اموال قابل توقیف برای مهریه
اموال قابل توقیف برای مهریه
اموال قابل توقیف برای مهریه شامل تمام دارایی های منقول و غیرمنقول زوج می شود مگر آن دسته که قانوناً جزء مستثنیات دین محسوب شده و برای حفظ حداقل زندگی مدیون ضروری هستند. این اموال می توانند شامل املاک خودرو حساب های بانکی سهام و حتی بخشی از حقوق و مزایای شغلی باشند. شناسایی دقیق این اموال و آگاهی از شرایط توقیف و رفع توقیف آن ها برای هر دو طرف دعوای مهریه یعنی زوجه متقاضی و زوج بدهکار از اهمیت بالایی برخوردار است.
مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی اساسی زوجه در عقد نکاح از لحظه جاری شدن صیغه عقد به مالکیت زن درمی آید و او حق مطالبه و هرگونه تصرف در آن را دارد. با این حال مطالبه و وصول مهریه در عمل می تواند با چالش هایی همراه باشد؛ به خصوص زمانی که زوج با آگاهی از قصد زوجه برای مطالبه اقدام به انتقال یا پنهان کردن اموال خود می کند. در چنین شرایطی مکانیزم قانونی توقیف اموال نقش حیاتی در تضمین حقوق زن و جلوگیری از تضییع آن ایفا می کند. آگاهی کامل از قوانین مربوط به اموال قابل توقیف و غیرقابل توقیف (مستثنیات دین) نه تنها برای زنان متقاضی مهریه بلکه برای مردان نیز که با درخواست مهریه مواجه هستند ضروری است تا بتوانند مسیر قانونی را به درستی طی کرده و از حقوق خود آگاه باشند. این شناخت به مخاطبان کمک می کند تا با درک عمیق از حقوق و تکالیف خود مسیر قانونی را به درستی طی کرده از اتلاف زمان و انرژی جلوگیری نمایند و در نهایت به تصمیمات آگاهانه تری دست یابند.
مبانی و مفهوم توقیف اموال برای مهریه
مهریه مالی است که به موجب عقد ازدواج مرد متعهد به پرداخت آن به زن می شود. این حق مالی به محض انعقاد عقد نکاح به ملکیت زن درآمده و او می تواند هر زمان که بخواهد تمام یا قسمتی از آن را مطالبه کند حتی اگر هنوز زندگی مشترک آغاز نشده باشد. قانون گذار با این تمهید جایگاه مالی زن را در خانواده و جامعه تثبیت نموده و به او استقلال مالی می دهد.
مهریه چیست و حق زن برای مطالبه آن از چه زمانی آغاز می شود؟
مهریه به سه دسته اصلی تقسیم می شود: مهرالمسمی مهرالمثل و مهرالمتعه. مهرالمسمی مهریه ای است که مقدار و نوع آن در زمان عقد تعیین و توافق می شود. مهرالمثل در مواردی تعیین می شود که مهریه در عقد ذکر نشده یا به هر دلیلی باطل باشد و با توجه به شأن زن و عرف خانواده تعیین می گردد. مهرالمتعه نیز در شرایطی مقرر می شود که طلاق قبل از نزدیکی واقع شده و مهریه در عقد تعیین نشده باشد در این حالت مرد بر اساس وضعیت مالی خود مبلغی را به زن پرداخت می کند.
مالکیت زن بر مهریه از لحظه جاری شدن صیغه عقد محقق می شود. این بدان معناست که زن می تواند بلافاصله پس از عقد مهریه خود را از شوهر مطالبه کند و در صورت عدم پرداخت اقدام به توقیف اموال او نماید. اقدام به موقع در این زمینه بسیار اهمیت دارد چرا که فرصت را از زوج برای پنهان کردن یا انتقال اموالش سلب می کند.
