دندان مصنوعی چیست؟

دندان مصنوعی که با نام های پروتز دندان یا دست دندان نیز شناخته می شود پروتزهای متحرکی هستند که برای جایگزینی دندان های از دست رفته در فک بالا فک پایین یا هر دو فک استفاده می شوند. این پروتزها توسط تکنسین های دندانپزشکی با استفاده از موادی مانند اکریلیک و رزین ساخته می شوند و به افراد کمک می کنند تا عملکرد جویدن صحبت کردن و زیبایی لبخند خود را بازیابند.

از دست دادن دندان ها می تواند دلایل متعددی داشته باشد از جمله کهولت سن بیماری های لثه پیشرفته پوسیدگی شدید دندان یا ضربه. این فقدان نه تنها بر ظاهر فرد تأثیر می گذارد بلکه می تواند منجر به مشکلاتی در تغذیه گفتار و حتی تحلیل استخوان فک شود. دندان مصنوعی به عنوان یکی از راه حل های قدیمی و در دسترس به افراد کمک می کند تا این مشکلات را برطرف کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

انتخاب نوع مناسب پروتز دندان به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله تعداد دندان های از دست رفته سلامت بافت های دهان وضعیت استخوان فک و ترجیحات شخصی بیمار. دندانپزشک با بررسی دقیق این عوامل بهترین گزینه درمانی را پیشنهاد می دهد. در ادامه به بررسی انواع مختلف دندان مصنوعی مزایا و معایب آن ها فرآیند ساخت و نصب نحوه مراقبت و نگهداری و همچنین مقایسه با سایر روش های جایگزینی دندان خواهیم پرداخت.

انواع دندان مصنوعی

پروتزهای دندانی برای جایگزینی دندان های از دست رفته در اشکال و انواع مختلفی ساخته می شوند تا نیازهای گوناگون بیماران را برطرف کنند. این تنوع بر اساس تعداد دندان های جایگزین شده و همچنین نحوه اتصال و ثبات پروتز در دهان دسته بندی می شود. شناخت انواع مختلف به بیماران کمک می کند تا با گزینه های درمانی موجود آشنا شوند و بتوانند با راهنمایی دندانپزشک تصمیم گیری آگاهانه تری داشته باشند.

دندان مصنوعی می تواند از مواد مختلفی مانند اکریلیک نایلون منعطف یا ترکیبی از فلز و اکریلیک ساخته شود که هر کدام ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند. انتخاب ماده مناسب نیز در کیفیت راحتی و دوام پروتز نقش مهمی ایفا می کند. در ادامه به تفکیک انواع اصلی دندان مصنوعی را بر اساس میزان پوشش و نحوه اتصال بررسی خواهیم کرد.

دندان مصنوعی کامل

دندان مصنوعی کامل که اغلب به آن «دست دندان» گفته می شود زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که تمامی دندان های یک فک (فک بالا فک پایین یا هر دو) از دست رفته باشند. این پروتز شامل پایه ای به رنگ لثه است که تمامی دندان های مصنوعی را در خود جای داده و مستقیماً روی بافت لثه و استخوان فک قرار می گیرد.

دندان مصنوعی کامل به دو صورت اصلی ساخته می شود: فوری و معمولی. دندان مصنوعی فوری بلافاصله پس از کشیدن دندان های باقی مانده نصب می شود به این معنی که بیمار هرگز بدون دندان نخواهد بود. با این حال چون لثه ها و استخوان فک پس از کشیدن دندان ها تغییر شکل می دهند دندان مصنوعی فوری نیاز به تنظیمات مکرر و در نهایت تعویض یا بازسازی دارد.

دندان مصنوعی معمولی پس از بهبود کامل بافت های دهان و لثه معمولاً چند ماه پس از کشیدن دندان ها ساخته و نصب می شود. این نوع پروتز تطابق بهتری با شکل نهایی فک و لثه دارد و ثبات بیشتری را فراهم می کند. دندان مصنوعی کامل با تکیه بر مکش طبیعی بین پروتز و لثه و همچنین در فک بالا با استفاده از سقف دهان در جای خود ثابت می ماند هرچند ممکن است نیاز به استفاده از چسب دندان مصنوعی برای افزایش ثبات داشته باشد.

