نمونه دادخواست فرجام خواهی در امور حقوقی

فرجام خواهی در امور حقوقی آخرین راهکار اعتراض به احکام قطعی صادره از مراجع قضایی است که امکان بررسی و نقض رای را در دیوان عالی کشور فراهم می آورد. این فرایند حقوقی برای اطمینان از مطابقت آرای قضایی با موازین قانونی و شرعی طراحی شده است و نقش حیاتی در تضمین عدالت و حفظ وحدت رویه قضایی ایفا می کند. تنظیم دقیق و صحیح نمونه دادخواست فرجام خواهی در امور حقوقی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و مستلزم آگاهی کامل از شرایط جهات قانونی و نحوه نگارش آن است. در ادامه به بررسی تفصیلی ابعاد مختلف این دادخواست می پردازیم.

فرجام خواهی مرحله ای حیاتی در فرایند دادرسی به شمار می رود که هدف آن حصول اطمینان از اجرای صحیح قانون در صدور آراء است. در این مسیر آگاهی از پیچیدگی های حقوقی و رعایت تمامی الزامات شکلی و ماهوی می تواند سرنوشت یک پرونده را تغییر دهد. شناخت دقیق تفاوت های میان دادخواست فرجام خواهی و لایحه فرجام خواهی نیز از همان ابتدا ضروری است؛ دادخواست به معنای سند رسمی آغازکننده این فرایند اعتراضی است در حالی که لایحه شرح تفصیلی دلایل و مستندات قانونی اعتراض را در خود جای می دهد. این راهنما به اشخاص حقیقی و حقوقی وکلای محترم کارآموزان وکالت و دانشجویان رشته حقوق کمک می کند تا با یک رویکرد جامع و کاربردی گام های مؤثر در تنظیم دادخواست فرجام خواهی را بردارند و از حقوق خود به نحو شایسته دفاع کنند.

فرجام خواهی در امور حقوقی: مفهوم و اهمیت

فرجام خواهی به عنوان یکی از طرق فوق العاده اعتراض به آراء قضایی جایگاه منحصربه فردی در نظام دادرسی ایران دارد. این مرحله برخلاف تجدیدنظرخواهی به ماهیت دعوا ورود نمی کند و صرفاً از منظر شکلی و قانونی رأی مورد اعتراض را بررسی می نماید. شناخت دقیق مفهوم و اهمیت این نهاد حقوقی پایه و اساس هرگونه اقدام مؤثر در این زمینه است.

تعریف فرجام خواهی

فرجام خواهی در امور حقوقی درخواستی است که به منظور بازبینی یک دادنامه قطعی صادره از مراجع بدوی یا تجدیدنظر توسط ذی نفع به دیوان عالی کشور ارائه می شود. این بازبینی عمدتاً ناظر بر صحت انطباق رأی با موازین قانونی و شرعی و رعایت اصول دادرسی است. دیوان عالی کشور در مقام فرجام به عنوان یک مرجع عالی نظارتی به ماهیت پرونده ورود نمی کند؛ به این معنا که مجدداً اقدام به رسیدگی ماهوی و جمع آوری ادله نمی نماید بلکه صرفاً به بررسی صحت یا عدم صحت استدلالات قضایی رعایت قواعد آمره و مطابقت رأی با قوانین موضوعه و اصول شرعی می پردازد.

تفاوت دادخواست فرجام خواهی با تجدیدنظر و اعاده دادرسی

برای فهم عمیق تر فرجام خواهی لازم است تفاوت آن را با سایر طرق اعتراض به آراء قضایی درک کنیم:

• تجدیدنظرخواهی: این راهکار امکان بررسی مجدد ماهیت و شکل پرونده را توسط دادگاه تجدیدنظر استان فراهم می کند. دادگاه تجدیدنظر می تواند با بررسی مجدد دلایل شهادت شهود و کارشناسی ها رأی دادگاه بدوی را تأیید نقض یا اصلاح نماید. این مرحله ماهوی و شکلی است و پیش از قطعیت یافتن رأی انجام می شود.
• فرجام خواهی: همان طور که ذکر شد صرفاً شکلی است و پس از قطعی شدن رأی دادگاه تجدیدنظر (یا برخی آراء خاص بدوی) مطرح می شود. دیوان عالی کشور به ماهیت دعوا ورود نمی کند و تنها به جهات قانونی مندرج در ماده 368 قانون آیین دادرسی مدنی رسیدگی می نماید.
• اعاده دادرسی: این طریق اعتراض زمانی مطرح می شود که پس از قطعیت رأی دلیل جدید و مهمی کشف شده باشد که در مراحل قبلی دادرسی مورد استناد قرار نگرفته است یا خطاهای فاحش دیگری رخ داده باشد که در ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی برشمرده شده اند. اعاده دادرسی می تواند ماهوی باشد و منجر به رسیدگی مجدد و صدور رأی جدید شود.