چرایی و هدف از توقیف اموال بابت مهریه
توقیف اموال برای مهریه یک سازوکار قانونی است که با هدف تضمین اجرای حکم پرداخت مهریه و وصول آن توسط زوجه پیش بینی شده است. این اقدام قانونی مانع از آن می شود که زوج پس از اطلاع از درخواست مهریه دارایی های خود را به اشخاص دیگر منتقل کرده و از دسترس زوجه خارج نماید. به بیان دیگر توقیف اموال یک ابزار حفاظتی برای حفظ حقوق مالی زوجه است تا او بتواند در نهایت به مهریه قانونی خود دست یابد.
مبانی قانونی توقیف اموال برای مهریه
مبانی قانونی توقیف اموال برای مهریه عمدتاً در قوانین زیر ریشه دارد:
- قانون مدنی: مواد مرتبط با مهریه و حقوق زوجین حق زوجه بر مطالبه مهریه را تأکید می کند.
- قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (مصوب ۱۳۹۳): این قانون به تفصیل به نحوه اجرای محکومیت های مالی از جمله مهریه و همچنین مفهوم مستثنیات دین می پردازد.
- قانون اجرای احکام مدنی: این قانون چارچوب کلی برای توقیف و اجرای احکام قضایی را مشخص می کند.
با توجه به بخشنامه های جدید قوه قضائیه در حال حاضر اولویت مراجعه برای مطالبه مهریه و توقیف اموال ابتدا با اجرای ثبت اسناد است که در بخش بعدی به تفصیل به آن پرداخته خواهد شد.
مراحل گام به گام توقیف اموال برای دریافت مهریه
مطالبه و توقیف اموال برای دریافت مهریه فرآیندی قانونی است که باید طبق تشریفات خاصی طی شود. این فرآیند عمدتاً از دو مسیر اصلی یعنی اجرای ثبت و دادگاه خانواده قابل پیگیری است.
گام اول: مطالبه مهریه و توقیف اموال از طریق اجرای ثبت
بر اساس بخشنامه ریاست قوه قضائیه که با استناد به ماده ۱۱۳ قانون برنامه سوم توسعه صادر شده است متقاضیان مطالبه مهریه الزاماً باید در گام نخست به اداره ثبت اسناد رسمی مراجعه کنند. این بخشنامه به منظور کاهش بار پرونده های دادگستری و تسریع در روند وصول مهریه وضع شده است.
- درخواست صدور اجرائیه: زوجه ابتدا باید به دفترخانه ازدواجی که عقد نکاح در آنجا به ثبت رسیده است مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه مهریه را تسلیم کند.
- ابلاغ اجرائیه: دفترخانه پس از بررسی درخواست اجرائیه ای را صادر و یک نسخه از آن را از طریق اداره ثبت به زوج ابلاغ می کند. پس از ابلاغ زوج ۱۰ روز مهلت دارد تا مهریه را پرداخت کند یا اموالی را برای توقیف معرفی نماید.
- پیگیری در اداره ثبت: در صورت عدم پرداخت یا معرفی اموال زوجه می تواند با مراجعه به اداره ثبت مربوطه پیگیری لازم را برای شناسایی و توقیف اموال زوج آغاز کند. اداره ثبت با استعلام از مراجع مختلف مانند راهور (برای خودرو) ثبت املاک (برای ملک) بانک مرکزی (برای حساب های بانکی) و بورس (برای سهام) سعی در شناسایی اموال قابل توقیف زوج می کند.
مزیت اصلی اقدام از طریق اجرای ثبت سرعت نسبی آن در شناسایی و توقیف اموال بدون نیاز به دادرسی طولانی مدت در دادگاه است. با این حال یکی از معایب این روش این است که ممکن است در فاصله ابلاغ اجرائیه تا شروع عملیات توقیف زوج اقدام به انتقال اموال خود کند. این فرآیند معمولاً حداقل ۲ ماه طول می کشد و در برخی موارد ممکن است تا ۶ ماه برای اجرای سند زمان ببرد.
