رشد مژه
رشد مژه: از آناتومی تا درمان
مژه ها موهای کوتاه و ظریفی هستند که در حاشیه پلک ها قرار گرفته و نقش مهمی در محافظت چشم از گرد و غبار نور خورشید و سایر عوامل خارجی ایفا می کنند. رشد و چرخه طبیعی مژه ها به عوامل متعددی بستگی دارد و گاهی اوقات این رشد طبیعی دچار اختلال شده و به دنبال آن تغییر در ظاهر و عملکرد مژه ها رخ می دهد. در این مقاله به بررسی آناتومی چرخه رشد دلایل اختلال در رشد مژه علائم تشخیص و درمان این عارضه خواهیم پرداخت.
آناتومی مژه
مژه ها مانند سایر موهای بدن از فولیکول های مو که در عمق پوست قرار دارند رشد می کنند. فولیکول های مژه ساختارهای پیچیده ای هستند که شامل سه بخش اصلی می شوند:
- پیاز مو: در انتهای فولیکول قرار داشته و مسئول تولید ساقه مو است.
- غلاف مو: لایه محافظی اطراف پیاز مو است که از آن در برابر آسیب محافظت می کند.
- غدد سباسه: غدد کوچکی در کنار فولیکول هستند که ترشحات چرب را به سطح پوست می رسانند.
علاوه بر این عضلات کوچکی به نام “عضلات مژگانی” در اطراف فولیکول مژه قرار دارند که وظیفه بالا بردن مژه ها را بر عهده دارند.
چرخه رشد مژه
مژه ها مانند سایر موهای بدن چرخه رشد مشخصی را طی می کنند که شامل سه مرحله است:
- مرحله آناژن: مرحله رشد فعال که در آن ساقه مو به طور مداوم رشد می کند. این مرحله حدود 30 تا 45 روز طول می کشد.
- مرحله کاتاژن: مرحله گذار که رشد مو متوقف می شود و فولیکول مو کوچک تر می شود. این مرحله حدود 2 تا 3 هفته طول می کشد.
- مرحله تلوژن: مرحله استراحت که مو از فولیکول جدا شده و می ریزد. این مرحله حدود 100 روز طول می کشد.
پس از مرحله تلوژن چرخه رشد مجدد آغاز می شود و مژه جدید از فولیکول رشد می کند.
علل اختلال در رشد مژه
عوامل مختلفی می توانند بر رشد مژه ها تاثیر گذاشته و باعث اختلال در چرخه رشد آن ها شوند:
- عوامل ژنتیکی: برخی افراد به طور ژنتیکی مستعد رشد ضعیف مژه یا ریزش مژه هستند.
- اختلالات هورمونی: تغییرات هورمونی مانند دوران بارداری یائسگی اختلالات تیروئیدی و سندرم تخمدان پلی کیستیک می توانند باعث ریزش مو و مژه شوند.
- بیماری های خود ایمنی: برخی بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس و آلوپسی آره آتا می توانند بر رشد مو و مژه تاثیر گذاشته و باعث ریزش مو و مژه شوند.
- کمبودهای تغذیه ای: کمبود ویتامین A بیوتین و آهن می تواند رشد مژه ها را مختل کند.
- مصرف داروها: برخی داروها مانند شیمی درمانی و داروهای ضد افسردگی می توانند باعث ریزش مو و مژه شوند.
- عفونت های چشمی: عفونت های چشمی مانند بلفاریت و کرانیت می توانند به رشد مژه ها آسیب برسانند.
- آلرژی: آلرژی به محصولات آرایشی و مواد شیمیایی می تواند باعث ریزش مو و مژه شود.
- ضربه یا جراحی: ضربه یا جراحی در منطقه چشم می تواند به فولیکول های مژه آسیب رسانده و باعث ریزش مژه شود.
- سن: با بالا رفتن سن رشد مو و مژه کندتر شده و مژه ها ممکن است نازک تر و کوتاه تر شوند.
- استرس: استرس می تواند به چرخه رشد مو و مژه آسیب رسانده و باعث ریزش آن ها شود.