هدف و فلسفه فرجام خواهی

وجود مرحله فرجام خواهی در نظام قضایی ایران بر پایه چند هدف کلیدی استوار است:

1. حفظ وحدت رویه قضایی: یکی از مهم ترین اهداف دیوان عالی کشور نظارت بر آراء دادگاه ها به منظور جلوگیری از صدور احکام متناقض و حفظ رویه واحد قضایی در مسائل مشابه است. این امر به افزایش predictability و پایداری در نظام حقوقی کمک می کند.
2. نظارت بر اجرای صحیح قانون: فرجام خواهی ابزاری است برای اطمینان از اینکه دادگاه های بدوی و تجدیدنظر قوانین موضوعه و اصول شرعی را به درستی در رسیدگی و صدور احکام به کار برده اند.
3. تضمین عدالت: با وجود نظارت دیوان عالی کشور امکان اصلاح اشتباهات قانونی و شکلی که می تواند منجر به تضییع حقوق افراد شود فراهم می گردد و بدین ترتیب عدالت قضایی تا حد امکان محقق می گردد.

مرجع رسیدگی: دیوان عالی کشور

دیوان عالی کشور بالاترین مرجع قضایی در جمهوری اسلامی ایران است که صلاحیت رسیدگی به فرجام خواهی در امور حقوقی و کیفری را دارد. وظایف اصلی دیوان در مرحله فرجام عبارتند از:

• رسیدگی به انطباق یا عدم انطباق آراء صادره با قوانین شرعی و موضوعه.
• صدور آراء وحدت رویه در صورت مشاهده تناقض میان آرای شعب مختلف دادگاه ها.
• نقض آرای قضایی که واجد جهات قانونی فرجام خواهی هستند و ارجاع پرونده به شعبه هم عرض جهت رسیدگی مجدد.

ساختار دیوان عالی کشور شامل شعب متعدد است که هر یک متشکل از یک رئیس و دو مستشار هستند و به پرونده های ارجاعی رسیدگی می کنند.

شرایط اساسی و قانونی فرجام خواهی

فرجام خواهی یک حق مطلق نیست و تنها در صورت احراز شرایط خاص قانونی قابل اعمال است. درک این شرایط برای تنظیم صحیح و مؤثر دادخواست فرجام خواهی حیاتی است.

کدام آراء حقوقی قابل فرجام خواهی هستند؟

ماده 367 قانون آیین دادرسی مدنی آراء قابل فرجام را مشخص نموده است. به طور کلی احکام صادره از دادگاه های تجدیدنظر استان که قطعی شده اند قابل فرجام خواهی هستند. علاوه بر این برخی از احکام دادگاه های بدوی نیز که مستقلاً قابل تجدیدنظر نبوده اند در صورت عدم درخواست تجدیدنظر و قطعیت یافتن مستقیماً قابل فرجام می باشند. مهمترین موارد قابل فرجام خواهی عبارتند از:

• احکام صادره از دادگاه های تجدیدنظر استان در دعاوی حقوقی که ماهیت آن ها بیش از مبلغ بیست میلیون ریال (مطابق اصلاحات قانونی جدید این نصاب ها تغییر کرده و باید به آخرین بخشنامه ها و قوانین توجه داشت) باشد.
• احکام راجع به اصل نکاح و فسخ آن طلاق نسب حجر وقف ثلث حبس و تولیت که در دادگاه بدوی صادر شده و به دلیل عدم اعتراض قطعیت یافته اند.
• آرایی که به سبب اختلاف در صلاحیت ذاتی یا محلی بین دادگاه ها صادر شده اند.

توجه به این نکته ضروری است که قرارهای صادره از دادگاه ها (به استثنای برخی قرارهای خاص که به عنوان حکم محسوب می شوند) و همچنین احکام مستقلاً قابل تجدیدنظر که از دادگاه بدوی صادر و قطعیت یافته اند مگر در موارد استثنایی خاص قابل فرجام خواهی نیستند. بنابراین اولین قدم در فرجام خواهی اطمینان از قابلیت فرجام رای مورد نظر است.

جهات فرجام خواهی در دیوان عالی کشور (ماده 368 ق.آ.د.م)

ماده 368 قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت جهات یا دلایل قانونی را که می توان بر اساس آن ها از رأی دادگاه ها فرجام خواهی نمود تعیین کرده است. این جهات محدود و مشخص هستند و تنها با استناد به یکی یا بیشتر از آن ها دیوان عالی کشور به پرونده رسیدگی خواهد کرد. تشریح کامل این جهات با مثال های کاربردی به شرح زیر است:

1. عدم رعایت قواعد آمره مربوط به صلاحیت: اگر دادگاهی خارج از صلاحیت ذاتی (مثلاً دادگاه عمومی به جای دادگاه انقلاب) یا محلی خود (در مواردی که صلاحیت محلی از قواعد آمره محسوب می شود) به پرونده رسیدگی کرده و رأی صادر نموده باشد. مثلاً: رسیدگی دادگاه حقوقی به دعوایی که ذاتاً در صلاحیت دادگاه خانواده است.
2. صدور رأی خارج از حدود خواسته: دادگاه باید دقیقاً در چارچوب آنچه خواهان تقاضا کرده (خواسته دعوا) رأی صادر کند. اگر رأی صادر شده شامل موضوعاتی باشد که خواسته نشده یا بیشتر از آن چیزی باشد که خواسته شده قابل فرجام است. مثلاً: خواهان مطالبه مبلغ 100 میلیون تومان را کرده اما دادگاه 150 میلیون تومان حکم صادر نموده است.
3. عدم توجه به دلایل و مدافعات طرفین: اگر دادگاه بدون توجه و بررسی کافی به دلایل و مستندات ارائه شده توسط یکی از طرفین (اعم از اسناد شهادت شهود نظریه کارشناسی و…) رأی صادر کرده باشد. این بند شامل عدم ذکر دلایل رد ادله نیز می شود. مثلاً: خوانده سند رسمی ارائه داده که مبین پرداخت بدهی است اما دادگاه بدون اشاره به آن حکم به پرداخت مجدد صادر کرده است.
4. عدم استناد به قانون یا استناد غلط: دادگاه مکلف است رأی خود را مستند به مواد قانونی صادر کند. اگر رأی بدون استناد به قانون باشد یا به ماده قانونی اشتباهی استناد شود و یا ماده قانونی به نحو نادرستی تفسیر و اجرا شده باشد. مثلاً: دادگاه برای یک دعوای قراردادی به ماده ای از قانون ارث استناد کرده است.
5. تعارض با آرای قبلی: اگر رأی صادر شده با رأی دیگری که قبلاً در همان موضوع و بین همان اشخاص صادر و قطعیت یافته است در تعارض باشد. این مورد به ندرت پیش می آید و بیشتر در خصوص آرای قطعی شده است.
6. سایر جهات قانونی: در برخی موارد خاص قوانین دیگری نیز ممکن است جهاتی را برای فرجام خواهی مقرر کرده باشند (مانند ماده 369 ق.آ.د.م در خصوص مواردی که حکم صادره خلاف شرع بین باشد).

انتخاب صحیح جهات فرجام خواهی نیازمند دقت فراوان و دانش حقوقی کافی است زیرا دیوان عالی کشور صرفاً به جهات ذکر شده در دادخواست رسیدگی می کند و ورود به سایر مسائل برایش مقدور نیست.

مهلت فرجام خواهی در امور حقوقی

مهلت فرجام خواهی در امور حقوقی مطابق ماده 397 قانون آیین دادرسی مدنی برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ رأی فرجام خواسته است. آغاز این مهلت از زمان ابلاغ رأی به محکوم علیه یا وکیل او محاسبه می شود. عدم رعایت این مهلت منجر به رد دادخواست فرجام خواهی خواهد شد و به معنی از دست رفتن حق فرجام خواهی است. لذا توجه به تاریخ ابلاغ و محاسبه دقیق مهلت از اهمیت بالایی برخوردار است.

اشخاص ذی حق در فرجام خواهی

تنها اشخاصی می توانند دادخواست فرجام خواهی را تقدیم کنند که در رأی مورد اعتراض دارای نفع قانونی باشند. این اشخاص عبارتند از:

• طرفین اصلی دعوا (خواهان و خوانده).
• وکلا و نمایندگان قانونی طرفین (مانند ولی قیم وصی).
• قائم مقام قانونی وراث در صورتی که یکی از طرفین اصلی دعوا فوت کرده باشد.
• مدعی علیه یا اشخاص ثالثی که طبق قانون حق اعتراض دارند.

بنابراین هر شخصی که به نحوی حقوقش با رأی مورد نظر متأثر شده باشد و این تأثیر دارای مشروعیت قانونی باشد می تواند در این مرحله اقدام کند.

راهنمای گام به گام تنظیم دادخواست فرجام خواهی

تنظیم دادخواست فرجام خواهی یک فرایند تخصصی است که نیاز به دقت در رعایت اصول شکلی و ماهوی دارد. این بخش راهنمای گام به گام تنظیم دادخواست را ارائه می دهد.

اجزای اصلی دادخواست فرجام خواهی

فرم دادخواست فرجام خواهی شامل اجزای استاندارد است که باید به دقت تکمیل شوند:

عنوان مرجع صالح

این بخش باید به صورت رسمی و دقیق تکمیل شود: «ریاست محترم دیوان عالی کشور».

مشخصات فرجام خواه و فرجام خوانده

مشخصات کامل و دقیق طرفین دعوا شامل: نام نام خانوادگی نام پدر شماره ملی آدرس پستی دقیق و شغل باید درج شود. در صورت وجود وکیل مشخصات وکیل نیز باید قید گردد. این اطلاعات برای ابلاغ های بعدی بسیار حیاتی است.

موضوع خواسته

در این قسمت باید به صورت شفاف و مختصر خواسته خود را اعلام کنید. معمولاً به این صورت نگارش می شود: «فرجام خواهی از دادنامه شماره … مورخ … صادره از شعبه … دادگاه …».

دلایل و منضمات

تمامی مدارک و مستنداتی که به دادخواست پیوست می شوند باید در این بخش به وضوح لیست گردند. این موارد شامل تصویر مصدق دادنامه فرجام خواسته لایحه فرجام خواهی وکالت نامه (در صورت وجود وکیل) و سایر اسناد مرتبط با پرونده و جهات فرجام خواهی است.