گام دوم: مطالبه مهریه و توقیف اموال از طریق دادگاه خانواده
مراجعه به دادگاه خانواده برای مطالبه مهریه و توقیف اموال تنها زمانی امکان پذیر است که مسیر اجرای ثبت به نتیجه نرسیده باشد. این شرایط شامل موارد زیر است:
- عدم شناسایی اموال: اگر اداره ثبت ظرف مدت زمان مقرر (معمولاً ۲ ماه) موفق به شناسایی اموال قابل توقیف از زوج نشود.
- عدم اقدام مؤثر: اگر اداره ثبت ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور اجرائیه اقدام مؤثر و لازم برای اجرای سند ازدواج و وصول مهریه را انجام نداده باشد.
در این صورت زوجه می تواند با اخذ گواهی مربوطه از اداره ثبت مبنی بر عدم شناسایی اموال یا عدم اقدام مؤثر از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست مطالبه مهریه و درخواست توقیف اموال (به عنوان قرار تأمین خواسته) را به دادگاه خانواده ارائه دهد. قرار تأمین خواسته به دادگاه اجازه می دهد تا پیش از صدور حکم نهایی برای حفظ حقوق زوجه اموال زوج را توقیف کند و از انتقال آن ها جلوگیری نماید. در صورتی که زوج پس از حکم دادگاه نیز مهریه را پرداخت نکند و درخواست اعسار وی رد شود امکان صدور حکم جلب او نیز وجود دارد.
نکات کلیدی برای تسریع و موفقیت در فرآیند توقیف
برای افزایش شانس موفقیت و تسریع در فرآیند توقیف اموال رعایت نکات زیر حائز اهمیت است:
- جمع آوری اطلاعات اولیه: زوجه باید حتی الامکان اطلاعات دقیقی از اموال منقول و غیرمنقول زوج حساب های بانکی محل کار و سایر دارایی های او را پیش از شروع فرآیند قانونی جمع آوری کند.
- نقش وکیل متخصص: بهره گیری از مشاوره و خدمات یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه می تواند در انتخاب بهترین مسیر قانونی تسریع در فرآیند و جلوگیری از بروز اشتباهات حقوقی بسیار مؤثر باشد. وکیل می تواند با آگاهی کامل از رویه ها و قوانین زوجه را در مراحل مختلف یاری رساند.
لیست کامل و جزئی اموال قابل توقیف برای مهریه
بر اساس قوانین ایران قاعده کلی در خصوص اموال قابل توقیف برای مهریه این است که تمام اموال منقول و غیرمنقول زوج به استثنای مواردی که قانوناً جزء مستثنیات دین محسوب می شوند قابل توقیف هستند. این بخش به تفصیل به معرفی این اموال می پردازد.
اموال غیرمنقول
اموال غیرمنقول شامل دارایی هایی است که امکان جابجایی آن ها وجود ندارد یا جابجایی آن ها مستلزم تخریب یا تغییر ماهیت است.
- املاک و مستغلات: شامل انواع زمین آپارتمان خانه ویلا باغ و هر نوع ملک دیگری که به نام زوج ثبت شده باشد. در این خصوص باید توجه داشت که خانه مسکونی مورد نیاز و در شأن زوج ممکن است جزء مستثنیات دین قرار گیرد اما ملک دوم یا املاک لوکس قابل توقیف هستند.
- سهام و حقوق معنوی: سهام شرکت ها اوراق مشارکت و حقوق معنوی مانند حق سرقفلی (در صورت تعلق به زوج و قابل نقل و انتقال بودن) نیز می توانند برای توقیف مهریه مورد استفاده قرار گیرند.
اموال منقول
اموال منقول به دارایی هایی اطلاق می شود که قابلیت جابجایی بدون تغییر ماهیت را دارند.