دندان مصنوعی جزئی

دندان مصنوعی جزئی یا پارسیل (Partials) برای جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته در یک فک استفاده می شود در حالی که تعدادی دندان طبیعی هنوز در دهان باقی مانده اند. این نوع پروتز به دندان های طبیعی باقیمانده یا ایمپلنت های دندانی تکیه می کند تا در جای خود ثابت بماند. هدف از استفاده از دندان مصنوعی جزئی نه تنها پر کردن فضای خالی دندان ها بلکه جلوگیری از جابجایی دندان های طبیعی باقیمانده به سمت فضای خالی است.

دندان مصنوعی جزئی می تواند از مواد مختلفی ساخته شود. پروتزهای پارسیل اکریلیکی دارای پایه ای از جنس اکریلیک سخت هستند و اغلب به کمک گیره های فلزی یا همرنگ دندان به دندان های طبیعی متصل می شوند. پروتزهای پارسیل ژله ای یا منعطف از ماده ای نرم تر و انعطاف پذیرتر ساخته می شوند که راحتی بیشتری را برای برخی بیماران فراهم می کند و گیره های آن ها معمولاً همرنگ لثه هستند.

نوع دیگر پروتز پارسیل با پایه فلزی است که معمولاً از آلیاژ کبالت-کروم ساخته می شود و مقاومت و دوام بالاتری دارد. این پروتزها سبک تر و کمتر حجیم هستند و ثبات بسیار خوبی در دهان فراهم می کنند. انتخاب نوع پروتز پارسیل به تعداد و موقعیت دندان های از دست رفته سلامت دندان های باقیمانده و وضعیت لثه ها بستگی دارد و توسط دندانپزشک تعیین می گردد.

دندان مصنوعی متحرک

دندان مصنوعی متحرک به پروتزهایی اطلاق می شود که بیمار می تواند به راحتی آن ها را از دهان خارج کرده و دوباره در دهان قرار دهد. اکثر دندان های مصنوعی کامل و جزئی سنتی در این دسته قرار می گیرند. قابلیت جابجایی این پروتزها امکان تمیز کردن آسان آن ها و همچنین استراحت دادن به بافت های لثه و دهان را فراهم می کند که برای حفظ سلامت دهان بسیار مهم است.

دندان مصنوعی کامل متحرک معمولاً با تکیه بر مکش و تناسب دقیق با لثه ها در جای خود باقی می ماند هرچند در فک پایین ممکن است به دلیل حرکت زبان و عضلات گونه ثبات کمتری داشته باشد. استفاده از چسب های دندان مصنوعی می تواند به افزایش ثبات و اطمینان خاطر بیمار کمک کند. دندان مصنوعی جزئی متحرک نیز به کمک گیره ها یا اتصالات دقیق به دندان های طبیعی باقیمانده متصل می شود و در جای خود ثابت می ماند.

مزیت اصلی دندان مصنوعی متحرک هزینه نسبتاً کمتر آن نسبت به پروتزهای ثابت و ایمپلنت های دندانی است. با این حال ممکن است در مقایسه با پروتزهای ثابت ثبات کمتری داشته باشند و نیاز به دوره عادت پذیری بیشتری برای صحبت کردن و غذا خوردن داشته باشند. رعایت دقیق دستورالعمل های دندانپزشک برای استفاده تمیز کردن و نگهداری از دندان مصنوعی متحرک برای افزایش طول عمر و حفظ سلامت دهان ضروری است.

دندان مصنوعی ثابت

دندان مصنوعی ثابت برخلاف نوع متحرک توسط بیمار قابل جابجایی نیست و به طور دائمی در دهان فیکس می شود. این نوع پروتز معمولاً بر روی پایه ایمپلنت های دندانی قرار می گیرد و ثبات و عملکردی بسیار نزدیک به دندان های طبیعی ارائه می دهد. دندان مصنوعی ثابت می تواند شامل یک بریج (پل) باشد که روی دو یا چند ایمپلنت قرار می گیرد و جایگزین چند دندان از دست رفته می شود یا یک پروتز کامل فک که روی چندین ایمپلنت (مانند روش All-on-4 یا All-on-6) نصب می شود.

یکی از مزایای اصلی دندان مصنوعی ثابت ثبات فوق العاده آن است که امکان جویدن طیف وسیع تری از غذاها و صحبت کردن با اطمینان بیشتر را فراهم می کند. همچنین این نوع پروتز نیازی به چسب دندان مصنوعی ندارد و احساس طبیعی تری در دهان ایجاد می کند. از آنجایی که پروتزهای ثابت روی ایمپلنت ها قرار می گیرند به حفظ استخوان فک کمک می کنند و از تحلیل آن جلوگیری می نمایند که یک مزیت بزرگ نسبت به دندان های مصنوعی متحرک سنتی است.