شرح خواسته (متن دادخواست)

این بخش مهمترین و حیاتی ترین قسمت دادخواست است که در آن دلایل و جهات فرجام خواهی به تفصیل توضیح داده می شوند. نگارش این قسمت باید دقیق مستند و مستدل باشد:

1. مقدمه: با احترام به استحضار می رساند که پرونده به کلاسه … در شعبه … دادگاه عمومی حقوقی … مطرح بوده و سپس با تجدیدنظرخواهی به شعبه … دادگاه تجدیدنظر استان … ارجاع گردیده است.
2. شرح مختصر وقایع: خلاصه ای از روند پرونده در مراحل بدوی و تجدیدنظر نوع دعوا و رأی صادره به صورت موجز و بدون ورود به جزئیات غیرضروری.
3. بیان جهات فرجام خواهی: این قسمت قلب دادخواست است. باید به صراحت و با استناد به یکی یا چند مورد از جهات فرجام خواهی مندرج در ماده 368 قانون آیین دادرسی مدنی (که پیشتر توضیح داده شد) ایرادات وارده به رأی را بیان کنید. برای هر جهت باید توضیح دهید که چگونه رأی صادره با قانون یا شرع مغایر است و این مغایرت چه تأثیری بر نتیجه پرونده داشته است. استناد به مواد قانونی مربوطه ضروری است.
4. نتیجه گیری و تقاضا: در پایان باید به صورت صریح و واضح تقاضای خود را از دیوان عالی کشور بیان کنید. معمولاً تقاضا «نقض رأی فرجام خواسته و ارجاع پرونده به شعبه هم عرض جهت رسیدگی مجدد» است.

نکات مهم در نگارش

• زبان حقوقی صحیح: از اصطلاحات و عبارات حقوقی دقیق و مناسب استفاده کنید.
• ایجاز و پرهیز از اطاله کلام: مطالب را به صورت مختصر و مفید بیان کنید و از بیان جزئیات اضافی و غیرمرتبط پرهیز نمایید.
• وضوح و دقت: استدلال ها باید کاملاً روشن و قابل فهم باشند.
• استناد به قانون: تمامی ادعاها باید مستند به مواد قانونی مربوطه باشند.
• چینش منطقی: مطالب را به گونه ای سازماندهی کنید که یک سیر منطقی را دنبال کرده و خواننده را به نتیجه مطلوب هدایت کند.

پیوست های ضروری دادخواست فرجام خواهی

پیوست های دادخواست فرجام خواهی مدارکی هستند که تکمیل کننده اطلاعات دادخواست بوده و برای بررسی پرونده توسط دیوان عالی کشور ضروری اند. عدم ارائه صحیح و کامل این پیوست ها می تواند منجر به رد دادخواست شود.

• تصویر مصدق (کپی برابر اصل) دادنامه فرجام خواسته: این مهمترین پیوست است. دادنامه قطعی صادره از دادگاه تجدیدنظر یا دادگاه بدوی (در موارد خاص) باید به صورت کپی برابر اصل پیوست شود.
• تصویر مصدق وکالت نامه وکیل: در صورتی که وکیل فرجام خواهی دادخواست را تنظیم و تقدیم می کند ارائه تصویر مصدق وکالت نامه الزامی است.
• تصویر مصدق تمامی مدارک و اسنادی که در دادگاه های قبلی ارائه شده اند و مرتبط با جهات فرجام خواهی هستند: هر سندی که برای اثبات جهات فرجام خواهی شما ضروری است (مانند قراردادها گواهی ها نظریه های کارشناسی و…) باید پیوست شود.

لایحه فرجام خواهی

برخلاف تصور برخی افراد لایحه فرجام خواهی خود دادخواست نیست بلکه سندی است که به دادخواست پیوست شده و در آن به تفصیل و با جزئیات بیشتر دلایل و مستندات قانونی فرجام خواهی شرح داده می شود. دادخواست فرم رسمی آغازگر فرایند است اما لایحه استدلال های حقوقی محکوم علیه را برای نقض رأی ارائه می کند. در بسیاری از موارد متن شرح خواسته در دادخواست خلاصه ای از لایحه فرجام خواهی است و لایحه به عنوان ضمیمه ای کامل تر ارائه می گردد.

یک لایحه فرجام خواهی خوب باید شامل بخش های زیر باشد:

• مقدمه ای کوتاه شامل مشخصات پرونده و طرفین.
• شرح دقیق وقایع و روند رسیدگی در دادگاه های بدوی و تجدیدنظر.
• تبیین تفصیلی جهات فرجام خواهی با استناد به مواد قانونی مرتبط و ارائه دلایل منطقی و حقوقی.
• اشاره به تأثیر ایرادات قانونی بر نتیجه پرونده.
• نتیجه گیری و درخواست از دیوان عالی کشور مبنی بر نقض رأی.

مراحل ثبت و پیگیری فرجام خواهی

پس از آماده سازی دادخواست فرجام خواهی و پیوست های آن نوبت به ثبت و پیگیری آن می رسد. این مراحل نیز دارای تشریفات قانونی خاص خود هستند.

ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

اولین گام عملی ثبت دادخواست فرجام خواهی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. فرجام خواه (یا وکیل او) باید با در دست داشتن تمامی مدارک و پیوست ها به این دفاتر مراجعه کرده و دادخواست خود را به صورت الکترونیکی ثبت نماید. در این مرحله هزینه های دادرسی نیز مطابق تعرفه قانونی پرداخت می گردد.