علائم اختلال در رشد مژه
اختلال در رشد مژه ممکن است با علائم متعددی همراه باشد که شامل این موارد می شود:
- ریزش مژه: ریزش مژه می تواند به صورت تدریجی یا ناگهانی رخ دهد.
- کوتاهی مژه: کوتاهی مژه می تواند نشان دهنده اختلال در مرحله آناژن چرخه رشد مژه باشد.
- نازک شدن مژه: نازک شدن مژه ها می تواند نشان دهنده کمبود تغذیه یا آسیب به فولیکول مژه باشد.
- تغییر در رنگ مژه: تغییر رنگ مژه ها ممکن است به علت پیری یا اختلال در تولید ملانین (رنگدانه مو) رخ دهد.
- شکستگی مژه: شکستگی مژه ها می تواند نشان دهنده ضعیف بودن مژه ها یا آسیب به فولیکول مژه باشد.
- خارش و سوزش پلک: خارش و سوزش پلک می تواند نشان دهنده عفونت چشمی یا آلرژی باشد.
- التهاب پلک: التهاب پلک ممکن است نشان دهنده بلفاریت یا کرانیت باشد.
تشخیص اختلال در رشد مژه
برای تشخیص اختلال در رشد مژه پزشک معمولاً با انجام معاینه فیزیکی و پرسش در مورد تاریخچه پزشکی مریض شروع می کند. در صورتی که عوامل دیگری مانند بیماری یا کمبود تغذیه محتمل باشد ممکن است آزمایشات تکمیلی مانند آزمایش خون بیوپسی مو یا بررسی میکروسکوپی مژه انجام شود.
درمان اختلال در رشد مژه
درمان اختلال در رشد مژه به علت ریزش مژه بستگی دارد. در برخی موارد درمان ممکن است فقط به تغییر سبک زندگی یا مصرف مکمل های تغذیه ای نیاز داشته باشد. در مواردی که ریزش مژه به علت یک بیماری مختلف رخ داده باشد درمان بیماری زمینه نیز ضروری است.
درمان های پزشکی
- درمان های هورمونی: در مواردی که ریزش مژه به علت اختلالات هورمونی رخ داده باشد ممکن است درمان های هورمونی تجویز شود.
- داروهای ضد التهاب: در مواردی که ریزش مژه به علت التهاب چشم رخ داده باشد ممکن است داروهای ضد التهاب تجویز شود.
- داروهای ایمنی: در مواردی که ریزش مژه به علت بیماری خود ایمنی رخ داده باشد ممکن است داروهای ایمنی تجویز شود.
- مکمل های تغذیه ای: در مواردی که ریزش مژه به علت کمبود تغذیه رخ داده باشد ممکن است مکمل های تغذیه ای مانند ویتامین A بیوتین و آهن تجویز شود.
- درمان با پلاسما غنی از پلاکت (PRP): در این روش خون مریض برداشته شده و پلاکت های خون از آن جداسازی می شوند. سپس پلاکت های غنی شده به منطقه ریزش مژه تزریق می شوند تا رشد مژه را تحریک کنند.
- کاشت مژه: در این روش مژه های مصنوعی به پلک مریض کاشته می شوند. این روش ممکن است برای افرادی که ریزش مژه شدیدی دارند یا مژه های آن ها به طور ژنتیکی کوتاه است مناسب باشد.
درمان های خانگی
- روغن ریشه ی مژه: روغن ریشه ی مژه می تواند رشد مژه را تحریک کند و مژه ها را قوی تر و درخشان تر کند. از روغن های مناسب برای رشد مژه می توان به روغن کرچک روغن بادام شیرین روغن آلوئه ورا و روغن زیتون اشاره کرد. برای استفاده از روغن ریشه ی مژه کمی از روغن را با انگشت یا یک ابزار آرایشی به ریشه ی مژه ها مالیده و به آرامی ماساژ دهید. این کار را هر شب قبل از خواب انجام دهید.
- ماساژ پلک: ماساژ پلک می تواند گردش خون در منطقه پلک را افزایش داده و رشد مژه را تحریک کند. برای ماساژ پلک انگشت میانی خود را به آرامی بر روی پلک بالا و پایین ماساژ دهید. این کار را به مدت چند دقیقه انجام دهید.
