستی بدن استوار است. از پیشینه باستانی استفاده از نور خورشید تا توسعه فناوری های پیشرفته نظیر LED و لیزر این روش به تکامل رسیده و اکنون به عنوان یک ابزار قدرتمند در درمان طیف وسیعی از بیماری ها و بهبود کیفیت زندگی شناخته می شود.
همانطور که بررسی شد نوردرمانی کاربردهای گسترده ای از جمله درمان بیماری های پوستی مزمن نظیر پسوریازیس اگزما و ویتیلیگو مدیریت آکنه و روزاسه تا بهبود اختلالات خلقی فصلی و غیرفصلی تنظیم ریتم شبانه روزی و حتی تسریع ترمیم زخم ها و کمک به رشد مو را در بر می گیرد. همچنین نقش حیاتی آن در درمان زردی نوزادان و پتانسیل های آن در حوزه هایی مانند نوردرمانی دینامیک برای سرطان نشان دهنده اهمیت و پتانسیل رو به رشد این روش است.
با وجود مزایای فراوان لازم است که نوردرمانی تحت نظارت و راهنمایی یک متخصص مجرب و در کلینیک های مجهز انجام شود. رعایت دقیق مراقبت های قبل و بعد از درمان آگاهی از عوارض جانبی احتمالی و تشخیص صحیح ممنوعیت ها برای تضمین ایمنی و اثربخشی حداکثری حیاتی است. در نهایت نوردرمانی نه تنها یک روش درمانی مؤثر بلکه یک گام مهم در درک عمیق تر ارتباط پیچیده بین نور و سلامتی انسان است.
سوالات متداول
نوردرمانی برای چیست؟
نوردرمانی (فتوتراپی) برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها و شرایط مورد استفاده قرار می گیرد. از مهمترین کاربردهای آن می توان به درمان بیماری های پوستی مانند پسوریازیس اگزما ویتیلیگو و آکنه مدیریت اختلالات خلقی نظیر افسردگی فصلی (SAD) تنظیم ریتم شبانه روزی و بهبود مشکلات خواب تسریع بهبود زخم ها کاهش درد و التهاب تحریک رشد مو جوانسازی و بهبود بافت پوست صورت و درمان زردی نوزادان اشاره کرد.
مدت زمان هر جلسه نوردرمانی چقدر است؟
مدت زمان هر جلسه نوردرمانی بسته به نوع نور (طول موج) شدت دستگاه نوع بیماری و پروتکل درمانی خاص می تواند متفاوت باشد. به طور کلی یک جلسه نوردرمانی ممکن است از چند دقیقه (مثلاً 10-15 دقیقه برای برخی نورهای LED یا لیزر کم توان) تا 30 الی 40 دقیقه (برای نوردرمانی UV یا جلسات جعبه نور برای افسردگی فصلی) متغیر باشد. تعداد جلسات و فواصل آن ها نیز توسط پزشک تعیین می شود.
نوردرمانی چقدر طول می کشد تا اثر کند؟
مدت زمان لازم برای مشاهده نتایج نوردرمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله نوع بیماری شدت آن پاسخ فردی بیمار و نوع نوردرمانی مورد استفاده. برای برخی شرایط مانند زردی نوزادان ممکن است نتایج در عرض چند ساعت تا چند روز مشاهده شود. در بیماری های پوستی مزمن مانند پسوریازیس یا ویتیلیگو ممکن است نیاز به چندین هفته یا حتی چند ماه درمان منظم (معمولاً 2 تا 3 بار در هفته) باشد تا بهبود قابل توجهی حاصل شود. برای اختلالات خلقی نتایج معمولاً پس از 1 تا 2 هفته درمان روزانه با جعبه نور آشکار می شوند.
آیا نوردرمانی دردناک است؟
خیر نوردرمانی به طور کلی یک روش بدون درد و غیرتهاجمی است. بیماران ممکن است در طول جلسه احساس گرما یا سوزن سوزن شدن خفیفی را تجربه کنند اما این احساسات معمولاً آزاردهنده نیستند. در برخی موارد مانند نوردرمانی UV یا PUVA ممکن است پس از جلسه قرمزی یا خشکی خفیف پوست رخ دهد که معمولاً موقتی است و با مراقبت های پوستی مناسب قابل کنترل است.
آیا نوردرمانی برای همه ایمن است؟
اگرچه نوردرمانی به طور کلی ایمن تلقی می شود اما برای همه افراد مناسب نیست. برخی شرایط پزشکی خاص (مانند لوپوس پورفیریا صرع) مصرف داروهای حساس کننده به نور (مانند راکوتان یا برخی آنتی بیوتیک ها) بارداری و وجود زخم های باز یا عفونت های پوستی فعال از موارد منع مصرف یا نیاز به احتیاط هستند. همیشه قبل از شروع نوردرمانی باید با پزشک متخصص مشورت کرد تا ایمنی و مناسب بودن این روش برای وضعیت خاص فرد ارزیابی شود.
تفاوت نوردرمانی با لیزر چیست؟
لیزر نوع خاصی از نوردرمانی است. تفاوت اصلی در نحوه تولید و ویژگی های نوری است. نوردرمانی عمومی (مانند LED یا جعبه های نور) از نور پراکنده و غیرهم جهت استفاده می کند که ممکن است شامل چندین طول موج باشد. در مقابل لیزر از نور متمرکز تک رنگ (تک طول موج) و هم جهت (هم فاز) استفاده می کند که انرژی بسیار بالایی دارد و می تواند به طور دقیق بر روی نقاط بسیار کوچک متمرکز شود. این ویژگی باعث می شود لیزر برای کاربردهای دقیق تر مانند جراحی چشم برداشتن ضایعات یا درمان اسکارها مناسب باشد در حالی که نوردرمانی های عمومی برای پوشش دادن نواحی وسیع تر و تحریک کلی تر سلولی کاربرد دارند.
آیا نوردرمانی پوست را تیره می کند؟
برخی انواع نوردرمانی به ویژه آن هایی که از اشعه ماوراء بنفش (UV) استفاده می کنند (مانند UVB یا PUVA) می توانند باعث تیره شدن موقت پوست (برنزه شدن) شوند دقیقاً مشابه قرار گرفتن در معرض نور خورشید. این تیرگی معمولاً با گذشت زمان و توقف درمان از بین می رود. با این حال انواع دیگر نوردرمانی مانند نور قرمز یا LED به طور معمول باعث تیره شدن پوست نمی شوند. در صورت نگرانی از تغییر رنگ پوست مشورت با پزشک ضروری است.