ارسال پرونده به دیوان عالی کشور

پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست و تمامی مدارک پیوست شده به آن به دادگاه صادرکننده رأی فرجام خواسته (دادگاه تجدیدنظر یا بدوی) ارسال می شود. این دادگاه وظیفه دارد پرونده را به همراه نظریه خود در خصوص قابلیت فرجام خواهی یا عدم آن به دیوان عالی کشور ارسال نماید.

رسیدگی در دیوان عالی کشور

پس از وصول پرونده به دیوان عالی کشور پرونده به یکی از شعب دیوان ارجاع می گردد. شعبه مربوطه پرونده را از جنبه شکلی و جهات فرجام خواهی مورد بررسی قرار می دهد. رسیدگی در دیوان عالی کشور معمولاً غیرحضوری است مگر در موارد استثنایی که دیوان حضور طرفین یا وکلای آن ها را ضروری تشخیص دهد. تصمیمات دیوان عالی کشور می تواند یکی از موارد زیر باشد:

• ابرام (تأیید): در صورتی که دیوان رأی فرجام خواسته را مطابق قانون و شرع تشخیص دهد آن را تأیید می کند. در این صورت رأی قطعی شده و قابلیت اجرایی پیدا می کند.
• نقض: اگر دیوان عالی کشور رأی فرجام خواسته را مغایر با قانون یا شرع تشخیص دهد (به دلیل وجود یکی از جهات فرجام خواهی) رأی را نقض می کند.

اقدامات پس از نقض رأی

در صورت نقض رأی توسط دیوان عالی کشور پرونده به شعبه هم عرض دادگاه صادرکننده رأی منقوض ارجاع می شود. به عنوان مثال اگر رأی دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی نقض شود پرونده به یکی دیگر از شعب دادگاه تجدیدنظر همان استان ارجاع خواهد شد. دادگاه مرجوع الیه مکلف است با رعایت نظریه دیوان عالی کشور مجدداً به پرونده رسیدگی کرده و رأی مقتضی را صادر نماید.

نمونه های کاربردی دادخواست فرجام خواهی در امور حقوقی (با قابلیت دانلود)

در این بخش برای افزایش کاربردی بودن محتوا چندین نمونه دادخواست فرجام خواهی برای دعاوی رایج حقوقی ارائه می شود. این نمونه ها می توانند به عنوان الگو برای تنظیم دادخواست های مشابه مورد استفاده قرار گیرند. لازم به ذکر است که فرم خام و قابل ویرایش این دادخواست ها به صورت فایل های PDF و Word نیز پس از این بخش جهت دانلود در دسترس قرار خواهد گرفت تا کاربران بتوانند اطلاعات خود را در آن وارد کرده و استفاده نمایند.

نمونه 1: دادخواست فرجام خواهی در پرونده ملکی (دعوای خلع ید)

سناریوی مختصر: خواهان (مالک) پس از سال ها دعوا موفق به اخذ حکم قطعی خلع ید علیه متصرف (خوانده) شده است. اما متصرف با استناد به ایرادات شکلی در روند رسیدگی (مثلاً عدم ابلاغ صحیح اوراق قضایی به او در مراحل اولیه) و نقض قواعد دادرسی قصد فرجام خواهی از این رأی را دارد.

بسمه تعالی
ریاست محترم دیوان عالی کشور

با سلام و احترام
موضوع خواسته: فرجام خواهی از دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] در پرونده کلاسه [شماره کلاسه].
مشخصات فرجام خواه:
نام: [نام] نام خانوادگی: [نام خانوادگی] نام پدر: [نام پدر] شماره ملی: [شماره ملی] شغل: [شغل] آدرس: [آدرس دقیق پستی]
مشخصات فرجام خوانده:
نام: [نام] نام خانوادگی: [نام خانوادگی] نام پدر: [نام پدر] شماره ملی: [شماره ملی] شغل: [شغل] آدرس: [آدرس دقیق پستی]

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه]
2. لایحه فرجام خواهی و ضمائم آن
3. کپی مصدق وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)

شرح خواسته:
احتراماً به استحضار عالی می رساند در پرونده کلاسه [شماره کلاسه] شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی [نام شهر] دعوای خلع ید به خواسته [خواسته خواهان بدوی] توسط آقای/خانم [نام خواهان بدوی] علیه اینجانب مطرح گردید. این دعوا پس از صدور دادنامه شماره [شماره دادنامه بدوی] مورخ [تاریخ دادنامه بدوی] در دادگاه بدوی با تجدیدنظرخواهی اینجانب به شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] ارجاع و منجر به صدور دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] گردید که رأی بدوی را تأیید و تقاضای تجدیدنظر اینجانب را رد نمود. دادنامه مذکور در تاریخ [تاریخ ابلاغ] به اینجانب ابلاغ شده است.