- وسایل نقلیه: انواع خودرو (شامل سواری باری موتور سیکلت) و سایر وسایل نقلیه مانند قایق در صورتی که جزء ابزار ضروری امرار معاش نباشند قابل توقیف هستند. به عنوان مثال اگر خودروی زوج تاکسی و تنها وسیله امرار معاش او باشد توقیف آن دشوار خواهد بود.
- حساب های بانکی و موجودی نقدی: انواع سپرده های بانکی (کوتاه مدت بلندمدت جاری پس انداز) و وجه نقد موجود در حساب های زوج قابل توقیف است. برای توقیف این موارد اجرای ثبت یا دادگاه دستور مسدودی حساب را به بانک مرکزی ابلاغ می کند.
- حقوق و مزایای شغلی: بخشی از حقوق و مزایای شغلی کارمندان دولت و بخش خصوصی قابل توقیف است. بر اساس قانون یک سوم از حقوق و مزایا در صورت نداشتن همسر و فرزند و یک چهارم آن در صورت داشتن همسر یا فرزند برای پرداخت مهریه قابل توقیف است. توقیف حقوق بازنشستگی نیز با همین حد نصاب امکان پذیر است.
- مطالبات از اشخاص ثالث: هرگونه مطالبات زوج از دیگران مانند چک سفته مطالبات حاصل از قراردادها یا دیون دیگر اشخاص به زوج قابل توقیف هستند.
- طلا و جواهرات: در صورتی که ثابت شود طلا و جواهرات متعلق به زوج است و جنبه مستثنیات دین ندارد می توان آن ها را توقیف کرد.
- اسباب و اثاثیه منزل: اثاثیه منزل در صورتی قابل توقیف است که بیش از حد نیاز و شأن عرفی زوج و افراد تحت تکفل او باشد. اثاثیه ضروری زندگی جزء مستثنیات دین محسوب می شود.
- تجهیزات و ابزار کسب و کار: ابزار و تجهیزات کسب و کار در صورتی که جزو ابزار ضروری برای امرار معاش زوج نباشند قابل توقیف هستند.
حد نصاب توقیف حقوق کارمندان برای مهریه
موضوع توقیف حقوق و مزایای شغلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر اساس ماده ۹۶ قانون اجرای احکام مدنی توقیف حقوق و مزایای کارکنان دولت و بخش خصوصی به شرح زیر است:
- در صورتی که زوج همسر و فرزند نداشته باشد یک سوم از حقوق و مزایای وی قابل توقیف است.
- در صورتی که زوج همسر یا فرزند داشته باشد یک چهارم از حقوق و مزایای وی قابل توقیف است.
مابقی حقوق به عنوان حداقل نیاز زندگی زوج و افراد تحت تکفل وی جزو مستثنیات دین محسوب شده و قابل توقیف نیست. این قانون به منظور حمایت از حداقل معیشت مدیون و جلوگیری از عسر و حرج او وضع شده است.
اموال غیر قابل توقیف برای مهریه (مستثنیات دین)
قانون گذار با هدف حمایت از حداقل زندگی مدیون و جلوگیری از عسر و حرج او فهرستی از اموال را تحت عنوان «مستثنیات دین» از شمول توقیف خارج کرده است. این اموال حتی در صورت وجود حکم قطعی برای پرداخت مهریه قابل توقیف نیستند.
مفهوم و فلسفه مستثنیات دین
فلسفه وجودی مستثنیات دین ریشه در اصول انسانی و اخلاقی دارد که بر اساس آن هیچ فردی نباید به دلیل بدهی از حداقل امکانات لازم برای ادامه زندگی محروم شود. این حمایت قانونی تضمین می کند که حتی در صورت توقیف اموال مدیون بتواند زندگی شرافتمندانه خود را ادامه داده و از عسر و حرج غیرقابل تحمل رهایی یابد. این مفهوم در ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی به تفصیل بیان شده است.