- مصرف مکمل های تغذیه ای: مصرف مکمل های تغذیه ای مانند ویتامین A بیوتین و آهن می تواند به رشد مژه ها کمک کند. قبل از مصرف هر نوع مکمل تغذیه ای با پزشک مشورت کنید.
- استفاده از رژیم غذایی سالم: مصرف رژیم غذایی سالم و غنی از ویتامین ها و مواد معدنی می تواند به رشد مژه ها کمک کند. خوردن سبزیجات سبز میوه ها و غلات كامل می تواند به تامین نیاز بدن به ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای رشد مو کمک کند.
- اجتناب از مصرف مواد شیمیایی و محصولات آرایشی مضر: برخی مواد شیمیایی و محصولات آرایشی می توانند به رشد مژه ها آسیب رسانده و باعث ریزش آن ها شوند. در انتخاب محصولات آرایشی چشم احتیاط کنید و از محصولات تست شده و مطمئن استفاده کنید.
پیشگیری از اختلال در رشد مژه
- رژیم غذایی سالم: مصرف رژیم غذایی سالم و غنی از ویتامین ها و مواد معدنی می تواند به رشد مژه ها کمک کند. خوردن سبزیجات سبز میوه ها و غلات كامل می تواند به تامین نیاز بدن به ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای رشد مو کمک کند.
- استراحت کافی: استراحت کافی به بدن شما کمک می کند تا استرس خود را مدیریت کند و چرخه رشد مو و مژه را تنظیم کند.
- اجتناب از استرس: استرس می تواند به چرخه رشد مو و مژه آسیب رسانده و باعث ریزش آن ها شود. برای مدیریت استرس می توانید از روش های مختلف مانند یوگا مدیتیشن و ورزش استفاده کنید.
- اجتناب از مصرف مواد شیمیایی و محصولات آرایشی مضر: برخی مواد شیمیایی و محصولات آرایشی می توانند به رشد مژه ها آسیب رسانده و باعث ریزش آن ها شوند. در انتخاب محصولات آرایشی چشم احتیاط کنید و از محصولات تست شده و مطمئن استفاده کنید.
- استفاده از محافظ چشم: استفاده از محافظ چشم در هنگام فعالیت های ورزشی یا کار در فضای باز می تواند از آسیب به مژه ها جلوگیری کند.
نتیجه گیری
اختلال در رشد مژه می تواند به علت عوامل متعددی رخ دهد و علائم مختلفی را به همراه داشته باشد. درمان این اختلال به علت ریزش مژه بستگی دارد و ممکن است شامل تغییر سبک زندگی مصرف مکمل های تغذیه ای درمان های دارویی و روش های جراحی باشد. در صورتی که ناراحتی یا مشکلی در رشد مژه دارید برای مشاوره و تشخیص به پزشک مراجعه کنید.
پرسش و پاسخ
1. آیا ریزش مژه به علت استفاده از رژیم غذایی نامناسب قابل درمان است؟
بله ریزش مژه به علت کمبود تغذیه با مصرف رژیم غذایی سالم و غنی از ویتامین ها و مواد معدنی قابل درمان است. خوردن سبزیجات سبز میوه ها و غلات كامل می تواند به تامین نیاز بدن به ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای رشد مو کمک کند. همچنین می توانید با مشورت پزشک از مکمل های تغذیه ای مانند ویتامین A بیوتین و آهن استفاده کنید.
2. آیا کاشت مژه یک روش ایمن است؟
کاشت مژه یک روش ایمن است اما مانند هر نوع عمل جراحی دیگری خطراتی را به همراه دارد. قبل از انجام کاشت مژه با پزشک در مورد خطرات و مزایای این روش مشورت کنید.
3. چه نوع روغن های مناسب برای رشد مژه هستند؟
از روغن های مناسب برای رشد مژه می توان به روغن کرچک روغن بادام شیرین روغن آلوئه ورا و روغن زیتون اشاره کرد. قبل از استفاده از هر نوع روغن برای رشد مژه مطمئن شوید که به آن آلرژی ندارید.