ناشزه چیست

ناشزه: از مفهوم تا پیاده سازی

خب حالا که این جا هستی یعنی دوست داری بدونیم ناشزه چیه و چطور کار میکنه. خب راستش خیلی ها این کلمه رو می شناسن و فقط یه مفهوم کلی ازش دارن. اما با این حال یه مفهوم پرکاربرد و قوی در دنیای امنیت سایبری به حساب میاد.

ناشزه (Anomaly Detection) یه فرآیند هوشمندانه برای شناسایی الگوهای غیرعادی و متفاوت از رفتار عادی یه سیستم یا شبکه است. در واقع یه نرم افزار هوشمند که به دنبال بهم ریختگی و تغییر غیرعادی در سیستم میگرده.

مثلاً: یه نرم افزار ناشزه میتونه ترافیک شبکه غیرمعمول رو شناسایی کنه و به مدیران شبکه هشدار بده. این ترافیک غیرمعمول ممکنه نشونه یه حمله سایبری باشه یا یه مشکل در شبکه.

چطور ناشزه کار می کنه؟

خب به شکل ساده ناشزه اول از همه یه مبنای عادی برای سیستم یا شبکه شما ایجاد میکنه. این مبنای عادی با تحلیل داده های گذشته و شناسایی الگوهای عادی در آن به وجود میاد. بعد از این ناشزه داده های جدید رو با این مبنای عادی مقایسه میکنه.

هر تغییری که از این الگوهای عادی انحراف داشته باشه به عنوان یه ناشزه شناسایی میشه.

انواع ناشزه

ناشزه انواع مختلفی داره و هر کدام روش خاصی رو برای شناسایی الگوهای غیرعادی به کار میگیره. یه نگاه خلاصه به انواع ناشزه:

1. ناشزه بر اساس انحراف استاندارد

این نوع ناشزه با محاسبه انحراف استاندارد از میانگین داده ها ناشزه رو شناسایی میکنه. هر داده ای که از یه حد مشخص انحراف استاندارد دورتر باشه به عنوان ناشزه در نظر گرفته میشه.

2. ناشزه بر اساس درخت تصمیم

این نوع ناشزه با استفاده از درخت تصمیم قوانین خاصی رو برای شناسایی ناشزه تعریف میکنه. هر داده ای که با این قوانین مطابقت نداشته باشه به عنوان ناشزه شناسایی میشه.

3. ناشزه بر اساس شبکه های عصبی

این نوع ناشزه با استفاده از شبکه های عصبی الگوهای عادی و غیرعادی رو شناسایی میکنه. این روش میتونه الگوهای پیچیده رو شناسایی کنه و در مواقعی که داده ها خیلی پیچیده هستند کاربردی تر هست.

مرحله به مرحله اجرای ناشزه

اگه دوست دارید خودتون یه سیستم ناشزه پیاده سازی کنید میتونید از این مراحل استفاده کنید:

1. جمع آوری داده ها: اول از همه باید داده هایی رو که میخواهید برای شناسایی ناشزه به کار ببرید جمع آوری کنید. این داده ها میتونه شامل اطلاعات درباره ترافیک شبکه فعالیت کاربران سنسورهای فیزیکی و … باشه.

2. پیش پردازش داده ها: بعد از جمع آوری داده ها باید آنها رو برای انجام عملیات ناشزه آماده کنید. این مراحل ممکنه شامل پاکسازی داده ها نرمال سازی و کاهش ابعاد باشه.

3. انتخاب الگوریتم ناشزه: باید بهترین الگوریتم ناشزه رو براساس نوع داده ها و هدف شما انتخاب کنید. الگوریتم های مختلفی وجود دارند و هر کدام برای موارد خاصی مناسب هستند.

4. آموزش الگوریتم: بعد از انتخاب الگوریتم باید آن رو با داده های گذشته آموزش بدید تا الگوهای عادی رو بشناسد.

5. ارزیابی عملکرد الگوریتم: بعد از آموزش باید عملکرد الگوریتم رو با استفاده از داده های جدید ارزیابی کنید. این ارزیابی به شما کمک میکنه تا عملکرد الگوریتم رو بهبود بخشید.

6. تفسیر نتایج: بعد از شناسایی ناشزه باید نتایج رو تفسیر کنید و ببینید چه مواردی به عنوان ناشزه شناسایی شده اند. این اطلاعات میتونه به شما در شناسایی حمله های سایبری مشکلات در شبکه و … کمک کنه.

مزایای ناشزه

ناشزه مزایای زیادی برای سیستم های مختلف داره:

• شناسایی حمله های سایبری: ناشزه میتونه به شما در شناسایی حمله های سایبری مثل حمله DoS حمله DDoS و … کمک کنه.

• رفع خطا: ناشزه میتونه به شما در شناسایی خطاهای سیستمی و شبکه ای کمک کنه و به شما امکان میده تا به سرعت آنها رو برطرف کنید.

• بهبود عملکرد: ناشزه میتونه به شما در بهبود عملکرد سیستم ها کمک کنه با شناسایی عامل هایی که باعث کاهش عملکرد میشن.

• تعیین الگوهای رفتاری: ناشزه میتونه به شما در تعیین الگوهای رفتاری کاربران و سیستم ها کمک کنه و این اطلاعات میتونه برای گرفتن تصمیم های بهتر استفاده شه.

جدول مقایسه الگوریتم های ناشزه

الگوریتم	مزایا	معایب
انحراف استاندارد	ساده و سریع آسان برای پیاده سازی	حساس به داده های خارجی مناسب برای داده های خطی
درخت تصمیم	انعطاف پذیری بالا قابل تفسیر	مناسب برای داده های خطی حساس به داده های خارجی
شبکه های عصبی	مناسب برای داده های غیرخطی قدرت بالا در شناسایی الگوهای پیچیده	پیچیدگی بالا نیاز به داده های بسیار

جمع بندی

در این مقاله ناشزه رو به طور کلی شناختیم و با انواع آن و مراحل پیاده سازی آن آشنا شدیم. ناشزه یه ابزار مهم برای بهبود امنیت و عملکرد سیستم هاست و میتونه به شما در شناسایی حمله های سایبری رفع خطا و بهبود عملکرد کمک کنه.

پرسش و پاسخ

1. ناشزه چه تفاوت هایی با سیستم های تشخیص نفوذ (IDS) داره؟

• ناشزه به دنبال شناسایی هر نوع تغییر غیرعادی در سیستم میره و لزوماً حمله رو هدف قرار نمیده اما IDS با استفاده از قوانین مشخص و پیش تعریف شده به دنبال شناسایی حمله های سایبری میره.

2. آیا ناشزه میتونه از حمله های سایبری جلوگیری کنه؟

• ناشزه میتونه به شما در شناسایی حمله های سایبری کمک کنه اما نمیتونه مستقیماً از آنها جلوگیری کنه. برای جلوگیری از حمله های سایبری باید از سیستم های امنیت دیگری مثل فایروال و سیستم های تشخیص نفوذ استفاده کنید.

3. آیا ناشزه برای همه سیستم ها مناسب هست؟

• ناشزه برای سیستم های مختلف میتونه مناسب باشه اما باید نوع داده ها و هدف شما رو در نظر بگیرید. اگر داده های شما خیلی پیچیده و غیرخطی هستند ممکنه ناشزه با استفاده از شبکه های عصبی بهترین انتخاب باشه.