جزئیات ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (مصوب ۱۳۹۳)
ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (مصوب ۱۳۹۳) به صراحت اموال غیرقابل توقیف را برمی شمرد که شامل موارد زیر است:
- منزل مسکونی: در حد نیاز و شأن عرفی زوج و افراد تحت تکفل او. این شامل منزل مسکونی اصلی است که زوج در آن سکونت دارد و نه لزوماً ملک دوم یا املاک لوکس. تشخیص شأن عرفی با مرجع قضایی است.
- لوازم زندگی: اثاثیه و لوازم ضروری زندگی که برای ادامه زندگی زوج و افراد تحت تکفل او لازم است. این شامل وسایل اولیه زندگی می شود و نه اثاثیه لوکس یا مازاد بر نیاز.
- مواد غذایی: مواد غذایی موجود در منزل زوج به میزان عرفی برای مصرف یک ماه یا مدتی که عرفاً ذخیره می شود (مانند اقلام انباری).
- کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی: کتب ابزار و وسایل علمی و تحقیقاتی و لوازم تحصیلی متناسب با شأن علمی و تحصیلی زوج. این بند برای افرادی که شغلشان به این وسایل وابسته است اهمیت دارد.
- ابزار و وسایل کسب و کار: ابزار و وسایل کار کسبه پیشه وران کشاورزان و سایر مشاغل که برای امرار معاش ضروری خود و افراد تحت تکفلشان لازم است. به عنوان مثال ابزار مکانیک یا تاکسی ران.
- خط تلفن همراه: این مورد با اصلاحات جدید به لیست مستثنیات دین اضافه شده است.
- ودیعه اجاره (پول پیش): ودیعه ای که زوج بابت اجاره مسکن به موجر پرداخت کرده است به شرطی که زوج مستأجر بوده و بدون آن نتواند اجاره بها را پرداخت کند و مسکن نیز در شأن او و افراد تحت تکفلش باشد.
نکات حقوقی مهم مرتبط با مستثنیات دین
در خصوص مستثنیات دین آگاهی از نکات حقوقی زیر ضروری است:
- بار اثبات: بار اثبات اینکه مالی جزء مستثنیات دین است بر عهده زوج (مدیون) است. او باید با ارائه مدارک و مستندات کافی این موضوع را به مرجع قضایی یا اجرای ثبت اثبات کند.
- تفاوت عدم توقیف و رفع توقیف: عدم توقیف به معنای جلوگیری از توقیف مالی است که از ابتدا جزء مستثنیات دین محسوب می شود. در حالی که رفع توقیف به معنای آزاد کردن مالی است که قبلاً به اشتباه یا بدون اطلاع از مستثنیات بودن آن توقیف شده است.
- اهمیت اعتراض: زوج باید به توقیف اموالی که جزء مستثنیات دین هستند اعتراض قانونی کند. این اعتراض باید در زمان مقرر و با ارائه ادله لازم صورت گیرد.
رفع توقیف از اموال توقیف شده بابت مهریه
پس از توقیف اموال زوج بابت مهریه در شرایط خاصی امکان رفع توقیف از این اموال وجود دارد. این فرآیند نیز مانند توقیف مستلزم رعایت تشریفات قانونی و ارائه مدارک مربوطه است.
شرایط و موارد امکان پذیر برای رفع توقیف
امکان رفع توقیف از اموال زوج در موارد زیر فراهم می شود:
- توافق کامل زوجین و رضایت زوجه: اگر زوجین به توافق (صلح و سازش) برسند و زوجه از مطالبه مهریه یا بخشیدن آن رضایت دهد اموال توقیف شده آزاد خواهد شد.
- پرداخت کامل مهریه یا تأمین آن: در صورتی که زوج کل مبلغ مهریه را پرداخت کند یا به طرق قانونی مانند ارائه وثیقه مناسب پرداخت آن را تضمین نماید اموال توقیف شده رفع توقیف می شوند.