اینجانب با رعایت مهلت قانونی مقرر و با استناد به جهات فرجام خواهی مندرج در ماده 368 قانون آیین دادرسی مدنی نسبت به دادنامه فوق الذکر معترض بوده و درخواست فرجام خواهی دارم. دلایل و جهات فرجام خواهی به شرح ذیل معروض می گردد:

1.  عدم رعایت قواعد آمره دادرسی مربوط به ابلاغ (بند د ماده 368 ق.آ.د.م از طریق تسری): با عنایت به اینکه ابلاغ اوراق قضایی در مرحله بدوی و تجدیدنظر به دلیل [شرح دقیق نحوه اشتباه در ابلاغ مثلاً ابلاغ به آدرس نادرست یا عدم رعایت تشریفات قانونی ابلاغ] به صورت صحیح و قانونی صورت نپذیرفته است حق دفاع اینجانب به کلی تضییع گردیده است. [توضیح دهید که چگونه این عدم ابلاغ صحیح موجب عدم دسترسی شما به محتویات پرونده و دفاع شده است]. این امر برخلاف اصول دادرسی عادلانه و مواد [ذکر مواد قانونی مربوط به ابلاغ مانند ماده 68 ق.آ.د.م] می باشد.

2.  عدم توجه به دلایل و مدافعات اینجانب (بند الف ماده 368 ق.آ.د.م): علیرغم اینکه در مراحل قبلی دادرسی [شرح دقیق دلایل و مستنداتی که ارائه کرده اید مثلاً سند تصرفات شهادت شهود مبنی بر عدم اذن مالک در تصرف] ارائه و به صراحت در لوایح تقدیمی به آن ها استناد شده بود متاسفانه دادگاه محترم تجدیدنظر بدون هیچ گونه بررسی و استدلالی در خصوص این دلایل حکم به تأیید رأی بدوی صادر نموده است. این عدم توجه به دلایل مؤثر و عدم ذکر دلیل رد آن ها موجبات نقض قانون را فراهم آورده است.

لذا با توجه به مراتب فوق و با استناد به ماده 368 و سایر مواد مرتبط از قانون آیین دادرسی مدنی از محضر محترم دیوان عالی کشور تقاضای نقض دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] و ارجاع پرونده به شعبه هم عرض جهت رسیدگی مجدد و صدور رأی مقتضی را دارم.

با تجدید احترام
[نام و نام خانوادگی فرجام خواه/وکیل فرجام خواه]
[امضاء]

نمونه 2: دادخواست فرجام خواهی در پرونده امور خانواده (مطالبه مهریه)

سناریوی مختصر: زوجه موفق به اخذ حکم قطعی مطالبه مهریه شده است اما زوج معتقد است که رأی صادره به دلیل عدم توجه به اسناد مربوط به بذل مهریه (گذشت زوجه از مهریه) یا عدم رعایت ترتیبات قانونی برای اعسار از پرداخت مهریه دارای ایرادات قانونی است.

بسمه تعالی
ریاست محترم دیوان عالی کشور

با سلام و احترام
موضوع خواسته: فرجام خواهی از دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] در پرونده کلاسه [شماره کلاسه].
مشخصات فرجام خواه:
نام: [نام] نام خانوادگی: [نام خانوادگی] نام پدر: [نام پدر] شماره ملی: [شماره ملی] شغل: [شغل] آدرس: [آدرس دقیق پستی]
مشخصات فرجام خوانده:
نام: [نام] نام خانوادگی: [نام خانوادگی] نام پدر: [نام پدر] شماره ملی: [شماره ملی] شغل: [شغل] آدرس: [آدرس دقیق پستی]

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه]
2. لایحه فرجام خواهی و ضمائم آن (شامل سند رسمی یا عادی بذل مهریه / مستندات درخواست اعسار)
3. کپی مصدق وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)

شرح خواسته:
احتراماً به استحضار عالی می رساند در پرونده کلاسه [شماره کلاسه] شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهر] دعوای مطالبه مهریه به خواسته [میزان مهریه] توسط آقای/خانم [نام خواهان بدوی] علیه اینجانب مطرح گردید. پس از صدور دادنامه شماره [شماره دادنامه بدوی] مورخ [تاریخ دادنامه بدوی] در دادگاه بدوی با تجدیدنظرخواهی اینجانب به شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] ارجاع و منجر به صدور دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] گردید که رأی بدوی را تأیید و تقاضای تجدیدنظر اینجانب را رد نمود. دادنامه مذکور در تاریخ [تاریخ ابلاغ] به اینجانب ابلاغ شده است.

اینجانب با رعایت مهلت قانونی مقرر و با استناد به جهات فرجام خواهی مندرج در ماده 368 قانون آیین دادرسی مدنی نسبت به دادنامه فوق الذکر معترض بوده و درخواست فرجام خواهی دارم. دلایل و جهات فرجام خواهی به شرح ذیل معروض می گردد:

1.  عدم توجه به دلایل و مدارک بذل مهریه (بند الف ماده 368 ق.آ.د.م): علیرغم اینکه اینجانب در مراحل دادرسی سند [نوع سند مثلاً اقرارنامه رسمی یا صورت جلسه طلاق توافقی] مورخ [تاریخ] مبنی بر بذل [میزان] از مهریه توسط زوجه محترمه را ارائه نموده ام متاسفانه دادگاه محترم تجدیدنظر بدون هیچ گونه اشاره یا بررسی این سند که می تواند تأثیر مستقیم بر میزان مهریه مورد حکم داشته باشد رأی قطعی را صادر نموده است. این عدم توجه نقض آشکار قواعد دادرسی و تضییع حق اینجانب است.