فرایند ساخت و نصب دندان مصنوعی ثابت پیچیده تر و زمان برتر از پروتزهای متحرک است و نیاز به جراحی برای کاشت ایمپلنت ها دارد. هزینه این نوع پروتز نیز به طور قابل توجهی بالاتر از دندان های مصنوعی متحرک است. با این حال دوام و کیفیت زندگی بهبود یافته ای که ارائه می دهد آن را به گزینه ای محبوب برای بسیاری از افراد تبدیل کرده است. مراقبت از دندان مصنوعی ثابت شامل مسواک زدن و استفاده از وسایل کمکی خاص برای تمیز کردن زیر پروتز و اطراف ایمپلنت ها است.

مزایا و معایب دندان مصنوعی

استفاده از دندان مصنوعی مانند هر روش درمانی دیگری با مجموعه ای از مزایا و معایب همراه است که افراد متقاضی باید از آن ها آگاه باشند. تصمیم برای استفاده از این پروتزها اغلب نیازمند سنجیدن دقیق این نکات با توجه به شرایط فردی انتظارات و توصیه های دندانپزشک است. درک کامل این جوانب به بیماران کمک می کند تا بهترین انتخاب را برای سلامت دهان و دندان خود داشته باشند.

برخی از مزایای دندان مصنوعی آن را به گزینه ای مناسب برای بسیاری از افراد تبدیل کرده است به ویژه کسانی که به دنبال راه حلی مقرون به صرفه و نسبتاً سریع برای جایگزینی دندان های از دست رفته هستند. از سوی دیگر معایب خاصی نیز وجود دارند که می توانند بر تجربه و رضایت بیمار از استفاده از دندان مصنوعی تأثیر بگذارند. در این بخش به تفصیل به بررسی این مزایا و معایب خواهیم پرداخت.

مزایای دندان مصنوعی

یکی از اصلی ترین مزایای استفاده از دندان مصنوعی بازگرداندن توانایی های اولیه دهان است که با از دست دادن دندان ها مختل می شوند. این پروتزها به افراد کمک می کنند تا دوباره بتوانند به درستی غذا بجوند که برای تغذیه مناسب و سلامت عمومی بدن حیاتی است. همچنین دندان مصنوعی نقش مهمی در بهبود گفتار ایفا می کند زیرا نبود دندان ها می تواند باعث ایجاد مشکلات تلفظی شود.

از نظر زیبایی دندان مصنوعی لبخند فرد را بازسازی کرده و به حفظ ظاهر طبیعی صورت کمک می کند. فقدان دندان ها می تواند باعث فرورفتگی گونه ها و چروک اطراف دهان شود که دندان مصنوعی با پر کردن فضای خالی دندان ها این مشکلات را کاهش می دهد. این بهبود در ظاهر می تواند به افزایش اعتماد به نفس فرد منجر شود.

مزیت قابل توجه دیگر هزینه نسبتاً پایین تر دندان مصنوعی متحرک در مقایسه با روش های جایگزینی دندان مانند ایمپلنت است که آن را به گزینه ای در دسترس برای طیف وسیع تری از افراد تبدیل می کند. همچنین فرآیند ساخت و نصب دندان مصنوعی متحرک معمولاً کمتر تهاجمی و سریع تر از جراحی کاشت ایمپلنت است. برای افرادی که به دلایل پزشکی کاندیدای جراحی نیستند دندان مصنوعی می تواند تنها گزینه موجود باشد.

دندان مصنوعی نه تنها زیبایی لبخند را بازمی گرداند بلکه عملکرد حیاتی جویدن و صحبت کردن را نیز بهبود می بخشد و راه حلی مقرون به صرفه برای جایگزینی دندان های از دست رفته ارائه می دهد.

معایب دندان مصنوعی

استفاده از دندان مصنوعی به ویژه در ابتدا می تواند با چالش هایی همراه باشد. یکی از رایج ترین معایب نیاز به دوره عادت پذیری است. ممکن است هفته ها یا حتی ماه ها طول بکشد تا فرد به احساس وجود پروتز در دهان خود عادت کند. در این مدت ممکن است مشکلاتی در صحبت کردن غذا خوردن و احساس ناراحتی یا زخم شدن لثه ها تجربه شود.