- قبول شدن دادخواست اعسار زوج و تعیین تقسیط مهریه: اگر زوج توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد و دادخواست اعسار او مورد پذیرش دادگاه قرار گیرد با تعیین اقساط برای مهریه اموال توقیف شده (به جز مواردی که برای اقساط ضروری است) رفع توقیف خواهند شد.
- اثبات اینکه مال توقیف شده جزو مستثنیات دین بوده است: اگر پس از توقیف مشخص شود که مال توقیف شده به اشتباه یا بدون آگاهی از وضعیت آن جزء مستثنیات دین محسوب می شود زوج می تواند با ارائه مستندات لازم درخواست رفع توقیف آن را بدهد.
مراحل و مدارک لازم برای درخواست رفع توقیف
برای درخواست رفع توقیف اموال زوج باید مراحل زیر را طی کرده و مدارک لازم را ارائه دهد:
- ارائه درخواست: زوج باید درخواست رفع توقیف را به مرجع صادرکننده دستور توقیف (اعم از اداره اجرای ثبت یا دادگاه) ارائه نماید.
- مدارک مورد نیاز:
- دادخواست رفع توقیف (در صورتی که درخواست از طریق دادگاه باشد).
- مدارک شناسایی زوج.
- مستندات اثبات کننده اینکه مال توقیف شده جزو مستثنیات دین است (مانند سند مالکیت منزل مسکونی که محل سکونت اوست).
- مدارک مربوط به توافق با زوجه یا رضایت او (در صورت وجود).
- حکم اعسار و تقسیط مهریه (در صورت وجود).
- شهادت نامه شهود (در صورت نیاز).
- درخواست استعلام (در صورت لزوم برای اثبات برخی موارد).
- نقش قاضی/رئیس اجرای ثبت: قاضی یا رئیس اجرای ثبت با بررسی دقیق مستندات و ادله ارائه شده در صورت احراز شرایط دستور رفع توقیف را صادر می کند.
- دریافت ارزش ریالی اموال: در صورتی که در طول فرآیند توقیف اموال تلف شده یا به فروش رسیده باشند و سپس حکم رفع توقیف صادر شود زوج می تواند ارزش ریالی آن اموال را از زوجه دریافت کند.
مدت زمان معمول برای رفع توقیف
مدت زمان رفع توقیف از اموال متفاوت است و به عوامل متعددی بستگی دارد:
- برای املاک و اموال عمومی: این فرآیند ممکن است چندین هفته یا حتی چند ماه به طول انجامد زیرا نیازمند طی تشریفات اداری در ادارات ثبت و گاهی دادگاه است.
- برای حساب های بانکی: در صورت توافق زوجین یا صدور حکم قطعی اعسار رفع توقیف حساب بانکی می تواند سریع تر (گاهی در عرض چند روز تا چند هفته) انجام شود. اما بدون توافق یا اعسار فرآیند پیچیده تر و زمان برتر خواهد بود.
- در حالت کلی پس از صدور قرار تأمین خواسته زوجه باید ظرف ده روز دادخواست اصلی مطالبه مهریه را تقدیم دادگاه کند در غیر این صورت قرار تأمین خواسته لغو و اموال رفع توقیف می شوند.
هزینه های مرتبط با رفع توقیف
رفع توقیف از اموال ممکن است شامل هزینه هایی باشد که به شرح زیر است:
- هزینه های دادرسی: در صورتی که درخواست رفع توقیف از طریق دادگاه پیگیری شود هزینه های دادرسی بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضائیه اعمال می شود که شامل ثبت دادخواست و پیگیری پرونده است.
- حق الوکاله وکیل: اگر زوج برای پیگیری پرونده از خدمات وکیل استفاده کند حق الوکاله وکیل نیز به هزینه ها اضافه می شود که بسته به توافق و پیچیدگی پرونده متغیر است.
- هزینه های ثبتی: در مواردی که رفع توقیف از طریق اداره ثبت پیگیری شود هزینه های ثبتی طبق تعرفه های سازمان ثبت اسناد و املاک کشور دریافت می گردد.
- هزینه های کارشناسی: در صورت نیاز به ارجاع پرونده به کارشناس برای تعیین شأن عرفی یا ارزش اموال هزینه های کارشناسی نیز متقبل می شود.
نکات حقوقی حیاتی در مورد رفع توقیف
دانستن این نکات برای رفع توقیف اموال بسیار مهم است:
- اهمیت زمان بندی: به خصوص پس از صدور قرار تأمین خواسته زوجه باید در مهلت قانونی (۱۰ روز) دادخواست اصلی را تقدیم کند در غیر این صورت قرار تأمین لغو خواهد شد.
- پیچیدگی رفع توقیف از حساب های بانکی: رفع توقیف از حساب های بانکی بدون توافق یا اثبات اعسار دشوار است و اغلب نیازمند پرداخت مهریه یا تضمین آن می باشد.
- مالکیت زن بر مهریه به او حق می دهد که تمام دارایی های زوج را توقیف کند مگر آن دسته که قانون گذار تحت عنوان مستثنیات دین از این قاعده خارج کرده است.
در خصوص توقیف حساب های بانکی زوج نمی تواند به سادگی و بدون رضایت زوجه یا حکم قطعی اعسار اقدام به رفع توقیف کند. این امر به این دلیل است که مبالغ موجود در حساب های بانکی معمولاً به عنوان دارایی های نقدی و قابل دسترس به سهولت برای پرداخت مهریه قابل استفاده هستند و جزو مستثنیات دین محسوب نمی شوند.
با این حال در صورت احراز شرایط اعسار و تقسیط مهریه دادگاه می تواند دستور رفع توقیف از حساب های بانکی را (به جز میزان اقساط مشخص شده) صادر کند تا زوج بتواند به حداقل معیشت خود دسترسی داشته باشد.
سوالات متداول
آیا خط تلفن همراه جزو مستثنیات دین است؟
بله بر اساس ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (مصوب ۱۳۹۳) خط تلفن همراه جزو مستثنیات دین محسوب می شود و برای مهریه قابل توقیف نیست.
آیا می توان پول پیش منزل مسکونی اجاره ای را برای مهریه توقیف کرد؟
ودیعه اجاره (پول پیش) در صورتی که زوج مستأجر بوده و بدون آن نتواند اجاره بها را پرداخت کند و مسکن نیز در شأن او باشد جزو مستثنیات دین است و قابل توقیف نیست. اما اگر زوج چندین ودیعه داشته باشد و یکی از آن ها برای تأمین مسکن ضروری نباشد ممکن است قابل توقیف باشد.
مدت زمان توقیف اموال از طریق اجرای ثبت چقدر است؟
مدت زمان توقیف اموال از طریق اجرای ثبت متغیر است اما معمولاً در حدود ۲ ماه طول می کشد تا اداره ثبت اموال قابل توقیف را شناسایی و توقیف کند. اگر ظرف ۶ ماه اقدام مؤثری صورت نگیرد زوجه می تواند به دادگاه مراجعه کند.
اگر زوج قبل از توقیف اموالش را منتقل کرده باشد چه باید کرد؟
در صورتی که زوج به قصد فرار از دین (پرداخت مهریه) اموال خود را منتقل کرده باشد زوجه می تواند با طرح دعوای «ابطال معامله به قصد فرار از دین» در دادگاه خواستار ابطال آن معامله شود. این دعوا مستلزم اثبات قصد فرار از دین توسط زوج است.
آیا حقوق بازنشستگی قابل توقیف است؟
بله حقوق بازنشستگی نیز مانند حقوق و مزایای شغلی با همان حد نصاب قانونی (یک سوم در صورت نداشتن همسر و فرزند و یک چهارم در صورت داشتن همسر یا فرزند) قابل توقیف برای مهریه است.
آیا می توان اموالی که به نام شخص ثالث است اما زوج از آن استفاده می کند را توقیف کرد؟
به طور کلی اموالی که به نام شخص ثالث هستند حتی اگر زوج از آن ها استفاده کند قابل توقیف برای مهریه نیستند مگر اینکه ثابت شود آن اموال به صورت صوری به نام شخص ثالث شده اند و در واقع متعلق به زوج هستند (مانند دعوای اثبات صوری بودن معامله).
در صورت رد دادخواست اعسار زوج چه اتفاقی می افتد؟
اگر دادخواست اعسار زوج از پرداخت مهریه رد شود زوج موظف به پرداخت یکجای مهریه است. در صورت عدم پرداخت زوجه می تواند درخواست توقیف تمامی اموال غیرمستثنی و حتی حکم جلب زوج را از دادگاه مطالبه کند.
آیا مهریه بالای ۱۱۰ سکه نیز قابل توقیف است؟
بر اساس قانون تعدیل مهریه تعهد به پرداخت مهریه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی منجر به امکان جلب زوج در صورت عدم پرداخت می شود. برای مهریه های مازاد بر ۱۱۰ سکه امکان جلب وجود ندارد و وصول آن صرفاً از طریق توقیف اموال زوج امکان پذیر است مشروط بر اینکه زوج اموالی به جز مستثنیات دین داشته باشد.
اگر مرد اموالی نداشته باشد چه راه هایی برای زن وجود دارد؟
اگر مرد اموالی نداشته باشد زوجه می تواند درخواست اعسار او را بپذیرد و مهریه را به صورت تقسیطی دریافت کند. در صورت عدم پرداخت اقساط یا رد اعسار و عدم اثبات معسر بودن زوج زوجه می تواند درخواست حکم جلب او را از دادگاه مطالبه نماید.
آیا توقیف سهام بورسی امکان پذیر است؟
بله سهام بورسی زوج نیز جزو اموال قابل توقیف محسوب می شود. زوجه می تواند از طریق اجرای ثبت یا دادگاه درخواست توقیف سهام زوج را ارائه دهد. مرجع قضایی به شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه دستور توقیف سهام را ابلاغ می کند.
نتیجه گیری و جمع بندی
شناخت دقیق قوانین مربوط به مهریه و آگاهی از اموال قابل توقیف و مستثنیات دین برای تمامی افراد درگیر با پرونده های خانواده از اهمیت بالایی برخوردار است. این آگاهی نه تنها به زنان در مطالبه حقوق قانونی خود یاری می رساند بلکه مردان را نیز در فهم تعهدات و حقوقشان در برابر توقیف اموال توانمند می سازد. فرآیندهای قانونی مطالبه مهریه از اجرای ثبت تا دادگاه خانواده دارای جزئیات و پیچیدگی های خاص خود هستند که نیازمند دقت و اقدامات به موقع است.
توجه به لیست اموال قابل توقیف و درک عمیق از مفهوم مستثنیات دین می تواند از اتلاف زمان و انرژی در مراحل مختلف جلوگیری کند. همچنین آگاهی از شرایط و مراحل رفع توقیف از اموال فرصتی را برای زوجین فراهم می آورد تا در صورت لزوم با رعایت چارچوب های قانونی دارایی های توقیف شده را آزاد کنند. در نهایت با توجه به پیچیدگی های حقوقی و تغییرات مداوم در قوانین و بخشنامه ها مشاوره با یک وکیل متخصص در هر مرحله از فرآیند برای تضمین حقوق و طی مسیر قانونی به بهترین شکل ممکن اکیداً توصیه می شود. اقدام آگاهانه و مطابق با قانون همواره بهترین راهکار برای حل و فصل مسائل حقوقی است و می تواند به کاهش تنش ها و یافتن راه حل های پایدار کمک کند.