2.  عدم رعایت مقررات مربوط به رسیدگی به اعسار از پرداخت مهریه (بند ج ماده 368 ق.آ.د.م): پس از صدور حکم به پرداخت مهریه اینجانب دادخواست اعسار را تقدیم نمودم و مستندات مربوط به عدم تمکن مالی خود را ارائه کردم اما دادگاه [شرح دهید که چگونه دادگاه در رسیدگی به اعسار اشتباه کرده است مثلاً بدون رسیدگی به دلایل اعسار یا بدون تعیین تقسیط مناسب حکم به پرداخت یکجا صادر نموده است یا درخواست اعسار را به نحو غیرقانونی رد کرده است]. این اقدام برخلاف مواد [ذکر مواد قانونی مربوط به اعسار مانند مواد 20 و 21 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی] می باشد.

لذا با توجه به مراتب فوق و با استناد به ماده 368 و سایر مواد مرتبط از قانون آیین دادرسی مدنی از محضر محترم دیوان عالی کشور تقاضای نقض دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] و ارجاع پرونده به شعبه هم عرض جهت رسیدگی مجدد و صدور رأی مقتضی را دارم.

با تجدید احترام
[نام و نام خانوادگی فرجام خواه/وکیل فرجام خواه]
[امضاء]

نمونه 3: دادخواست فرجام خواهی در دعاوی قراردادی/مالی (مطالبه وجه چک)

سناریوی مختصر: خواهان (دارنده چک) موفق به اخذ حکم قطعی مطالبه وجه چک شده است. اما خوانده (صادرکننده چک) مدعی است که رأی صادره به دلیل عدم توجه به دلیل اصلی بطلان معامله (مثلاً صوری بودن قرارداد یا پرداخت قبلی وجه چک با سند دیگر) دارای ایراد قانونی است.

بسمه تعالی
ریاست محترم دیوان عالی کشور

با سلام و احترام
موضوع خواسته: فرجام خواهی از دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] در پرونده کلاسه [شماره کلاسه].
مشخصات فرجام خواه:
نام: [نام] نام خانوادگی: [نام خانوادگی] نام پدر: [نام پدر] شماره ملی: [شماره ملی] شغل: [شغل] آدرس: [آدرس دقیق پستی]
مشخصات فرجام خوانده:
نام: [نام] نام خانوادگی: [نام خانوادگی] نام پدر: [نام پدر] شماره ملی: [شماره ملی] شغل: [شغل] آدرس: [آدرس دقیق پستی]

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه]
2. لایحه فرجام خواهی و ضمائم آن (شامل سند پرداخت قبلی یا مدارک اثبات صوری بودن معامله)
3. کپی مصدق وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)

شرح خواسته:
احتراماً به استحضار عالی می رساند در پرونده کلاسه [شماره کلاسه] شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی [نام شهر] دعوای مطالبه وجه چک به خواسته [مبلغ وجه چک] توسط آقای/خانم [نام خواهان بدوی] علیه اینجانب مطرح گردید. پس از صدور دادنامه شماره [شماره دادنامه بدوی] مورخ [تاریخ دادنامه بدوی] در دادگاه بدوی با تجدیدنظرخواهی اینجانب به شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] ارجاع و منجر به صدور دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] گردید که رأی بدوی را تأیید و تقاضای تجدیدنظر اینجانب را رد نمود. دادنامه مذکور در تاریخ [تاریخ ابلاغ] به اینجانب ابلاغ شده است.

اینجانب با رعایت مهلت قانونی مقرر و با استناد به جهات فرجام خواهی مندرج در ماده 368 قانون آیین دادرسی مدنی نسبت به دادنامه فوق الذکر معترض بوده و درخواست فرجام خواهی دارم. دلایل و جهات فرجام خواهی به شرح ذیل معروض می گردد:

1.  صدور رأی خارج از حدود خواسته و عدم استناد صحیح به قانون (بند الف و ج ماده 368 ق.آ.د.م): علیرغم اینکه اینجانب در دفاعیات خود در دادگاه های بدوی و تجدیدنظر به صراحت اعلام نموده بودم که [شرح دقیق دفاعیات مثلاً وجه چک مربوط به یک قرارداد صوری بوده و هیچ معامله واقعی صورت نگرفته است یا اینکه وجه چک قبلاً طی سند [شماره سند] مورخ [تاریخ] پرداخت شده و دلیل مطالبه مجدد سوءاستفاده از چک است]. متاسفانه دادگاه محترم تجدیدنظر بدون توجه به این دفاعیات و مدارک ارائه شده صرفاً به وجود چک استناد کرده و حکم به پرداخت صادر نموده است. این در حالی است که دادگاه می بایست به ماهیت قرارداد و پرداخت دین نیز توجه می نمود.

2.  عدم رعایت قواعد آمره مربوط به [مثلاً مرور زمان یا قانون تجارت] (بند د ماده 368 ق.آ.د.م از طریق تسری): اگر پرونده مربوط به مرور زمان یا عدم رعایت قواعد آمره قانونی در مورد چک باشد. [شرح دهید که چگونه دادگاه در این زمینه اشتباه کرده است مثلاً اگر چک مشمول مرور زمان بوده و دادگاه بدون توجه به آن حکم صادر کرده باشد]. این نقض آشکار مواد قانونی مربوطه است.