ثبات دندان مصنوعی متحرک سنتی ممکن است کمتر از دندان های طبیعی یا پروتزهای ثابت باشد. این عدم ثبات می تواند باعث حرکت پروتز در هنگام غذا خوردن یا صحبت کردن شود که برای برخی افراد آزاردهنده است و ممکن است نیاز به استفاده از چسب های دندان مصنوعی داشته باشد. دندان های مصنوعی متحرک سنتی همچنین از تحلیل استخوان فک جلوگیری نمی کنند زیرا فشاری به استخوان زیرین وارد نمی کنند؛ این تحلیل می تواند به مرور زمان باعث تغییر شکل فک و نیاز به تنظیم یا تعویض پروتز شود.

مراقبت و نگهداری صحیح از دندان مصنوعی نیازمند دقت و زمان است. پروتز باید هر روز از دهان خارج و تمیز شود تا از تجمع پلاک باکتری و ایجاد عفونت های دهانی جلوگیری شود. همچنین دندان مصنوعی متحرک باید شب ها از دهان خارج شود تا لثه ها استراحت کنند. دندان مصنوعی ممکن است بر حس چشایی فرد نیز تأثیر بگذارد به خصوص در دندان مصنوعی کامل فک بالا که سقف دهان را می پوشاند.

فرایند ساخت و نصب دندان مصنوعی

ساخت و نصب دندان مصنوعی یک فرآیند چند مرحله ای است که نیازمند همکاری نزدیک بین بیمار دندانپزشک و لابراتوار دندانپزشکی است. این فرآیند با هدف ساخت پروتزی آغاز می شود که نه تنها از نظر عملکردی کارآمد باشد بلکه از نظر زیبایی نیز با چهره فرد هماهنگی داشته باشد و راحتی لازم را برای استفاده روزمره فراهم کند. دقت در هر مرحله از این فرآیند برای دستیابی به نتیجه مطلوب حیاتی است.

مدت زمان کلی این فرآیند بسته به نوع دندان مصنوعی (کامل جزئی فوری یا معمولی) و شرایط خاص هر بیمار متفاوت است. اما به طور کلی شامل ویزیت های متعدد دندانپزشکی برای ارزیابی قالب گیری آزمایش و تنظیم پروتز نهایی است. در ادامه به تشریح جزئیات هر یک از مراحل اصلی این فرآیند می پردازیم تا درک بهتری از آنچه در طول درمان اتفاق می افتد حاصل شود.

مشاوره اولیه و ارزیابی

اولین گام در فرآیند ساخت دندان مصنوعی یک جلسه مشاوره و ارزیابی کامل توسط دندانپزشک است. در این جلسه دندانپزشک تاریخچه پزشکی و دندانی بیمار را بررسی می کند و در مورد سلامت عمومی او سوالاتی می پرسد. سپس یک معاینه جامع از دهان انجام می شود که شامل بررسی وضعیت لثه ها بافت های نرم دهان دندان های باقیمانده (در صورت وجود) و ساختار استخوان فک است.

برای ارزیابی دقیق تر وضعیت استخوان فک و برنامه ریزی درمان معمولاً عکس برداری با اشعه ایکس (رادیوگرافی) از فک ها انجام می شود. این عکس ها به دندانپزشک کمک می کنند تا میزان تحلیل استخوان را بررسی کرده و نقاط مناسب برای تکیه گاه پروتز را شناسایی کند. در این مرحله دندانپزشک گزینه های مختلف درمانی (انواع دندان مصنوعی یا روش های جایگزین مانند ایمپلنت) را با بیمار مطرح کرده و با توجه به نیازها انتظارات و بودجه بیمار بهترین گزینه را پیشنهاد می دهد.

اگر تصمیم به استفاده از دندان مصنوعی گرفته شود دندانپزشک در مورد نوع پروتز مناسب (کامل یا جزئی متحرک یا ثابت) و مواد قابل استفاده توضیح می دهد. در صورت نیاز به کشیدن دندان های باقیمانده برنامه ریزی برای این مرحله نیز در همین جلسه انجام می شود. مشاوره اولیه فرصتی برای بیمار است تا سوالات خود را مطرح کرده و اطلاعات لازم را در مورد فرآیند درمان هزینه ها و دوره بهبودی کسب کند.

مراحل قالب گیری و ساخت

پس از مشاوره و ارزیابی اولیه مرحله قالب گیری آغاز می شود که برای ساخت پروتز دندانی کاملاً منطبق با شکل دهان بیمار ضروری است. معمولاً دو نوع قالب گیری انجام می شود: قالب گیری اولیه و قالب گیری نهایی. قالب گیری اولیه با استفاده از مواد قالب گیری استاندارد و تری های (قالبک های) آماده انجام می شود و یک مدل کلی از دهان بیمار فراهم می کند.

بر اساس مدل اولیه یک تری سفارشی برای قالب گیری نهایی ساخته می شود. قالب گیری نهایی با استفاده از مواد دقیق تر و تری سفارشی انجام می گیرد تا جزئیات دقیق تر لثه ها بافت های نرم و ساختار استخوان فک ثبت شود. این قالب های دقیق به لابراتوار دندانپزشکی ارسال می شوند. در لابراتوار تکنسین دندانسازی با استفاده از این قالب ها مدل های گچی دقیقی از فک های بیمار می سازد.

سپس مراحل ساخت پروتز آغاز می شود. در ابتدا یک پایه موقتی از موم ساخته می شود که دندان های مصنوعی در آن قرار می گیرند. این پروتز مومی برای آزمایش در دهان بیمار به دندانپزشک بازگردانده می شود تا تناسب بایت (نحوه قرارگیری دندان های بالا و پایین روی هم) رنگ و شکل دندان ها بررسی و تنظیمات لازم انجام شود. پس از تأیید نهایی توسط دندانپزشک و بیمار پروتز مومی به لابراتوار بازگردانده می شود تا پروتز نهایی با استفاده از مواد دائمی مانند اکریلیک یا رزین ساخته و پولیش شود.

نصب و تنظیم دندان مصنوعی

پس از اتمام مراحل ساخت در لابراتوار دندان مصنوعی آماده نصب در دهان بیمار است. در این مرحله دندانپزشک پروتز جدید را در دهان بیمار قرار می دهد و تناسب آن را با دقت بررسی می کند. او اطمینان حاصل می کند که پروتز به درستی روی لثه ها قرار گرفته و هیچ نقطه فشاری وجود ندارد که باعث ناراحتی یا زخم شدن بافت ها شود. همچنین بایت بیمار (نحوه قرارگیری دندان های فک بالا و پایین روی هم) مجدداً بررسی می شود تا از تراز صحیح و راحتی در هنگام جویدن اطمینان حاصل شود.

در صورت نیاز دندانپزشک تنظیمات جزئی را روی پروتز انجام می دهد تا تناسب و راحتی آن بهبود یابد. این تنظیمات ممکن است شامل برداشتن قسمت های کوچکی از پایه پروتز یا تنظیم سطح دندان ها باشد. پس از نصب اولیه دندانپزشک دستورالعمل های لازم در مورد نحوه استفاده صحیح از دندان مصنوعی نحوه قرار دادن و برداشتن آن نحوه تمیز کردن و مراقبت روزانه و همچنین نکاتی در مورد غذا خوردن و صحبت کردن با پروتز جدید را به بیمار ارائه می دهد.

مهم است که بیمار بداند عادت کردن به دندان مصنوعی جدید زمان می برد و ممکن است در هفته های اول نیاز به چندین بار مراجعه به دندانپزشک برای انجام تنظیمات بیشتر داشته باشد. این تنظیمات برای تطابق بهتر پروتز با بافت های نرم دهان که به مرور زمان با حضور پروتز سازگار می شوند ضروری است. پیگیری ویزیت های تنظیم بسیار مهم است تا پروتز به بهترین شکل ممکن در دهان بیمار قرار گیرد و راحتی و عملکرد مطلوبی را فراهم کند.

مراقبت و نگهداری از دندان مصنوعی

مراقبت و نگهداری صحیح از دندان مصنوعی برای حفظ سلامت دهان افزایش طول عمر پروتز و جلوگیری از مشکلات احتمالی مانند عفونت های قارچی یا بوی بد دهان بسیار اهمیت دارد. دندان مصنوعی حتی اگر جایگزین تمام دندان های طبیعی باشد نیازمند توجه و بهداشت روزانه است. عدم رعایت نکات بهداشتی می تواند منجر به تجمع پلاک و باکتری روی سطح پروتز و لثه ها شود و سلامت دهان را به خطر اندازد.

دستورالعمل های مراقبتی برای دندان مصنوعی متحرک با پروتزهای ثابت متفاوت است اما اصول کلی شامل تمیز کردن منظم پروتز و بافت های دهان است. همچنین نحوه استفاده روزانه از پروتز و آگاهی از نیاز به تعمیرات یا تنظیمات دوره ای نقش مهمی در حفظ کارایی و راحتی آن ایفا می کند. در ادامه به تفصیل به جنبه های مختلف مراقبت و نگهداری از دندان مصنوعی خواهیم پرداخت.

تمیزکردن و بهداشت

مهم ترین بخش مراقبت از دندان مصنوعی متحرک تمیز کردن روزانه و کامل آن است. توصیه می شود که دندان مصنوعی حداقل یک بار در روز و ترجیحاً پس از هر وعده غذایی از دهان خارج شده و تمیز شود. برای تمیز کردن پروتز از یک برس مخصوص دندان مصنوعی یا یک مسواک نرم با موهای نایلونی استفاده کنید.

هنگام تمیز کردن پروتز را روی یک حوله نرم یا سینک پر از آب نگه دارید تا در صورت افتادن آسیب نبیند. از خمیر دندان معمولی استفاده نکنید زیرا حاوی مواد ساینده ای است که می توانند سطح اکریلیک پروتز را خراش دهند و باعث تجمع باکتری شوند. به جای آن از مایع ظرفشویی ملایم صابون بدون عطر یا پاک کننده های مخصوص دندان مصنوعی استفاده کنید.

علاوه بر تمیز کردن پروتز باید لثه ها زبان و سقف دهان خود را نیز هر روز با یک مسواک نرم یا گاز استریل مرطوب به آرامی تمیز کنید. این کار به حذف پلاک و باکتری ها کمک کرده و گردش خون در بافت ها را تحریک می کند. شستشوی دهان با آب نمک گرم نیز می تواند برای حفظ سلامت لثه ها مفید باشد.

نکات مربوط به استفاده روزانه

برای افزایش راحتی و دوام دندان مصنوعی رعایت چند نکته در استفاده روزانه ضروری است. هنگام غذا خوردن سعی کنید غذا را به طور مساوی در دو طرف دهان بجوید تا فشار یکنواختی به پروتز وارد شود و از لق شدن یا جابجایی آن جلوگیری شود. در ابتدا از خوردن غذاهای بسیار سفت چسبنده یا کوچک که ممکن است زیر پروتز گیر کنند پرهیز کنید و به تدریج انواع غذاها را امتحان کنید.

همانطور که پیشتر اشاره شد دندان مصنوعی متحرک باید شب ها از دهان خارج شود. این کار به لثه ها فرصت می دهد تا استراحت کرده و از فشار مداوم رها شوند که برای جلوگیری از التهاب و تحلیل بافت ها حیاتی است. هنگام خارج کردن پروتز آن را در آب یا محلول مخصوص نگهداری دندان مصنوعی قرار دهید تا خشک نشود. خشک شدن اکریلیک می تواند باعث شکنندگی و تغییر شکل پروتز شود.

هنگام قرار دادن و برداشتن دندان مصنوعی با دقت و طبق دستورالعمل دندانپزشک عمل کنید. هرگز سعی نکنید پروتز را با زور جا بیندازید زیرا ممکن است به آن یا بافت های دهان آسیب بزنید. در صورت احساس درد مداوم زخم شدن لثه یا لق شدن پروتز در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید. این مشکلات ممکن است نیاز به تنظیم یا تعمیر پروتز داشته باشند.

مراقبت روزانه و صحیح از دندان مصنوعی شامل تمیز کردن پروتز و بافت های دهان و خارج کردن آن هنگام خواب نقش کلیدی در حفظ سلامت دهان و افزایش طول عمر پروتز ایفا می کند.

تعمیرات و نگهداری دوره ای

دندان مصنوعی مانند هر وسیله دیگری ممکن است به مرور زمان دچار فرسایش شکستگی یا تغییر شکل شود. همچنین بافت های دهان و استخوان فک به مرور زمان تغییر می کنند به خصوص اگر از دندان مصنوعی کامل متحرک استفاده می کنید که منجر به تحلیل استخوان می شود. این تغییرات می تواند باعث لق شدن پروتز و عدم تناسب آن با دهان شود که نه تنها راحتی را کاهش می دهد بلکه می تواند به لثه ها آسیب برساند.

به همین دلیل مراجعه منظم و دوره ای به دندانپزشک برای بررسی دندان مصنوعی و سلامت دهان بسیار ضروری است. دندانپزشک می تواند تناسب پروتز را بررسی کرده و در صورت لزوم اقداماتی مانند ریلینینگ (Rebasing) یا ریبیسینگ (Relining) انجام دهد. ریلینینگ شامل افزودن لایه ای جدید از اکریلیک به پایه پروتز برای بهبود تناسب آن با لثه های تغییر یافته است در حالی که ریبیسینگ شامل تعویض کامل پایه پروتز با حفظ دندان های مصنوعی قدیمی است.

در صورت شکستگی دندان مصنوعی هرگز سعی نکنید خودتان آن را تعمیر کنید. استفاده از چسب های معمولی یا مواد دیگر می تواند به پروتز آسیب جدی وارد کرده و تعمیر حرفه ای آن را دشوار یا غیرممکن کند. در این شرایط پروتز را نزد دندانپزشک یا لابراتوار دندانپزشکی ببرید تا به روش صحیح تعمیر شود. نگهداری دوره ای و رسیدگی به مشکلات کوچک به موقع از بروز مشکلات بزرگتر و نیاز به تعویض زودهنگام پروتز جلوگیری می کند.

مقایسه دندان مصنوعی با دیگر روش های جایگزینی دندان

هنگامی که فردی دندان یا دندان هایی را از دست می دهد گزینه های درمانی مختلفی برای جایگزینی آن ها وجود دارد. دندان مصنوعی یکی از این گزینه هاست اما روش های دیگری مانند ایمپلنت دندان و بریج دندان نیز وجود دارند. انتخاب بهترین روش جایگزینی به عوامل متعددی از جمله تعداد دندان های از دست رفته وضعیت سلامت دهان و دندان سلامت عمومی بیمار بودجه و ترجیحات شخصی بستگی دارد.

هر یک از این روش ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و برای شرایط متفاوتی مناسب هستند. درک تفاوت های کلیدی بین دندان مصنوعی ایمپلنت و بریج به بیماران کمک می کند تا با مشورت دندانپزشک مناسب ترین تصمیم را برای بازیابی عملکرد و زیبایی لبخند خود بگیرند. در ادامه به مقایسه این سه روش رایج جایگزینی دندان می پردازیم.

این مقایسه به شما کمک می کند تا تفاوت های اصلی بین دندان مصنوعی و سایر روش های جایگزینی را بهتر درک کنید:

ویژگی	دندان مصنوعی (متحرک)	ایمپلنت دندان	بریج دندان (ثابت)
نوع پروتز	متحرک (قابل برداشتن توسط بیمار)	ثابت (پایه در استخوان فک کاشته می شود)	ثابت (متصل به دندان های طبیعی یا ایمپلنت های مجاور)
پشتیبانی و ثبات	روی لثه ها و استخوان فک قرار می گیرد (وابسته به مکش تناسب و چسب)	پایه تیتانیومی در استخوان فک کاشته می شود (بسیار پایدار)	توسط روکش هایی روی دندان های پایه (اباتمنت) نگه داشته می شود
تأثیر بر استخوان فک	ممکن است باعث تحلیل استخوان فک شود	تحریک استخوان و جلوگیری از تحلیل آن	فشاری به استخوان زیرین وارد نمی کند (تحلیل استخوان ممکن است رخ دهد)
تعداد دندان های جایگزین	یک یا چند دندان (جزئی) یا تمام دندان ها (کامل)	یک دندان چند دندان (با چند ایمپلنت) یا تمام دندان ها (پروتز کامل روی ایمپلنت)	یک یا چند دندان از دست رفته پشت سر هم
فرآیند درمان	قالب گیری ساخت نصب (غیرتهاجمی یا کم تهاجمی)	جراحی برای کاشت پایه دوره بهبودی نصب اباتمنت و تاج (تهاجمی)	آماده سازی دندان های پایه قالب گیری ساخت نصب (تهاجمی نسبت به دندان های پایه)
هزینه	معمولاً کمترین هزینه	بیشترین هزینه	هزینه متوسط
دوام و طول عمر	5 تا 7 سال (ممکن است نیاز به ریلینینگ یا تعویض داشته باشد)	با مراقبت مناسب می تواند مادام العمر باشد	5 تا 15 سال (بستگی به سلامت دندان های پایه دارد)
مراقبت و نگهداری	نیاز به خارج کردن روزانه و تمیز کردن دقیق	مانند دندان طبیعی (مسواک نخ دندان) نیاز به معاینه منظم	نیاز به تمیز کردن دقیق زیر بریج و اطراف دندان های پایه

همانطور که جدول نشان می دهد هر روش مزایا و معایب خاص خود را دارد. دندان مصنوعی متحرک گزینه ای مقرون به صرفه و غیرتهاجمی است اما ممکن است ثبات کمتری داشته باشد و از تحلیل استخوان جلوگیری نکند. ایمپلنت دندان بهترین گزینه از نظر ثبات و حفظ استخوان است اما گران ترین و تهاجمی ترین روش است. بریج دندان راه حلی ثابت برای جایگزینی چند دندان است اما نیازمند تراشیدن دندان های طبیعی سالم مجاور است. انتخاب نهایی باید پس از مشورت کامل با دندانپزشک و بررسی دقیق شرایط فردی انجام شود.

هزینه ها و پوشش بیمه ای دندان مصنوعی

یکی از ملاحظات مهم برای افرادی که به دنبال جایگزینی دندان های از دست رفته خود هستند هزینه های مرتبط با درمان است. هزینه دندان مصنوعی می تواند بر اساس عوامل متعددی متغیر باشد و اطلاع از این عوامل به بیماران کمک می کند تا برآورد واقع بینانه تری از هزینه ها داشته باشند. دندان مصنوعی متحرک معمولاً مقرون به صرفه ترین گزینه در مقایسه با ایمپلنت یا بریج ثابت است اما حتی در این دسته نیز تفاوت های قیمتی وجود دارد.

عوامل مؤثر بر هزینه شامل نوع دندان مصنوعی (کامل یا جزئی متحرک یا ثابت بر پایه ایمپلنت) مواد استفاده شده در ساخت آن (مانند اکریلیک نایلون منعطف یا پایه فلزی) تعداد دندان هایی که نیاز به جایگزینی دارند پیچیدگی کیس بیمار تجربه و موقعیت جغرافیایی دندانپزشک یا لابراتوار دندانپزشکی و همچنین نیاز به اقدامات جانبی مانند کشیدن دندان یا جراحی های پیش از ساخت پروتز است.

پوشش بیمه ای برای دندان مصنوعی نیز می تواند متفاوت باشد. بسیاری از بیمه های درمانی پایه ممکن است بخشی از هزینه های دندان مصنوعی را پوشش دهند به ویژه اگر از دست دادن دندان ها به دلیل بیماری یا حادثه بوده و درمان به عنوان یک نیاز درمانی و نه صرفاً زیبایی در نظر گرفته شود. بیمه های تکمیلی معمولاً پوشش بیشتری برای خدمات دندانپزشکی از جمله دندان مصنوعی ارائه می دهند. توصیه می شود بیماران پیش از شروع درمان با شرکت بیمه خود تماس گرفته و جزئیات پوشش بیمه ای خود را برای دندان مصنوعی استعلام کنند تا از میزان کمک هزینه و سهم پرداختی خود مطلع شوند.

هزینه دندان مصنوعی تحت تأثیر عواملی چون نوع پروتز مواد سازنده و تعداد دندان های از دست رفته قرار دارد و ممکن است بخشی از آن تحت پوشش بیمه های درمانی به ویژه بیمه های تکمیلی قرار گیرد.

سوالات متداول

چقدر طول می کشد تا به دندان مصنوعی عادت کنیم؟

زمان عادت کردن به دندان مصنوعی برای هر فرد متفاوت است و ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد. در ابتدا ممکن است کمی احساس ناراحتی مشکل در صحبت کردن یا غذا خوردن داشته باشید که با تمرین و گذشت زمان بهبود می یابد.

ماندگاری دندان مصنوعی چقدر است؟

طول عمر متوسط دندان مصنوعی حدود 5 تا 7 سال است. با این حال با مراقبت و نگهداری صحیح و انجام تنظیمات دوره ای توسط دندانپزشک ممکن است بتوان از آن برای مدت طولانی تری استفاده کرد.

چگونه می توانم از دندان مصنوعی خود مراقبت کنم؟

برای مراقبت از دندان مصنوعی متحرک آن را روزانه از دهان خارج کرده و با برس نرم و پاک کننده مخصوص تمیز کنید. همچنین لثه ها و بافت های دهان خود را مسواک بزنید و شب ها پروتز را در آب یا محلول نگهدارنده قرار دهید.

چند جایگزین برای دندان مصنوعی چیست؟

دو جایگزین اصلی برای دندان مصنوعی متحرک ایمپلنت دندان و بریج دندان ثابت هستند. ایمپلنت پایه تیتانیومی است که در استخوان کاشته می شود در حالی که بریج به دندان های طبیعی یا ایمپلنت های مجاور متصل می شود.

چرا باید دندان مصنوعی را هنگام خواب خارج کرد؟

خارج کردن دندان مصنوعی هنگام خواب به لثه ها فرصت استراحت و ترمیم می دهد خطر تجمع باکتری و عفونت های دهانی مانند قارچ را کاهش می دهد و به حفظ سلامت بافت های دهان کمک می کند.