لذا با توجه به مراتب فوق و با استناد به ماده 368 و سایر مواد مرتبط از قانون آیین دادرسی مدنی از محضر محترم دیوان عالی کشور تقاضای نقض دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] و ارجاع پرونده به شعبه هم عرض جهت رسیدگی مجدد و صدور رأی مقتضی را دارم.

با تجدید احترام
[نام و نام خانوادگی فرجام خواه/وکیل فرجام خواه]
[امضاء]

نمونه 4: فرم خام و قابل ویرایش دادخواست فرجام خواهی (Word/PDF)

جهت سهولت کار کاربران فرم خام و قابل ویرایش دادخواست فرجام خواهی در امور حقوقی در دو فرمت PDF و Word در نظر گرفته شده است. این فرم ها شامل تمامی بخش های استاندارد دادخواست هستند و به شما این امکان را می دهند که با وارد کردن اطلاعات خاص پرونده خود به سرعت دادخواست را تنظیم نمایید.

[لینک دانلود فرم خام دادخواست فرجام خواهی (PDF)]

[لینک دانلود فرم خام دادخواست فرجام خواهی (Word)]

نکات کلیدی و توصیه های حقوقی برای فرجام خواهی موفق

فرجام خواهی به دلیل ماهیت تخصصی و محدودیت های قانونی نیازمند رعایت نکات و توصیه های مهمی است که می تواند شانس موفقیت شما را افزایش دهد.

• لزوم مشورت با وکیل متخصص: پیچیدگی های فرجام خواهی و لزوم استناد دقیق به جهات قانونی ایجاب می کند که پیش از هر اقدامی با یک وکیل متخصص در امور حقوقی و مسلط به رویه دیوان عالی کشور مشورت نمایید.
• دقت در انتخاب جهات فرجام خواهی: شناسایی صحیح و استناد دقیق به یکی از جهات فرجام خواهی مندرج در ماده 368 قانون آیین دادرسی مدنی حیاتی است. اشتباه در این مرحله می تواند منجر به رد دادخواست شود.
• رعایت دقیق مهلت های قانونی: مهلت فرجام خواهی (20 روز برای مقیمین ایران و دو ماه برای مقیمین خارج از کشور) کاملاً جدی است و عدم رعایت آن به هیچ وجه قابل توجیه نیست.
• مستندسازی قوی و کامل پرونده: تمامی مدارک و اسنادی که ادعای شما را در خصوص جهات فرجام خواهی تأیید می کنند باید به صورت مصدق و کامل به دادخواست پیوست شوند.
• پرهیز از طرح مجدد مسائل ماهوی: دیوان عالی کشور به ماهیت دعوا ورود نمی کند. بنابراین از طرح مجدد دفاعیات ماهوی که در مراحل قبلی دادرسی مطرح شده اند پرهیز کنید و تنها بر ایرادات قانونی و شکلی تمرکز نمایید.
• نگارش حقوقی و مستدل: متن دادخواست فرجام خواهی و لایحه پیوست آن باید با زبان حقوقی صحیح ایجاز و استدلال قوی نگارش شود. از حاشیه پردازی و بیان احساسات خودداری کنید.

فرجام خواهی آخرین سنگر دفاع حقوقی است. موفقیت در این مرحله تا حد زیادی به دقت و مهارت در شناسایی ایرادات قانونی رأی و بیان مستدل آن ها در دادخواست و لایحه فرجامی وابسته است.

نتیجه گیری

نمونه دادخواست فرجام خواهی در امور حقوقی ابزاری قدرتمند برای احقاق حق و اطمینان از اجرای صحیح عدالت است که در مراحل نهایی دادرسی نقش آفرینی می کند. این فرایند آخرین امید برای نقض آرایی است که با موازین قانونی و شرعی مغایرت دارند و از این رو تنظیم دقیق و کارشناسی شده آن از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. با توجه به پیچیدگی های حقوقی و محدودیت های شکلی در رسیدگی دیوان عالی کشور آگاهی جامع از شرایط مهلت ها جهات فرجام خواهی و نحوه نگارش این دادخواست ضروری است.

ما در این مقاله تلاش کردیم تا با ارائه یک راهنمای جامع و نمونه های کاربردی به مخاطبان محترم کمک کنیم تا با دیدگاهی روشن تر و آمادگی کامل تر در مسیر فرجام خواهی گام بردارند. با این حال تأکید می شود که ماهیت تخصصی و حساسیت پرونده های فرجامی لزوم بهره گیری از مشاوره وکلای متخصص و با تجربه در این زمینه را دوچندان می کند تا از تضییع حقوق شما جلوگیری شود. برای مشاوره تخصصی و تنظیم دادخواست فرجام خواهی خود می توانید با وکلای مجرب ما تماس بگیرید و از دانش و تجربه آن ها بهره مند شوید.

[دکمه: دانلود نمونه دادخواست فرجام خواهی (PDF)]

[دکمه: دانلود فرم خام دادخواست (Word)]

[اطلاعات تماس: تلفن واتساپ فرم تماس برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی]